موضوع : استهلال/ الرؤیة فی بلد آخر/ هل یشترط اتّحاد الافق فی ثبوت الهلال؟

اشکال به مبنای محقق خوئی ره:

اگر بنا باشد در یک زمان با رؤیت یک بلد ماه برای همه بلاد ثابت باشد و لو برای بلادی که در نیم کره دیگر بوده و درآن بلاد روز می باشد چطور این امر ممکن است و این اشکال چطور قابل حل می باشد که به کسانی که در نیم کره دیگر هستند و ماه را ندیده اند و در شب هم با ما مشترک نیستد بگوییم اول ماه برای شما نیز ثابت بوده و باید روزه بگیرید و اگر افطارنمودند باید قضاء نمایند؟

بیان استاد آیة الله اشرفی دامت برکاته:

مقدمه: مسأله تولد ماه قمری مسلماً امر تکوینی و طبیعی می باشد که در نظام هستی قرار داده شده است بطوری که تولد ماه ثانیه ای تخلف نمی کند و آن در زمانیمحقق می شود که ماه از حالت محاق خارج می شود(به کمترین درجه و یا اولین لحظه) و لو کمتر از هفت درجه باشد که در این صورت ماه قمری محقق شده است و از طرفی رؤیت هلال شرعی نیز ناشی از این است که شعاع خورشید در ماه بیافتد بطوری که ماه قابل رؤیت باشد و به اصطلاح، ماه تحت الشعاع نور خورشید واقع شود و این در زمانی است که ماه از حالت محاق خارج شده و حداقل به هفت درجه (یا بیشتر و یا کمتر علی خِلافٍ) برسد بطوری که امکان رؤیت ماه باشد

جواب استاد آیة الله اشرفی دامت برکاته از اشکال مطرح شده:

اگر در بلدی ماه رؤیت شد بلاد ديگر چه دور باشند چه نزديك، چه در افق متحد باشند يا نه، در همه این بلاد نيز اول ماه ثابت مى‌شود در صورتى كه در شب مشترك باشند و لو به اين كه اول شب يكى آخر شب ديگرى باشد. ولکن نیم کره دیگرکه روز می باشد باید بگوییم برای آن ها نیز ماه مبارک رمضان داخل شده و روزه واجب است ولکن چون ماه را رؤیت نکرده بودند و نمی دانستند ماه ثابت شده است و با اخبار دیگری مطلع شدند افطارشان جائز بوده به جهت این که برای آن ها یوم الشک بوده است ولکن اگر در بین روز مطلع شدند و هنوز مفطری را انجام نداده بودند باید قبل از مغرب نیت روزه نمایند و اگر افطار نمودند قضاء روزه را بعد بجای آورند همچنان که اگر ما در یوم الشک روزه نگرفتیم و بعد معلوم شد که ماه ثابت شده است در این صورت قضاء روزه بر ما واجب می باشد در نتیجه حکم و وظیفه برای

کسانی که در نیم کره دیگر بوده اند واضح می باشد.

و اما نسبت به شب قدرکه شب نوزده یا شب بیسم و یکم ماه مبارک می باشد باید بگوییم اگر ماه برای ما در شب رؤیت شد برای نیم کره دیگر که در این هنگام روز می باشد شب قدر آنان شب همان روز می باشد.

اشکال نسبت به کسانی که برای رؤیت موضوعیت قائل هستند:

اگر برای رؤیت موضوعیت قائل شویم باید بگوییم در نقاطی که در تمام ایام سال به هیچ عنوان ماه رؤیت نمی شود ماه مبارک ندارند (مثل بعضی از بلاد شمالی و جنوبی واقع در کره زمین) و این مطلب صحیح نبوده و البته إثبات ماه برای آن ها بوسیله إثبات در بلاد دیگر می باشد در نتیجه هنگامی که ماه از حالت محاق خارج شد اول ماه برای همه مردم نیم کره ثابت می باشد و در نیم کره دیگر نیز که روز می باشد اول ماه ثابت می باشد والبته شب همان روز شب اول ماه برای آن ها بوده است، از تمام این مطالب استفاده می شود که رؤیت هلال موضوعیت ندارد بلکه طریقیت داشته و اشکالاتی که به مرحوم خویی ره وارد شده صحیح نمی باشد.