درس حدیث استاد محسن فقیهی
97/11/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: اخلاص شرط ابقای عمل
«مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) يَقُولُ: اجْعَلُوا أَمْرَكُمْ هَذَا لِلَّهِ وَ لَا تَجْعَلُوهُ لِلنَّاسِ فَإِنَّهُ مَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ لِلَّهِ وَ مَا كَانَ لِلنَّاسِ فَلَا يَصْعَدُ إِلَى اللَّه».[1]
سعی کنید کارهایتان را برای خدا انجام دهید؛ برای مردم کار نکنید بلکه هدفتان خدا باشد، اگر برای مردم هم کار می‌کنید، سعی کنید هدفتان «قربة الی الله» باشد. هرچه برای خدا انجام دادید برای خدا است اما اگر برای مردم کاری انجام دادید عمل بالا نرفته، صعود نکرده و به خداوند نمی‌رسد.بزرگ‌ترین توهین
هیچ توهینی بالاتر از این نیست که خدای قادر مطلق[2] را کنار گذاشته و به عبدی ضعیف متوسل شویم؛ این عمل بزرگ‌ترین اهانت به خداوند است؛ به خداوند نمی‌گوید به داد من برس اما به عبد ضعیف بیچاره خدا متوسل شده و می‌گوید به داد من برس. بله گاهی انسان به خداوند متوسل می‌شود و از خداوند درخواست می‌کند که وسیله را برای او فراهم کند؛ و﴿َابْتَغُوا إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ﴾؛[3] خداوند هم بنده‌ای را می‌فرستد و دست شما را می‌گیرد؛ اگر اول از خداوند بخواهید و تلاش کنید اشکالی ندارد اما اگر توجه به خداوند نکنیم و فقط از مردم بخواهیم، بزرگ‌ترین اهانت به پروردگار است.
برای واضح شدن بحث روایتی دیگری را بیان می‌کنیم:
«عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يَعْمَلُ الشَّيْ‌ءَ مِنَ الْخَيْرِ فَيَرَاهُ إِنْسَانٌ فَيَسُرُّهُ ذَلِكَ فَقَالَ لَا بَأْسَ مَا مِنْ أَحَدٍ إِلَّا وَ هُوَ يُحِبُّ أَنْ يَظْهَرَ لَهُ فِي النَّاسِ الْخَيْرُ إِذَا لَمْ يَكُنْ صَنَعَ ذَلِكَ لِذَلِكَ».[4]
انسان باید علمش را خالص برای خدا انجام دهد. گاهی انسان عملی را خالص برای خدا انجام می‌دهد اما کسی متوجه می‌شود که شما آن عمل را مرتکب شده‌اید درحالی‌که شما آن را برای کسی بیان نکرده بودید. حال که دیگری متوجه شد، شما خوشحال می‌شوید که مثلاً فلانی فهمید که من نماز شب خواندم. این صورت مصداق ریا نیست و امام باقر (ع) نیز می‌فرماید اشکالی ندارد؛ چون عمل را برای خدا انجام داده است. بالاخره هر انسانی این‌گونه است که وقتی دیگران می‌دانند که انسان خوبی است خوشحال می‌شود اما عمل را برای خدا انجام دهید و در عمل شرک و ریا نداشته باشید.اخلاص در اعمال روحانیت
شما روحانیون، تبلیغ می‌روید، سخنرانی می‌کنید، درس می‌خوانید، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر می‌کنید و هر عمل خیری را که انجام می‌دهید سعی کنید لله، فی‌الله و مخلصاً انجام دهید، حال اگر دیگران فهمیدند و از شما تعریف کردند مهم نیست اگر ندانستند هم مهم نیست.باید توجه داشته باشیم که اگر اخلاص داشته باشیم خداوند به ما کمک می‌کند. مشکلاتی از جمله مشکل مالی برای روحانیت به وجود آمده است، با این تورم و گرانی همه مردم مشکل دارند مخصوصاً روحانیت که از همه مظاهر دنیوی گذشته و برای خدا مشغول درس شده است. با این مشکلات و گرانی‌ها باید ساخت و صبر کرد.مشکلات مالی در تاریخ حوزه
برای این حوزه علمیه با همه علما و فضلا و روحانیون که دارد اداره می‌شود خیلی زحمت‌ها کشیده شده است. همین مشکلات مالی که الآن در حوزه وجود دارد، پس فوت مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری اتفاق افتاد. پس از فوت حاج شیخ که حوزه را اداره می‌کرد، بزرگان و شخصیت‌های مبرّز زمان، آیت‌الله صدر، آیت‌الله خوانساری و آیت‌الله حجت بودند. آیت‌الله حجت به اعتبار اینکه اهل تبریز بود و عده‌ای با ایشان ارتباط داشتند، شهریه خیلی مختصری می‌داد. آیت‌الله خوانساری هم شهریه خیلی مختصری می‌داد. آیت‌الله صدر از طرف سید ابوالحسن اصفهانی اجازه داشت؛ بنابراین وجوهاتی در اختیار ایشان قرار می‌گرفت و شهریه ایشان از همه بیشتر بود. آیت‌الله صدر به طلاب خیلی علاقه‌مند بود و درِ خانه‌اش روی طلبه‌ها باز بود؛ لذا می‌آمدند و مشکلاتشان را می‌گفتند و آیت‌الله صدر تا جایی که می‌توانست مشکلات آنان را حل می‌کرد.قطع شهریه
زمانی آیت‌الله صدر به نجف و نزد آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، مرجع وقت می‌روند و به ایشان می‌گوید که طلاب مشکلات بسیاری دارند کمک کرده شهریه را اضافه کنید. مرحوم سید ابوالحسن از آیت‌الله صدر می‌پرسد: آیا طلاب قم به درد اسلام و مسلمین می‌خورند؟ آیت‌الله صدر می‌فرماید: نصف آنان به درد اسلام و مسلمین می‌خورند اما عده‌ای درس نمی‌خوانند. مرحوم سید ابوالحسن می‌گوید: طلاب نجف همه درس‌خوان و خوب هستند. من حاضر نیستم به طلاب قم که نصفشان درس‌خوان نیستند شهریه امام زمان بدهم. شهریه مختصر طلاب قم قطع شد. آیت‌الله صدر درحالی به قم بازمی‌گردد که سید ابوالحسن اجازه‌اش را هم از آیت‌الله صدر می‌گیرد که وجوهات را دریافت و صرف طلاب کند.طلاب شبی در منزل آیت‌الله صدر جمع شده و گریه کرده و گفتند: ما تمام مشکلات را تحمل کردیم و آمده‌ایم طلبه شده‌ایم، حال اگر نان شب هم نداشته باشیم که بخوریم، چه وضعی برای ما است. آیت‌الله صدر هم به همراه طلاب، شروع به گریه کرد و گفت: خدا شاهد است که قرض من آن‌قدر زیاد شده که دیگر نمی‌توانم از کسی قرض کنم.عنایت حضرت معصومه (س)
آیت‌الله صدر می‌گوید: به طلاب گفتم بروید تا ببینیم چه می‌شود. سحر به حرم رفتم. [برای حرم حضرت معصومه (س) خیلی ارزش قائل باشید، خیلی کارها انجام می‌دهد] زیارت‌نامه را خواندم و گفتم: اگر عرضه نداری طلبه‌ها را اداره کنی لااقل به برادر یا پدرت بگو تا آن‌ها این کار را انجام دهند. خداحافظی کرده و گفتم که دیگر به زیارت نمی‌آیم.آیت‌الله صدر به منزل می‌آیند و قرآن می‌خوانند درحالی که ناراحت و عصبانی بودند و گاهی گریه می‌کردند. چه وضعی برای طلبه‌ها پیش آمده؟ چه مصیبتی است که به وجود آمده است؟ چه‌کار باید کنند؟ حوزه دارد از بین می‌رود. ناگهان در می‌زنند، خادم در را باز می‌کند، خادم برگشته و می‌گوید: آقایی است و می‌خواهد شما را ملاقات کند. آن موقع صبح کسی برای ملاقات نمی‌آمد. آیت‌الله صدر می‌گوید: اشکالی ندارد بگویید بیاید. شخصی وارد می‌شود، دست آیت‌الله صدر را می‌بوسد درحالی‌که چمدانی همراه خود داشت. چمدان پر از پول را به آیت‌الله صدر داده و می‌گوید: من از شیراز آمده‌ام و به تهران می‌روم، با خود گفتم سر راهم وجوهات خودم را پرداخت کنم.آیت‌الله صدر می‌گوید: دیدم با آن پول، تمام قرض‌ها پداخت می‌شود و یک‌سال شهریه طلاب هم آماده شده است. این به خاطر توجهی بود که حضرت معصومه فرموده بود. به حرم رفتم و معذرت‌خواهی کردم.باید توجه کنیم با این مشکلات حوزه اداره شده و با مشکلات و زحمات بسیاری به اینجا رسیده است. ممکن است مشکلاتی برای شما باشد اما باید صبر و تحمل کرد و برای خدا اخلاص داشت. مشکلات آیت‌الله صدر را حضرت معصومه (س) حل کرد، شما هم در مشکلاتتان به حضرت معصومه (س) توسل پیدا کنید.
