درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: آیا حجیت خبر واحد محال است؟!

مقـدمـه: از دیگر اشکالاتی که به حجیت خبر واحد شده است، اینست که اگر خبر واحد حجت باشد، لازم می‌آید خبر واحد حجت نباشد. یعنی از وجود حجیت، پیش بیاید و هر چیزی که از وجود آن، عدمش پیش بیاید محال است.

توضیح اشکال و پاسخ آن: توضیح این که اگر ادله‌ی حجیت خبر واحد بگوید خبر واحد حجت است، یکی از خبرها می‌شود اجماع منقول. سید مرتضی نقل نموده اجماع داریم اجماع حجت نیست. اگر دلیل بر حجیت خبر واحد داشته باشیم، باید کلام سید مرتضی حجت باشد، پس لازمه‌اش عدم حجیت خبر واحد خواهد بود. (یَلزَم من وجوده، عدمه.)

چند پاسخ به این اشکال داده شده است، مثلا برخی گفته‌اند ادله‌ی حجیت خبر واحد، خبر حسی را می‌گوید و اجماع منقول، خبر حدسی است، پس از حجیت خبر واحد، لازم نمی‌آید بگوییم خبر سید مرتضی حجت است. اما این پاسخ نادرست است، زیرا خبر سید مرتضی از باب خبر حسی است، زیرا سید مرتضی در باب اجماع، طرفدار اجماع دخولی است.

آیت الله خوئی در پاسخ این اشکال فرموده است اگر آیه‌ی نبا دلالت بر حجیت خبر واحد نماید، معنای حجیت هم این باشد که هر خبری را، من جمله خبر سید مرتضی را بپذیرید، به این بدترین نوع حرف زدن گفته می‌شود، یعنی انسان وقتی می‌خواهد چیزی را بگوید به نقیض آن بگوید. بنابراین باید بگوییم آیه اصلا شامل خبر سید مرتضی نمی‌شود. بعباره اخری امر دایر است بین تخصیص اکثر که مستهجن است یا تخصیص واحد. اما این جواب نیز مشکل را حل نمی‌کند.

حق اینست که خبر سید مرتضی، شامل خبر خودش نمی‌شود، و معنای کلامش این است که حرف من را بپذیر و حرف دیگران را نپذیر. بنابراین از صدق کلام سید مرتضی، کذب کلام خودش لازم نمی‌آید. وقتی از صدق کلام کسی، کذب کلام خودش لازم می‌آید که آن خبر شامل خودش هم بشود. زیرا این وارد حکایت از ماوراء خود است. برای راه حل نیز باید فکر دیگری کرد.