< فهرست دروس

استاد غلامرضا فیاضی

کتاب اسفار

94/09/03

بسم الله الرحمن الرحيم

موضوع: بررسی اثبات وحدت وجود توسط قاعده بسیط بودن ذات خداوند متعال

وجود الواجب وجود تمام الممکنات لانه بسیط ( همانطور که اشاره ش عده ای گفته بودند که خیلی از وجودها از واجب سلب می شود بلکه از واجب ممتنع است؛ مثل وجودِ زائل و ... و ایشان فرمود: که این حرف درست نیست هر وجود برای خدا واجب است زیرا وجود الواجب واجب من جمیع الجهات، به واگر هم شامل وجودی نمی شود به اعتبار خصوصیت نقص و فقدان است که محال می شود شامل این چنین موجوداتی بشود. ونیز طبیعت وجود برای او واجب است در حالی که اگر بگوییم شامل تمام وجودات میشود لازمه اش این است که همین طبیعت وجود برای او ممتنع می شود که این خودش موجب ترکیب است )

مقدمه1: لو امتنتع وجود موجود (پس همه آنها برای او نمی تواند ممتنع باشد) من حیث کونه وجودا مطلقا (اگر ممتنع باشد بر واجب تعالی) علی الواجب التعالی (وجود آب از آن جهت که وجود است بر خدا محال است اگر این را گفتیم: ) لتحققت فی وجود ذاته تعالی جهة امتناعیة (پس یک چیزی بر خدا ممتنع شد یعنی می گوییم که الله تعالی وجود الماء بالامتناع) بالنسبة الی طبیعة الوجود (همان طبیعتی که در وجود آب است زیرا درهر فرد از طبیعت وجود، طبیعت وجود است فرد اگر طبیعت بعلاوه تشخص است وقتی که زید همان انسان باشد بعلاوه تشخص می شود آنگاه می شود زید ) بما هو وجود حالما تحقق فی ذاته جهة وجوبیة بالنسبة الی طبیعة الوجود بما هو وجود (واجب است یعنی طبیعت وجود در حالی که واجب است برای او واجب است؛ یعنی الله تعالی واجب بطبیعة کلیة) بمقتضی طبیعة کونه واجب الوجود ( در حالی که طبیعت وجود واجب بود)

مقدمه2: ولو تحققت فی ذاته جهة امتناعیة بالنسبة الی طبیعة الوجود بما هو وجود حالما تحققت فیه جهة وجوبیة بالنسبة الیها لترکب ذاته تعالی من جهتین متباینتین ( می شود دو جهت متباین جهت وجوب و جهت امتناع و جهت امتناع نیز که عین جهت امتناع نیست لذا می شود دو جهت متباین)

مقدمه3: لکن التالی محال لانّ الترکیب یلازم الحاجة ( مگر می شود مرکب محتاج نباشد روی پیشانیش نوشته شده است که محتاج است تا اجزائش نباشد نمی شود خودش باشد) والحاجة تساوق الامکان ( واجب می شود ممکن، با این مقدمات نتیجه گرفتیم که هیچ وجودی بر واجب ممتنع نیست زیرا اگر یک وجود ممتنع باشد لازمه آن این تالیِ محال است صد تا حد وسط هم داشته باشد برهان برهان است)

مقدمه4: واذا لم یمتنع وجود موجود من حیث کونه طبیعة الوجود علی الواجب التعالی ( اگرممتنع نیست یعنی ممکن است ولی کدام امکان؟ امکان عام است) کان وجود کل موجود من حیث کونه طبیعة الوجود ممکنا له تعالی ( برای خدا می شود ممکن به امکان عام، زیرا مقابل امتناع امکان عام است اگر این شد مقدمه پنجمی می آید:)

مقدمه5: و کل ما هو ممکن له بالامکان العام فهو واجب له (اینجا واجب الوجود واجب من جمیع الجهات درست در می آید ) لان الواجب الوجود بالذات واجب الوجوب من جمیع الجهات

مقدمه6: واذا کان وجود کل موجود من حیث کونه طبیعة الوجود واجبا له کان وجوده تعالی وجود کل موجود ( همه وجودات بر او واجب باشد یعنی وجود او همه موجودات است) من حیث انه طبیعة الوجود ( البته از حیث نقص را نمی گوید)

فثبت؛ انّ وجوده تعالی وجود کل موجود ( ان قلت که دلیل قبلی از دلیل واجب الوجود واجب من جمیع الجهات همین دلیل بود در حالی که شما به عنوان دو دلیل جدا آن دو را ذکر کردید؟ یعنی در هر دو از دلیل واجب الوجود بالذات استفاده شد)

ان قلت هذا الوجه یرجع الی الوجه الثانی لانه استفید فیه من قاعدة واجب الوجوب بالذات واجب الوجوب من جمیع الجهات (جوابش این است که اگر دو دلیل در همه مقدمات یکی باشد بجز در یک مقدمه دو دلیل مختلف را شکل می دهند، زیرا اگر همان مقدمه خاص در یکی درست باشد آن استدلال و دلیل درست و تام می شود و واگر در دلیل دیگر آن دلیل اختصاصی غلط باشد در نتیجه دلیل ناقص خواهد شد زیرا هر دلیلی مرکب است از مقدماتی خاص پس هر دلیلی یختلف باختلاف الاجزاء)

قلت هذا الوجه وان شارک وجه الثانی فی بعض المقدمات الا انه یختلف عنه فی سائر المقدمات (واین یک قانون است) ویکفی فی تغایر الدلیلین اختلافهما فی مقدمة واحدة (فقط در یک مقدمه اختلاف داشتند کافی است)

وفیه

اولا: ان المقدمة الثانیة ممنوعة لان طبیعة الوجود وهو الکلی الطبیعی وان کان موجودا بوجود افراده الا انه یتعدد بتعدد افراده (نسبت طبیعت به افراد نسبت اب به ابناء نیست بلکه آباء نسبت به ابناء است یعنی هر فردی خودش یک طبیعت وجود است اگر زید انسان است هر گز عقل باور نمی کند که زید همان انسان است که عمرو است بلکه زید انسانی است که تشخّص زیدی عینش است و عمرو هم انسانی است که تشخصّش عمروی عینش است، دو طبیعت است و تشخص و طبیعت ضمیمه نیستند در خارج بلکه عین هم هستند) وطبیعة وجود الواجب له تعالی تعالی غیر طبیعة الوجود الممتنع علیه حیث انّ واجب له هو طبیعة الوجود المتشخصه بتشخص عدم تناهی (واجب وجودی است که لا حدّ له بقیه وجودهایی که نفی می کنند طبیعت وجودی است که متشخصّ است به تشخص تناهی) والممتنع علیه هو طبیعة الوجود ( چون دو تا وجود است یکی بر خدا واجب است یکی ممتنع است ما می گوییم که ما یک طبیعت وجود در کلی طبیعی نداریم بلکه به تعداد افراد طبیعت وجود داریم یکی از این طبیعت الوجودها واجب است ویکی دیگر ممتنع است تحقق طبیعت واحد به تعدد افرادش است اگر هم می گوییم که طبیعت واحد است به قطع نظر از افراد داریم می گوییم، ولی به تعدد افراد متعدد است طبیعت در دل افراد من حیث هو طبیعت یک وحدت نوعی را عقل می فهمد ولی کثرت اشخاص را می فهمد وحدت کلی و کثرت افراد است انسان یک حقیقت واحد است ولی افرادش کثیر هستند یعنی آن حقیقت واحد متکثر می شوند به تکثر افراد، ولی این کثرت از ناحیه افراد است. عقل چون حیثیات را تفکیک می کند می گوید من حیث هی واحد است ولی اگر فرد یکی بود تکثر پیدا نمی کند. آیت الله جوادی می گوید تشکیک با وحدت وجود یکی نیست مسئله اش جداست، کثرت مال شؤون است نه مال وجود یعنی قائل به وحدت محضه هستند. موضوع تشکیک موضوع اصالت وجود خارجی است نه معنای وجود لذا محل کلام طبیعت وجود موجوده است بعد فراغ از اصالت وجود ) المتشخصه بتشخص التنافی (وهزار تشخص دیگر. هیچ موجود ممکنی که بی ماهیت نیست بالاخره یک موجودی است این ماهیت را از خدا داریم نفی می کنیم، طبعیت خدا همان اولی است، دومی که از او سلب شد و در حقیقت چیزی نیست)

ان قلت المستحیل هو ترکبّ ذاته فقد حصل علی ایّ حال

قلت قد تقرر فی محله ان الترکیب علی اربعة عشر قسما بالاستقراء (فعلا چهارده تای آن را ما پیدا کردیم و هر کدام حکم خاص خود را دارد مثل ترجیح بلا مرجح، مورد های زیادی دارد که یک موردش محال است ویک موردش محال نیست باید ترکیب را بیاوری تا بگویم که محال است یانه)

انواع ترکیب:

الترکب من المادة والصوره و یسمی ترکیبا خارجتین (علامه می گوید که اتحاد با وحدت یکی نیست ما می گوییم که اتحاد بدون وحدت محال است ماده وصورت را می گوید علامه اتحاد دارند یعنی دو جز نداریم جسم یک واحد بسیط است که اصل این حرف مال سید سند است ) علی مذاق مشائین ( این ترکیب برخدا محال است مستلزم حاجت است)

الترکیب من الماده و الصورة الذهنتین

ان شاء الله سه هفته بعد از روز شنبه درسها ادامه خواهد داشت و انواع ترکیب را نیز همانجا خواهیم گفت

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo