درس حدیث استاد محسن فقیهی
97/08/30
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: شرح حدیث دوازدهم از باب عقل و جهل کتاب کافی شریف
«يا هشام إن العقلاء زهدوا في الدنيا ورغبوا في الآخرة، لأنهم علموا أن الدنيا طالبة مطلوبة والآخرة طالبة ومطلوبة فمن طلب الآخرة طلبته الدنيا حتى يستوفي منها رزقه ومن طلب الدنيا طلبته الآخرة فيأتيه الموت، فيفسد عليه دنياه وآخرته».[1]
صحبت پیرامون حدیث دوازدهم از باب عقل و جهل کتاب کافی شریف بود که آقا موسی بن جعفر (ع) مطالبی را به هشام تذکر دادند. یکی از مطالب این است: ای هشام! عقلای عالم در دنیا زاهد می‌شوند و رغبت به آخرت پیدا می‌کنند.أن الدنيا طالبة مطلوبة: «طالبة» اسم فاعل است یعنی دنیا طلب‌کننده است. «مطلوبة» یعنی دنیا مطلوب شما و شما دنبال دنیا هستید. عجیب است شما به دنبال دنیا می‌دوید و دنیا به دنبال شما می‌دود. در آیات و روایات بسیاری داریم که رزق هر انسانی مقدر شده است. تمام حیواناتی که در خشکی و دریا زندگی می‌کنند رزق دارند؛ سنگ را هم که بشکافی کرم درون آن رزقی معلوم دارد؛ ﴿وَفِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ﴾.[2] انسان هرچقدر فرار کند سراغش می‌رود. غالب انسان‌ها گرسنه نمی‌مانند و رزقشان می‌رسد این همان دنیایی است که به دنبال انسان می‌آید.
دنیایی که انسان به دنبال آن می‌دود آن دنیایی است که به آن احتیاجی ندارد. به خودتان نگاه نکنید؛ برخی از ثروتمندان برای کسب دنیا جان می‌کنند و این مال دنیا به دردشان هم نمی‌خورد بلکه به ضررشان هم هست؛ یعنی سته می‌کند چون دلار ارزان یا گران شد درحالی‌که هزاران میلیارد ثروت دارد. آن شخصی را که اعدام می‌کنند (مانند سلطان سکه) زحمتی که می‌کشید برای چه بود؟ آیا نیاز داشت؟ خانه، ماشین و بهترین زندگی را نداشت؟ این همان معنای «دنیا مطلوبة» است.زندگی همین مقدار که آبرومند باشد، به خوبی بگذرد، خود و خانواده‌ات به راحتی زندگی کنند کافی است؛ به دنبال زیادی نباش وگرنه بدبختی برایت فراهم می‌شود.والآخرة طالبة ومطلوبة: آخرت خودش به سراغ انسان می‌آید. کسی که ثروت جمع می‌کند درنهایت خواهد مرد. خیلی را خودم دیده‌ام که خانه و باغ مجلل برای خود درست کرده‌اند و در همان اوایل ورود به خانه، سکته کرده و مرده‌اند. به این شخص می‌گوییم: اجل مهلت نداد و لذت خانه‌اش را نبرد.در ذیل روایت دارد که «والآخرة طالبة» یعنی «فيأتيه الموت».[3] اول خوشی‌هایش سکته می‌کند و در حالت کما می‌رود. چه برنامه‌هایی برای استفاده از این لذت‌ها ریخته بود اما همه از بین رفت. آخرت به دنبال انسان است تا جایی یقه او را بگیرد.
ومطلوبة: اگر به دنبال آخرت باشی و به فکر بهشت، آخرت، مطلوب شما می‌شود.الدنيا طالبة مطلوبة والآخرة طالبة ومطلوبة: چرا در مورد دنیا «واو» ندارد ولی در مورد آخرت «واو» گفته شده است؟ زیرا «واو» اقتضای تغایر دارد یعنی دوگانگی اما الدنيا طالبة مطلوبة یعنی همان لحظه‌ای که دنیا و رزق به دنبال انسان است، در همان لحظه انسان به دنبال دنیا است نه این‌که مقداری بگذرد و بعد انسان به دنبال دنیا برود. دنیا به دنبال آن است که پول به او برساند اما شب، خواب ندارد. همان لحظه‌ای که دنیا می‌خواهد رزق و خیرش را برساند، انسان به دنبال رشوه، دزدی و کلاهبرداری است می‌خواهد مال به دست آورد هر چند از راه حرام.پیرامون آخرت، تغایری وجود دارد؛ آخرت به سراغ انسان می‌آید و برخی انسان‌ها توجه داشته و معنویات را انجام می‌دهندحضرت در ادامه می‌فرماید: «فمن طلب الآخرة طلبته الدنيا حتى يستوفي منها رزقه» نفرمود: «فمن طلب الدنیا» درحالی‌که ابتدا دنیا بود سپس آخرت اما در این مقام می‌فرماید: «فمن طلب الآخرة» زیرا آخرت مهم‌تر است. ما باید به دنبال آخرت باشیم. اگر به دنبال آخرت باشی قول می‌دهم که دنیا سراغت بیاید. حضرت قول می‌دهد که اگر به دنبال آخرت باشیم خداوند مشکلات مالی ما را حل می‌کند.«ومن طلب الدنيا طلبته الآخرة فيأتيه الموت، فيفسد عليه دنياه وآخرته». کسی که دنیا را طلب می‌کند ناگهان مرگ می‌آید و دنیا و آخرت او از بین می‌رود.
