< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد جزایری

کتاب الحج

90/07/12

بسم الله الرحمن الرحیم

 
 موضوع: منع اطفال از ارتکاب حرام نماز استیجاری
 صاحب عروه در مسأله ی 36 می فرماید: يجب على الولي منع الأطفال عن كل ما فيه ضرر عليهم أو على غيرهم من الناس و عن كل ما علم من الشرع إرادة عدم وجوده في الخارج لما فيه من الفساد كالزنا و اللواط و الغيبة بل و الغناء على الظاهر و كذا عن أكل الأعيان النجسة و شربها مما فيه ضرر عليهم و أما المتنجسة فلا يجب منعهم عنها بل حرمة مناولتها لهم غير معلومة و أما لبس الحرير و الذهب و نحوهما مما يحرم على البالغين فالأقوى عدم وجوب منع المميزين منها فضلا عن غيرهم بل لا بأس بإلباسهم إياها و إن كان الأولى تركه بل منعهم عن لبسها‌
 یعنی واجب است که ولی جلوی هرچیزی که برای طفل مضر است را بگیرد. ولی باید حافظ مصالح مولّی علیه باشد و هدف از تشریع ولایت ولیّ بر صبی همین است.
 همچنین ولی باید جلوی صبی را ارتکاب محرمات و ترک واجبات بگیرد و البته در این مورد تفصیل است و آن اینکه:
 یکسری از احکام شرع چنان مهم اند که خداوند به هیچ عنوان به وقوع آن در خارج رضایت نخواهد داد. انجام دهنده ی آن هر کس که باشد چه بالغ و چه ممیز خداوند راضی به انجام آن نیست. از اهم مصادیق این موارد آدمکشی است. حدیث رفع قلم به این معنا نیست که جلوی ممیز را از انجام این کارها نگیرند. بله طفل قابلیت تکلیف ندارد و لا تفعل به او متعلق نمی شود ولی ولیّ او باید جلوی او را از ارتکاب آنها بگیرد. در روایات است که مؤمن باید جلوی منکرات را بگیرد و ولیّ اولی به انجام این کار است. در این حال حتی اگر ببینیم که حیوانی می خواهد فردی را بکشد واجب است جلوی او را بگیریم.
 دسته ی دیگر از احکام احکامی است که ما علم نداریم که خداوند مطلقا به ایقاع آنها در خارج راضی نباشد این احکام فقط مبغوض مولی هستند هنگامی که از مکلف سر زند. لا اقل ما نمی دانیم که آیا مبغوضیت آنها غیر مکلفین را هم شامل می شود یا نه. مانند پوشیدن لباس ابریشم که بر مردها حرام است و حال ممیزی می خواهد آن را بپوشد. ای بسا در واقع پوشیدن آن برای ممیز اشکالی نداشته باشد. حتی اگر شک داشته باشیم که عمل مزبور مبغوض مولی است و باید جلوی صبی از انجام آن گرفته شود در این حال اصالة البرائة جاری می شود.
 
 فصل فی صلاة الاستیجار
 يجوز الاستيجار للصلاة بل و لسائر العبادات عن الأموات إذا فاتت منهم و تفرغ ذمتهم بفعل الأجير و كذا يجوز التبرع عنهم
 این فصل در مورد نماز استیجاری است.
 صاحب عروه می فرماید: اجیر گرفتن برای نماز و سایر عبادات مانند روزه و حج برای اموات جایز است. اگر این اعمال از میت فوت شده باشد و از طرف او انجام دهند ذمه ی میت فارغ می شود. همچنین می شود از طرف آنها تبرعا این اعمال را انجام داد (و اجیر نشد)
 جواز استیجار محل بحث واقع شده است.
 قاعده ی اولیه در این مورد بطلان است زیرا عمل هر کس متعلق به خودش است زیرا اینها اعمالی عبادی اند و سود آنها به فردی می رسد که خودش انجام دهد. اما در باب معاملات چنین چیزی اشکال ندارد مثلا من کسی را اجیر می کنم تا زمینی را برای من حیازت کند.
 محقق خوئی برای عدم جواز استجاره در عبادیات مثال خوبی می زند و آن اینکه کسی مریض است و باید دارویی بخورد او دیگر نمی تواند کسی که سالم است را اجیر کند که از طرف او دارو را بخورد و خودش شفا یابد.
 به هر حال تا فرد زنده است استیجار از طرف او و تبرع از طرف او صحیح نیست ولی وقتی او فوت شد از باب تفضل انجام این کار صحیح است.
 همچنین صحیحه ی معاویة بن عمار بر این امر دلالت دارد:
 وسائل باب 28 از ابواب الاحتضار
 حدیث 8: أَحْمَدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ فِي الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَيُّ شَيْ‌ءٍ يَلْحَقُ الرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ قَالَ يَلْحَقُهُ الْحَجُّ عَنْهُ وَ الصَّدَقَةُ عَنْهُ وَ الصَّوْمُ عَنْهُ این روایت تصریح می کند که حج، صدقه و روزه از میت صحیح است.
 
 در صحیحه ی دیگر می خوانیم:
 وسائل باب 28 از ابواب الاحتضار
 حدیث 6: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ (النیسابوری) عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَا يَلْحَقُ الرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ فَقَالَ سُنَّةٌ سَنَّهَا يُعْمَلُ بِهَا بَعْدَ مَوْتِهِ ... وَ يَحُجُّ وَ يَتَصَدَّقُ وَ يُعْتِقُ عَنْهُمَا وَ يُصَلِّي وَ يَصُومُ عَنْهُمَا فَقُلْتُ أُشْرِكُهُمَا فِي حَجَّتِي قَالَ نَعَمْ
 در صحیحه ی دیگر آمده است:
 وسائل باب 28 از ابواب الاحتضار
 حدیث 1: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع نُصَلِّي عَنِ الْمَيِّتِ فَقَالَ نَعَمْ حَتَّى إِنَّهُ لَيَكُونُ فِي ضِيقٍ (میت در تنگنا باشد) فَيُوَسِّعُ اللَّهُ عَلَيْهِ ذَلِكَ الضِّيقَ ثُمَّ يُؤْتَى فَيُقَالُ لَهُ خُفِّفَ عَنْكَ هَذَا الضِّيقُ بِصَلَاةِ فُلَانٍ أَخِيكَ عَنْكَ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ فَأُشْرِكُ بَيْنَ رَجُلَيْنِ فِي رَكْعَتَيْنِ قَالَ نَعَمْ
 باب 12 از ابواب قضاء الصلوات
 حدیث 2: عَلِيُّ بْنُ مُوسَى بْنِ طَاوُسٍ فِي كِتَابِ غِيَاثِ سُلْطَانِ الْوَرَى لِسُكَّانِ الثَّرَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ فِي كِتَابِ مَسَائِلِهِ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُ أَبِي جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع عَنِ الرَّجُلِ هَلْ يَصْلُحُ لَهُ أَنْ يُصَلِّيَ أَوْ يَصُومَ عَنْ بَعْضِ مَوْتَاهُ قَالَ نَعَمْ فَلْيُصَلِّ عَلَى مَا أَحَبَّ وَ يَجْعَلُ تِلْكَ لِلْمَيِّتِ فَهُوَ لِلْمَيِّتِ إِذَا جَعَلَ ذَلِكَ لَهُ کتاب مزبور از سید بن طاووس مخصوص اعمالی است که افرادی که در قید حیات هستند در مورد اموات می توانند انجام دهند.
 به هر حال این مشکل را باید حل کنیم که خواندن نماز از طرف میت چگونه می تواند برای خداوند به قصد قربت باشد و حال آنکه اجیر برای انجام این عبادات پول می گیرد و اگر هم پول به او ندهند نماز را نمی خواند.
 ان شاء الله در جلسه ی بعد این بحث را بررسی می کنیم.
 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo