درس خارج فقه استاد احمد عابدی

موضوع: حکم اتصال درحین رکوع رکعت دوم

مقـدمـه : بحث در این بود که اگر کسی به یک رکعت نماز جمعه نرسید، می‌تواند به رکعت دوم اقتدا کند، سپس یک رکعت دیگر خودش می‌خواند. حال مسئله اینست که اگر شخصی در خود رکوع رکعت دوم نماز جمعه به نماز رسید، چه حکمی دارد؟ آیا نماز جمعه اش صحیح است یا خیر؟ و آیا کفایت از نماز ظهر می‌کند یا خیر؟

اقوال در مسئله : مشهور معتقدند اگر کسی به رکوع رکعت دوم نماز جمعه رسید نمازش درست است. اما شیخ طوسی و شیخ مفید و فاضل آبی و بلکه محقق حلی معتقدند کسی که به رکوع رکعت دوم نماز جمعه برسد، نمازش صحیح نیست. در کتاب جواهر به نقل از محقق حلی آمده است: "اگر کسی امام را در رکوع رکعت دوم درک کند، علی قولٍ نمازش صحیح است." علی قول یعنی قولی که درست و حسابی نیست و من آن را قبول ندارم. پس احتمالا محقق حلی قائل به بطلان چنین نمازی است. شیخ مفید در مقنعه و شیخ طوسی در نهایه و تهذیب و استبصار و قاضی ابوعلی براج قائل به بطلان چنین نمازی هستند.

دلیل قول مشهور : مشهور قائل به صحت چنین نمازی هستند. چند دلیل برای این نطر وجود دارد، یکی این که روایات فراوانی در باب نماز جمعه داریم که می‌فرماید: "من ادرک من الجماعه رکعتاً، فقد ادرک الجماعه" و در روایات هم آمده هر کس به رکوع رسید، به یک رکعت رسیده است. پس در نماز جمعه اگر به یک رکوع یک رکعت نماز برسیم، نماز صحیح است.

دلیل دیگر مشهور اینست که روایتی صحیحه موسوم به صحیحه فضل بن عبدالملک در این باب وجود دارد که می‌فرماید: "من ادرک رکعتاً من الجمعه، فقد ادرک الجمعه" هر کس به یک رکعت از جمعه برسد، به نماز جمعه رسیده است. یک رکعت هم به اینست که به رکوع برسد.

قول غیرمشهور : شیخ در کتاب تهذیب فرموده است: امام اگر نماز جمعه می‌خواند و رکوع نمود و عده‌ای هم اقتدا نمودند، باید رکوع را ادامه دهد تا مردم به صلاه برسند و مقدار این طول دادن، باید به مقدار دو برابر رکوع معمولی باشد.

نظر حضرت استاد عابدی : گرچه این نظر خلاف مشهور است، اما ایرادی ندارد و مطابق احتیاط است و شخص باید نماز ظهر بخواند.