< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد موسوی جزایری

92/08/27

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: شکوکي که اکمال سجدتين در آنها معتبر مي باشد /شک در عدد رکعات/کتاب الصلاة
بحث در جلسه گذشته در مساله ششم بود که فرض بحث در جايي بود که شک متعدد باشد و مورد آن شک در عدد رکعات، شکِ بين دو و بيش از آن يعني سه و چهار است زماني که با شک در تحقق و اکمال سجدتين جمع گردد.اين مساله بيان شد.
گفته شد شک بين دو و بيش از دو ، زماني صحيح است که شک بعد از اکمال سجدتين عارض گردد لکن فرض بحث در جايي است که شک در تحقق و اکمال سجدتين نيز عارض شده است.
گفتيم: اگر شک در اکمال سجدتين قبل از تجاوز از محل باشد، مصلي بايد سجدتين را بجا آورد که در اين صورت حکم به بطلان نماز مي شود. زيرا شک در دو و بيش از آن قبل از احراز اکمال سجدتين محکوم به بطلان است.
اما اگر شک در سجده بعد از تجاوز از محل باشد مثل آنجا که بايستد و سپس شک در اتيان سجدتين عارض شود، مصلي نبايد به شک خود اعتنا نمايد. زيرا شک او بعد از محل بوده و او محکوم به اتيان سجدتين مي باشد. پس در اين صورت شک او در عدد رکعات ملحق به شکوک صحيحه است يعني شکوکي که بعد از اکمال رکعتين عارض مي گردند. اين مطالب در جلسه گذشته مطرح شد.
احتياط مستحب اتمام نماز و اعاده آن
و الأحوط الإتمام و الإعادة خصوصاً مع المقارنة أو تقدّم الشكّ في الركعة
سيد يزدي در انتهاي کلام خود احتياطي مستحب را مطرح کرده بر اين اساس که مصلي شاک نماز را تمام کرده و وظيفه شاک را بجا آورد زيرا شک او از شکوک صحيحه است و از اين جهت که ممکن است اين شک از شکوک مبطله باشد بنا بر احتياط مستحب نماز خود را اعاده نمايد. لذا به نظر ايشان بنا بر احتياط بايد بين دو امر جمع نمود. مي گوييم اين احتياط مستحب است از اين جهت که احتياط بعد از فتوا آمده.
اما وجه احتياط اين است که از جهت واقع احراز اکمال سجدتين منحصر در احراز وجداني مي باشد و احراز تعبدي کفايت نمي کند. بنابر الحاق احراز وجداني به تعبدي مي گوييم: اگر شک بعد از تجاوز از محل باشد بايد به قاعده تجاوز مراجعه کرد ولي اگر قائل به الحاق نشويم ؛ از باب احتمال عدم لحوق احراز تعبدي به احراز وجداني ايشان احتياط کرده اند. اما جهت استحباب اين احتياط اين است که ما مي دانيم تفاوتي بين احراز وجداني و تعبدي نمي باشد و تعبدي به وجداني ملحق مي گردد. اما با اين وجود احتياط سبيل نجات و احتياط در همه حال حسن است لذا به آن تمسک شده.
ايشان در ادامه مي فرمايد اين احتياط در جايي آکد است که شک مقارنه يا تقدم بر رکعت داشته باشد. مقصود از خصوصا در کلام مرحوم سيد اين است که وجه احتياط در اين صورت تشديد مي گردد. اما تفصيل در آن دو صورت وجود دارد:
صورت اول: تقدم شک در سجدتين بر شک در عدد رکعات است يعني مصلي بعد از قيام ابتدا شک در اتيان سجدتين و به واسطه قاعده تجاوز حکم به اتيان نموده بعد از آن شک در عدد رکعات نماز عارض شده. در اين صورتِ فرض، امر واضح است و احتياط در آن جدا خفيف المئونه است. زيرا ابتدئاً به قاعده تجاوز تمسک کرده و اکمال سجدتين براي وي محرز شده و بعد از احراز اکمال سجدتين شک در عدد رکعات عارض شده است. لذا امر اين مساله سهل است.
صورت دوم : اين صورت در جايي است که دو شک با هم متقارن باشند. يعني شک در عدد رکعات مقارن با شک در سجده باشد. در اين صورت فرض حکم احتياط با صورت قبل متفاوت است و ديگر مثل صورت قبل سهل و خفيف المئونه نمي باشد. زيرا در زماني که شک در عدد رکعات مي نمايد ممکن است غافل باشد و براي وي احراز اکمال سجدتين بواسطه قاعده تجاوز بوجود نيامده باشد. بنا براين در اين صورت احتياط اقوي است و ايشان مي فرمايد احتياط در اين صورت اشد و آکد مي باشد.
اما جواب اين کلام مرحوم سيد اين است که ما در مبحث شکوک گفتيم که ميزان حالت بقاء شک است و نه حدوث شک يعني مراد ما از شک، شک مستقر است که در اين مرحله مصلي محرز اکمال سجدتن مي باشد. لذا مي گوييم هرچند ممکن است در مرحله حدوث شک مصلي محرز اکمال سجدتين نباشد لکن در مرحله بقا و استقرار شک يقيناً محرز اکمال مي باشد و اين مقدار براي احراز کفايت مي کند.
بنا بر اين به نظر ما در هر دو صورت منشا مهمي جهت احتياط وجود ندارد. هرچند احتياط در همه حال حسن است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo