درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: نظر امام خمینی و نقد آن

سابق مطلبی را از نظریات حضرت امام خمینی(ره) بیان نمودیم، ایشان می‌فرماید یک صفاتی نفسانی هستند و مربوط به دل انسان است مانند حب، ذوق، شوق، بغض، اراده، علم، اختیار و ... اگر این موارد علتشان موجود شد، خود موجود می‌شوند و اگر علتشان نبود موجود نمی‌شوند.

سپس امام خمینی می‌فرماید اراده و اعتقاد و باور نیز همین گونه هستند، اگر علت این موارد وجود داشت، وجود خواهند داشت و اگر نداشت، وجود نخواهند داشت. پس اصل این بحث که در کفایه تحت عنوان اعتقاد قلبی، یا التزام قلبی مطرح شده است، بی فایده است.

در مقام نقد از امام خمینی سوال می‌نماییم آیه 14 سوره نمل را چگونه معنی می‌نمایند؛ کفر جحودی و کفر انکاری به چه معناست؟ ﴿وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا فَانْظُرْ کَيْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُفْسِدينَ﴾ و آن را از روی ظلم و سرکشی انکار کردند ، در حالی که در دل به آن یقین داشتند! پس بنگر سرانجام تبهکاران (و مفسدان) چگونه بود. در این آیه جحدوا، منظور جحد لسانی است.

اگر شخصی بخواهد مسلمان باشد، باید به صورت زبانی شهادتین را جاری نماید و بگوید "اَشهدُ انْ لا اِلهَ الا الله و اَشهدُ انَّ محمّداً رسولُ الله"، حال اگر کسی به جای شهادتین بگوید، "انا اقول لا اِلهَ الا الله و انا اقول انْ محمّداً رسولُ الله"، آیا چنین شخصی مسلمان هست یا نیست؟ یعنی شخص علم دارد که حضرت محمد، پیامبر خدا است، به زبان هم اقول می‌گوید، اما چنین شخصی مسلمان نیست، زیرا شرط مسلمانی شهادت است و قول نیست. تفاوت این دو نیز در این است که در تشهد، شهادت می‌خواهیم و قول برای ما معتبر نیست. مانند شهادت در دادگاه، که قاضی شهادت بینه را می‌پذیرد و قول وی نزد قاضی اعتباری ندارد. فرق بین قول و شهادت نیز در باور قلبی است. ممکن است چیزی را بگویم اما باور نداشته باشم، این قول است. اما چیزی را که شهادت می‌دهد، باور او است. بعباره اخری شهادت متوقف بر اعتقاد است ولی قول متوقف بر اعتقاد نیست و متوقف بر علم است و این شاهد این است که این موارد تفاوت دارد.