< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد احمد عابدی

98/09/25

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: تنبیهات «لاضرر»

 

مقـدمـه : کلام در باب لاضرر بود و معنای ان را بیان نمودیم. نوبت به تنبیهات ذکر شده در باب لاضرر رسید.

 

ضرر شخصی یا نوعی : اولین تنبیه اینست که این ضرری که برداشته شده است، ضرر شخصی است یا ضرر نوعی است؟ برخی فقها فرمودهاند وقتی در عبادات ضرر مطرح میشود، ضرر شخصی است. مثلا در وضو وقتی میگوییم اگر آب ضرر داشت مراد ضرر شخصی است اما در معاملات، مراد ضرر نوعی است. مثلا اگر کسی میخواهد آب برای وضو بخرد و صاحب آب هم آب وضو را به مبلغ گزافی میفروشد و شخص نیازمند آب هم ثروتمند است وبرایش ضرر شخصی ندارد، اما چون نوعاً پرداخت چنین مبالغی ضرر است، گفته شده نیاز نیست آب بخرد و با تیمم نماز بخواند.

علت مسئله هم اینست که شیخ انصاری در خیار غبن آورده است تنها دلیل خیار غبن، لاضرر است. ولکن نسبت بین غبن و ضرر، عموم و خصوص من وجو است. کما این که نسبت بین خیار و غبن یا ضرر، عموم و خصوص من وجه است. به بیان دیگر مراد ما اینست که لاضرر دلیلی بر خیار غبن نیست. البته دلیل دیگری هم بر خیار غبن نداریم. فلذا عدهای گفتهاند در خیار غبن باید بگوییم چون کلام در معاملات است، ملاک نوع است دون الشخص.

 

نقد استاد عابدی : اما هیچ کدام از این موارد درست نیست. کلمه ضرر یک عنوان اعتباری است نه حقیقی. امور اعتباری نسبی هستند، نسبت به زمانها، مکانها و افراد مختلف است. مانند کلمه عسر و حرج یا اکراه که آنها هم چنین آثاری دارد.

لاضرر در باب خیار غبن جاری نمیشود، خیار غبن همان گونه که شیخ فرموده است، دلیلی ندارد. بیشترین چیزی هم که مردم نیاز دارند، خیار غبن است. دلیلش هم لاضرر نیست که بگوییم مردم برای لاضرر خیار دارند. بلکه باید بگوییم همیشه چیزی به نام زبان بی زبانی است. یک شرط ارتکازی نانوشته همه مردم اینست که وقتی معامله میکنند به زبان بی زبانی میگویند با تو معامله میکنم که سر من کلاه نگذاری. پس اگر کسی کلاه بگذارد، تخلف از شرط نموده است و طرف مقابل خیار تخلف شرط دارد. یعنی چیزی به اسم خیار غبن نداریم و خیار غبن بازگشت به خیار تخلف شرط دارد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo