موضوع: تفسیر آیه 63 سوره بقره

«وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ وَ رَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اذْكُرُوا ما فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ».[1]

روش تربیتی قرآن: برای محقّق شدن تربیت در انسان از چه روشی باید استفاده کرد؟ خداوند متعال برای اینکه جامعه، الهی شود، دستوراتی را بیان می‌فرماید و در بیان آن دستورات حجّت را تمام می‌کند؛ یعنی معجزاتی را در اختیار پیامبران قرار می‌دهد تا مردم ایمان پیدا کنند. بعد از اینکه مردم ایمان آوردند، برای انجام دستورات الهی هم از تشویق استفاده می‌شود و مزایای اجرای آن حکم را برای مردم بازگو می‌کنند و هم از تهدید برای ترک نکردن آن دستورات. پس تشویق و تهدید در کنار هم بیان می‌شود.

اولاً از بنی اسرائیل میثاق و تعهّد گرفت که باید عمل کنید «وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ وَ رَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ» آنگاه به آن‌ها فرمود که محکم به دستورات عمل کنید «خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ» دستورات را اجرا کنید وگرنه نابود می‌شوید. تهدید بعد از اتمام حجّت است. «وَ اذْكُرُوا ما فِيهِ» تورات را مرتب بخوانید. بعد از تمام این مراحل شاید تقوا پیدا کنید «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ».

عدّه‌ای گفته‌اند که وقتی حضرت موسی الواح را آورد و به مردم گفت که باید به دستوراتش عمل کنید زلزله‌ آمد. مرحوم علّامه می‌فرماید: این حرف درست نیست چون اگر این‌چنین باشد دیگر معجزه نیست. آیه قرآن هم می‌فرماید «وَ رَفَعْنا» یعنی حرکت دادیم و بلند کردیم که آن‌ها بترسند[2] .

چند نکته:

نکته اول: یکی از نکات مهم این است که تعهد بگیرید. میثاق به معنای تعهد مؤکّد است.

نکته دوم این است که حجت را تمام کنید نه اینکه فقط دستور دهید.

نکته سوم: مجازات را باید عملی کرد و با قوّت انجام داد. اگر شخص یا اشخاصی به دستورات عمل نکردند باید مجازات شوند وگرنه بقیه مردم هم در عمل کردن سست می‌شوند.

نکته چهارم: مردم باید به مدیر، ایمان بیاورند، وقتی ببینند که مدیر، صلاح آن‌ها را می‌خواهد و حرف‌ها و دستورات او به صلاح آن‌هاست به او ایمان آورده و در این صورت است که به حرف‌های او عمل می‌کنند.