< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد اشرفی

96/10/06

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حرمة تزيين الرجل بما يختص بالنساء و كذا العكس.

عبارتِ «الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ»[1] همچنان که در کُتُب أهل تسنّن ذکر شده در روایات ما به صورت فوق استفاضه از رسول الله  توسّط امیرالمؤمنین علی  و نیز امام باقر و امام صادق  نقل شده است.

بررسی روایات:

1-مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ جَمِيعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ  فِي حَدِيثٍ لَعَنَ اللَّهُ الْمُحَلِّلَ وَ الْمُحَلَّلَ لَهُ وَ مَنْ تَوَلَّى غَيْرَ مَوَالِيهِ وَ مَنِ ادَّعَى نَسَباً لَا يُعْرَفُ وَ الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ وَ الْمُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَالِ وَ مَنْ أَحْدَثَ حَدَثاً فِي الْإسلام أَوْ آوَى مُحْدِثاً وَ مَنْ قَتَلَ غَيْرَ قَاتِلِهِ أَوْ ضَرَبَ غَيْرَ ضَارِبِهِ.[2]

2-عَنْ عَلِيٍّ  قَالَ: كُنْتُ جَالِساً مَعَ رَسُولُ اللَّهِ  فِي الْمَسْجِدِ حَتَّى أَتَاهُ رَجُلٌ بِهِ تَأْنِيثٌ فَسَلَّمَ عَلَيْهِ فرَدَّ عَلَيْهِ ثُمَّ أَكَبَّ رَسُولُ اللَّهِ  فِي الْأَرْضِ يَسْتَرْجِعُ ثُمَّ قَالَ مِثْلُ هَؤُلَاءِ فِي أُمَّتِي إِنَّهُ لَا يَكُونُ مِثْلُ هَؤُلَاءِ فِي أُمَّةٍ إِلَّا عُذِّبَتْ قَبْلَ السَّاعَةِ.[3]

سؤال؟ ما المراد من التشبه الرجال بالنساء فی الروایه النبوی  ؟

در کتاب وسائل «باب 18‌،بَابُ تَحْرِيمِ اللِّوَاطِ عَلَى الْمَفْعُولِ بِهِ‌ من ابواب النِّكَاحِ الْمُحَرَّمِ» دو روایت ذکر شده در این دو روایت کلام پیامبر اکرم  در مورد «الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ» تفسیر یا تطبیق شده است به تشبه در انوثیت توسّط مرد و تشبه به ذکوریّت توسّط زن:

1- مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ فِي الْعِلَلِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِبْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي الْجَوْزَاءِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ  أَنَّهُ رَأَى رَجُلًا بِهِ تَأْنِيثٌ فِي مَسْجِدِ رَسُولُ اللَّهِ  فقَالَ لَهُ اخْرُجْ مِنْ مَسْجِدِ رَسُولُ اللَّهِ  يَامَنْ لَعَنَهُ رَسُولُ اللَّهِ  ثُمَّ قَالَ عَلِيٌّ سَمِعْتُ رَسُولُ اللَّهِ  يقُولُ لَعَنَ اللَّهُ الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ وَ الْمُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَالِ.[4]

2- عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ  قَالَ: لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ  الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ وَ الْمُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَالِ وَ هُمُ الْمُخَنَّثُونَ وَ اللَّاتِي يَنْكِحْنَ بَعْضُهُنَّ بَعْضاً. [5]

بیان مرحوم ایروانی ره: مرحوم ایروانی ره تشبه مردان به زنان را در حدیث نبوی «الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ» به معنای أعمّ معنی نموده است یعنی روایت إطلاق دارد و هم شامل تشبّه مردان به زنان و تشبه زنان به مردان در لباس می شود و هم شامل تمایل هر یک از زن و مرد به میل غریزی جنس مخالف خود می شود یعنی مرد تمایل به لواط و زن تمایل به مساحقه داشته باشد. و اما این که در دو روایت مذکور قول رسول الله  به تشبه در انوثیت مرد معنی شده از جهت ذکر مصداق بوده است و مانع از تمسّک به إطلاق در روایت نبوی نمی شود که این إطلاق شامل تشبه در لباس نیز می شود و از طرفی چون

مقتضای لعن در روایت نبوی حرمت است بر حرمت تشبه در هر دو مورد دلالت دارد.

اشکال أستاد محقّق خویی ره به مرحوم ایروانی ره: اوّلاً روایات دلالّه بر حرمت تشبه، تماماً ضعیف السند بوده و صلاحیت ندارد که دلیل برای حکم به حرمت مطلقا باشد ثانیاً دلالت بر تشبّه در لباس ندارند چرا که تشبّه در روایات از سه حال خارج نیست:

الف: یا مراداز تشبه، مطلق تشبّه أعمّ از تشبّه در طبیعت هر یک از مرد و زن به دیگری و تشبه در لباس و غیر این موارد است.

ب: یا مراد از تشبه معنایی جامع بین تشبه در طبیعت و تشبه در لباس است.

ج: یا این که مراد خصوص تشبه در غریزه جنسی است.

و اما مورد اوّل که حرمت مطلق تشبه باشد قطعاً صحیح نیست زیرا لازمه اش این است که اگر مرد در خانه کارهای مربوط به زن را انجام بدهد مثل جارو زدن و شستن لباس و نظافت منزل...و یا زن کارهای بیرون خانه را که مربوط به مرد است انجام دهد مثل زراعت ، هیزم جمع نمودن و خرید...تمام این أعمال به جهت این که خود یک نوع تشبه است باید حرام باشد و حال آن که احدی به آن ملتزم نشده است.و اما معنای دوّم که جامع بین هر دو باشد نیز صحیح نیست زیرا بین تشبه در لباس و تشبه در طبیعت هر یک از زن و مرد به دیگری جامعی تصور نمی شود زیرا قدر جامعی نیست بین تشبه طبیعی که به منزله تشبه ذاتی است و تشبه در لباس که تشبه عرضی است در نتیجه مورد سوّم که خصوص تشبه مرد در انوثیت باشد و بالعکس صحیح بوده و روایات حمل بر آن می شود.

اشکال أستاد أشرفی :

اوّلاً: مواردی که یقیناً خارج است مثل کمک نمودن مرد در کارهای منزل که نه تنها منع نشده بلکه ترغیب و تشویق نیز شده است این موارد که دلیل داریم و یا عرفاً از مورد منع تشبه خارجند از عموم حرمت تشبه، استثناء شده ولی غیر این موارد داخل در إطلاق تشبه است.

ثانیاً: تمایل به انوثیت در مرد نیز امر عرضی است نه ذاتی که قابل جدا شدن و تغییر در فرد نباشد و شاهد بر آن این است که بعضی مردها تمایل به انوثیت دارند و اگر تمایل مرد به رجولیت ذاتی باشد که این امر غیر ممکن است، نهایتاً تشبه در انوثیت در مورد مرد از مقوله کیف است و تشبه در لباس از مقوله وضع است و مانعی ندارد قدر جامع بین این دو گونه عرضی فرض شده و لعنت در روایت نبوی شامل هر دو مورد شود.ولو بصورت قدر جامع انتزاعی.

بنابراین اشکالی ندارد که تشبه در یک حدیث یا یک إحتمال به یک معنی و در حدیث دیگر به معنای دیگر و در حدیث سوّم به معنای جامع بوده باشد و تناقض و اشکالی وارد نمی شود چنان که مرحوم ایروانی ره گفته است که ذکر این موارد در بعضی روایات از باب ذکر مصداق بوده است و موجب انحصار نمی شود ولی می توان در جواب مرحوم ایروانی ره گفت که ما دو روایات داریم که تشبه در کلام رسول الله  تفسیر به تشبه در انوثیت و ذکوریت شده است:

1-عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ‌عنِ الْحُسَيْنِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ:سَأَلَ رَجُلٌ أبا عبد الله 

أَوْ أَبَا إِبْرَاهِيمَ  عَنِ الْمَرْأَةِ تُسَاحقّ الْمَرْأَةَ وَ كَانَ مُتَّكِئاً فَجَلَسَ وَ قَالَ مَلْعُونَةٌ مَلْعُونَةٌ الرَّاكِبَةُ وَ الْمَرْكُوبَةُ وَ مَلْعُونَةٌ حَتَّى تَخْرُجَ مِنْ أَثْوَابِهَا فَإِنَّ اللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ وَ اوّليَاءَهُ يَلْعَنُونَهَا وَ أَنَا وَ مَنْ بَقِيَ فِي أصلابِ الرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ النِّسَاءِ فَهُوَ وَ اللَّهِ الزِّنَا الْأَكْبَرُ وَ لَا وَ اللَّهِ مَا لَهُنَّ تَوْبَةٌ قَاتَلَ اللَّهُ لَاقِيسَ بِنْتَ إِبْلِيسَ مَاذَاجَاءَتْ بِهِ فَقَالَ الرَّجُلُ هَذَامَا جَاءَ بِهِ أَهْلُ الْعِرَاقِ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَقَدْ كَانَ عَلَى عَهْدِ رَسُولُ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ الْعِرَاقُ وَ فِيهِنَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ  لَعَنَ اللَّهُ الْمُتَشَبِّهَاتِ بِالرِّجَالِ مِنَ النِّسَاءِ وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ.[6]

2-عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ  قَالَ: لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ  الْمُتَشَبِّهِينَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ وَ الْمُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَالِ وَ هُمُ الْمُخَنَّثُونَ وَ اللَّاتِي يَنْكِحْنَ بَعْضُهُنَّ بَعْضاً.[7]

از این دو روایت معلوم می شود که مراد از متشبهین در روایت نبوی تشبه به انوثیت و ذکوریت است و نمی توانیم به طور قطع بگوییم که شامل تشبه در لباس نیز می شود.همانطور که در روایت ذیل وأصله مورد لعن، به زن قواده تفسیر شده است:

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ مُكْرَمٍ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ قَالَ: سُئِلَ أبوجعفر  عَنِ الْقَرَامِلِ الَّتِي تَضَعُهَا النِّسَاءُ فِي رُءُوسِهِنَّ يَصِلْنَهُ بِشُعُورِهِنَّ فَقَالَ لَا بَأْسَ عَلَى الْمَرْأَةِ بِمَا تَزَيَّنَتْ بِهِ لِزَوْجِهَا قَالَ فَقُلْتُ بَلَغَنَا أَنَّ رَسُولُ اللَّهِ  لَعَنَ الْوَأصلةَ وَ الْمَوْصُولَةَ فَقَالَ لَيْسَ هُنَالِكَ إِنَّمَا لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ  الْوَأصلةَ الَّتِي تَزْنِي فِي شَبَابِهَا فَلَمَّا كَبِرَتْ قَادَتِ النِّسَاءَ إِلَى الرِّجَالِ فَتِلْكَ الْوَأصلةُ وَ الْمَوْصُولَةُ.[8]

در این روایت ،کلام رسول الله  بوسیله حصر به إنما، تفسیر به تشبّه در انوثیت شده است.

عدم وابستگی مالی طلاب علوم دینی به ارتزاق از بیت المال و دولت ها

افتخارحوزه های علوم دینی تشیّع در عدم وابستگی به دولتها و عدم إستفاده از بیت المال موجود در خزینه دولت ها است و از دیرباز افتخار روحانیّت شیعه به تبع پیشوایان خود، أئمّه اطهار  در این بوده که وابسطه به حکومت ها و دولت ها نبوده اند به جهت تأسی و پیروی از أئمّه اطهار  که آن بزرگواران نیز ارتزاق از دولتها و خلفاء غاصب نمی کردند و اگر احیاناً به بعضی از أصحاب خود إجازه ارتزاق داده اند تصریح نموده اند که از بابت حقّ و سهم شما از بیت المال بوده و با ولایتی که داشتند به آنان در موارد خاصی إجازه دریافت می دادند.

و روحانیّت شیعه نیز به جهت آموزه های أئمّه دین  یا با کدّ یمین و عرق جبین معیشت خود را تامین می نمودند چنان که در مورد مرحوم پدر ما اینچنین بود و یا اگر ارتزاق نموده اند از بخش سهم امام  در خمس بعد از دوره علّامه حلی ره، بوده است نه از حقوق دولت ها و سلاطین چرا که در روایات ما خمس به طور کلّی تحلیل نشده و نیمی از آن متعلّق به امام زمان  و نیم دیگر آن متعلّق به سادات است و سهم امام  با تشخیص بزرگان از فقهاء شیعه باید در کاری مصرف شود که یقین به رضایت صاحب أصلی آن داشته باشیم و بهترین راه که یقین حاصل شود به رضایت در مصرف سهم امام  ، مصرف برای حفظ کیان مذهب شیعه و حفظ حقایق دین مبین إسلام است.

از این جهت به تحصیل کنندگان علوم دینی و عاشقان تحصیل علوم دینی پرداخت می شود کسانی که متمحّض در تحصیل علوم دیدی هستند تا بتوانند دفاع و محافظت از دین نموده و تفقه در دین نمایند و دین به برکت آنان دوام پیدا کند «وَ مَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لاَ نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ»[9] و أصلاً بناء طلاب علوم دینی و حوزه های علمیه بر این بوده و هست که احتراز از إمرار معاش از طریق حکومتها نمایند و از خمس که متعلّق به امام  است تامین شوند.

و این شایعه و دروغهایی که از دشمنان شیعه وارد شده است که طلاب علوم دینی از بیت المال و از دولت حقوق دریافت می کنند دروغ محض است و عمدتاً أصل این شایعه از تبلیغات سوء وهابیت علیه مذهب تشیع گرفته شده است و تلاش بسیاری نمودند که به وسیله ای خمس را از شیعه بگیرند تا این که اثری از روحانیّت شیعه باقی نماند و اگر هم باقی بماند اُجراء دولت و آخوندهای درباری شوند که الحمدلله موفق بر این کار نشدند.

ولی جدیداً این شایعه در سایت ها شدیدا منتشر و تبلیغ می شود و مردم شیعه باید بدانند که به هیچ عنوان طلاب علوم دینی و مدرسین آنان از تشکیلات دولتی هیچ گونه حقوق و شهریه ای دریافت نمی کنند و مرحوم امام خمینی علیه‌السلام نیز شدیدا مخالف با این امر بوده و معتقد بودند که روحانیّت باید وابسطه به دولت ها نباشند و حتّی هنگامی که عدّه ای به عنوان دلسوزی به مرحوم امام ره پیشنهاد دادند که روحانیّت نیز لازم است حقوق از دولت دریافت کرده تا به وسیله آن ارتزاق کنند چنان که دانشکاه ها ارتزاق می کنند امام ره این امر را مصلحت ندانسته و با آن مخالفت نمودند.

اگر میبینیم مثلاً در بودجه های کشور ایران احیانا مبالغی را به حوزه های علوم دینی اختصاص داده و یا تصویب می کنند به عنوان این که در خرج زندگی طلاب إستفاده شود به هیچ عنوان خرج شهریه طلاب و مدرسین حوزه های علمیه نمی شود نه از ابتداترین مراتب دروس طلاب علوم دینی و نه در سطوح بالا. بلکه به عنوان مراکز علوم دینی منظور شده یا برای ساخت مدارس یا تعمیر آن یا احیاناً جهت پژوهش در یک امر مهم مثل إسلامی شدن بانک ها پرداخت می شود.

اگر چه ممکن است به صورت خود جوش احیاناً صرف ساخت مدارس علمیه شود چنان که از دیرباز مدارس علوم دینی توسّط خیّرین از مردم عادی یا احیاناً از شخصیت های دولتی ساخته و تامین می شده است مثل مدرسه سلیمان خان، عباسقلی خان،سلیمانیه و غیره.و این تبلیغ سوء از وهابیت است که می گویند روحانیّت شیعه از بیت المال ارتزاق می کنند برای این که مردم را از روحانیّت دور و یا بی اعتماد کنند در حالی که این أمور از ساحت مقدس روحانیّت به دور بوده است بر خلاف آنچه که در مثل آخوندهای وهابیت است که همگی یا اکثراً جیره خوار دولت ها بوده و از آن ها مواجیه و حقوق خود را دریافت نموده و امرار معش می کنند و در حال حاضر نیز اینچنین است.

خاطره: در یکی از سفرهایی که به مکّه مکرّمه و مدینه منوره داشتیم به پیشنهاد یکی از دوستان به دانشگاه شریعت که مرکز علوم دینی أهل تسنّن است و در آن وقت خارج از شهر مدینه بود وارد شدیم که البتّه در حال حاضر بواسطه توسعه شهر داخل در مدینه شده است به آن جا رفتیم تا از وضعیت دروس آنان اطّلاع پیدا کنیم هنگامی که داخل دانشگاه شدیم ما را راهنمایی کردند به اتاق عمید که همان اتاق مدیر باشد دیدیم افراد زیادی در آن جا نشسته بودند ابتداء که وارد اتاق شدیم ما را احترام نمودند و مدیر کلیه شریعت «دانشگاه» ادب نمود و به ما گفت چون این افراد جالس در دیوان زودتر از شما آمده اند منتظر بمانید تا أمور آنان رفع رجوع شود بعد در خدمت شما هستیم و بعد که همه رفتند و کسی جز ما در اتاق نبود مدیر که همان عمید کلیه شریعت بود رو به ما کرد و گفت شما از کدام مذهب هستید؟ گفتیم از مذهب تشیّع که چون لباس روحانیّتی پوشیده بودیم امر واضح بود سپس پرسید از علماء هستید؟ گفتیم از طلاب علوم دینی هستیم، پرسید أهل کجا هستید؟

گفتیم أهل نجف به مجرّدی که شنید، گفت مرقد حضرت علی کرّم اللّه وجهه؟ ما هم متعمدا گفتم بله شهری که مرقد امیر المؤمنین علی  است در ادامه از وضعیت درسی از ما سؤال نمود ، به طور خلاصه گفتیم دروس حوزه از سه سطوح تشکیل می شود مقدمات، سطح و خارج وهر کدام از این سه سطح را توضیح دادیم و در توضیح درس خارج گفتیم: أستاد ابتداءاً مسأله فقهی و یا أصولی را طبق نظرات و آراء فقهاء و بزرگان مطرح کرده و سپس بررسی و نقد نموده و در نهایت یکی از این أقوال را به عنوان ارائه تحقیق و یا حکم الله انتخاب می کند.عمید این مدرسه علمیه بزرگ گفت: من کتاب های علّامه حلی ره را مطالعه کرده ام ، کتاب های بسیار دقیقی است و از ما خواست برخی از کُتُب علمی شیعه را بعد از مراجعه برای او ارسال نماییم.

سپس سؤال نمود: حکومت چقدر برای شما شهریه در نظر گرفته است؟ گفتیم به هیچ عنوان شهریه ای از دولت دریافت نمی کنیم او از روی تعجب سؤال نمود چطور دریافت نمی کنید پس از کجا ارتزاق می کنید؟ گفتیم هیچ وجهی به عنوان شهریه دریافت نمی کنیم بلکه اگر مبلغی را هم به عنوان شهریه به ما اختصاص دهند دریافت نمی کنیم اتّفاقاً در همان سال برای دریافت شهریه طلاب دینی از طرف دولت وقت عراق پیشنهاد داده شد ولی با مخالفت شدید بزرگان نجف مواجه شد و متّفقاً هیچ گونه وجهی را دریافت ننمودند از ما پرسید پس از چه راهی ارتزاق می کنید؟

گفتیم طبق تفاسیر شیعه از آیه خمس: ﴿وَ اعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبَى وَ الْيَتَامَى وَ الْمَسَاكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ.﴾[10] یکی از چیزهایی که خمس به آن تعلق می گیرد منفعت کسب بلکه هر گونه فائده است «اگر چه شما خمس را تنها مختص به غنائم جنگی می دانید» باری نصف آن سهم امام  است و در زمان غیبت امام عصر  نواب آن حضرت در تصرّف در آن ولایت دارند و در أمور معیشت طلاب علوم دینی صرف می کنند همان کسانی که برای انذار قوم خود و ارشاد دین تفقه در دین می نمایند.

در این وقت عمید کلیه شریعت أهل تسنّن تا این را از ما شنید مدّتی سر به زیر کرد و عمیقاً به فکر فرو رفته ، تامل نمود بعد از مدّتی سر برداشته رو به ما نموده و گفت : من مدّت ها فکر می کردم چطور در بین تمام مذاهب إسلامی تنها علماء شیعه در مقابل این طاغوت ها و زور گویان عالم قد علم کرده و می ایستند و قیام می کنند حالا فهمیدم علت آن چیست؟ شما وابسطه به دولت ها نیستید و این در حالی است که ما أهل تسنّن چون شهریه خود را از دولت می گیرم و جیره خوار دولتیم مجبور به سکوت هستیم.

آری مردم متدین و فهیم ایران باید بدانند که طلاب علوم دینی و مدرسین هیچ گونه وجهی به عنوان شهریه از دولت دریافت نمی کنند و بلکه مستقل از دولت بوده و یا از کد یمین و عرق جبین معیشت خود را اداره می کنند و یا از سهم امام  بهره می برند اگر چه در روایات اکل بواسطه علم مذمت شده است ولی این مذمت شامل کسانی که در جهت ترویج مذهب حقه تشیع و معارف دین تلاش می کنند، نمی شود چنان که در روایت ذیل بیان شده است:

عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ سَمِعْتُ أبا عبد الله  يَقُولُ مَنِ اسْتَأْكَلَ بِعِلْمِهِ افْتَقَرَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ فِي شِيعَتِكَ وَ مَوَالِيكَ قَوْماً يَتَحَمَّلُونَ عُلُومَكُمْ وَ يَبُثُّونَهَا فِي شِيعَتِكُمْ فَلَا يَعْدَمُونَ عَلَى ذَلِكَ مِنْهُمُ الْبِرَّ وَ الصِّلَةَ وَ الْإِكْرَامَ فَقَالَ ع لَيْسَ اوّلئِكَ بِمُسْتَأْكِلِينَ إِنَّمَا الْمُسْتَأْكِلُ بِعِلْمِهِ الَّذِي يُفْتِي بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لَا هُدًى مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِيُبْطِلَ بِهِ الْحُقُوقَ طَمَعاً فِي حُطَامِ الدُّنْيَا.‌[11]

 


[11] معاني الأخبار / النص / 181 / باب معنى الاستئكال بالعلم ..... ص : 181.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo