< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد موسوی جزایری

92/10/16

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حکم سجده سهو در زیادی و نقص غیر رکن در نماز احتیاط /کیفیت نماز احتیاط/کتاب الصلاة
در جلسه گذشته بیان شد سهو فی السهو اعتباری ندارد لذا به شک در نماز احتیاط نباید اعتنا نمود. البته به این نکته باید توجه داشت که این مورد مثل دیگر موارد شکوکی که اعتباری ندارند همچون شک کثیر الشک و شک در نافله، دیگر شکوک چه صحیحه باشند و چه باطله را تخصیص می زند.
مساله شانزدهم،حکم سجده سهو در زیادی و نقص غیر رکن در نماز احتیاط
مسألة 16: لو زاد فيها فعلًا من غير الأركان أو نقص فهل عليه سجدتا السهو أو لا؟ وجهان فالأحوط الإتيان بهما.
سوال این است که آیا زیاده و نقیصه ای که به صورت غیر عمد در نماز احتیاط واقع می شوند و جزء ارکان نماز نمی باشند موجب سجده سهو می شود یا خیر؟ مرحوم سید می فرماید: احوط آن است که سجده سهو بجا آورده شود. این قول ایشان از این جهت است که ممکن است نماز احتیاط را ملحق به نماز یومیه و بالتبع اطلاق ادله را شامل آن دانست که به این دلیل سجده سهو واجب خواهد شد.
لکن اکثر اعلام در این مساله با مرحوم سید یزدی مخالفت کرده اند.از جمله این اعلام سید خویی می باشد. ایشان می فرمایند: ادله وجوب سجده سهو قاصر از شمول این موارد می باشند. چرا که مورد آن خصوص نماز های یومیه می باشد که بالاصل واجب می باشند. حتی در زیادی سهوی در نماز های دیگر واجب مثل نماز آیات نیز سجده سهو واجب نمی باشد لذا در مورد نماز احتیاط می گویند: سجده سهو در آن واجب نمی باشد.
منشا احتیاط نیز از همین بیان معلوم شد. که از این قرار است که نماز احتیاط را نماز مستقل بدانیم یا آنکه نماز احتیاط ملحق به نماز یومیه باشد. لذا مرحوم سید فتوا به احتیاط وجوبی در این فرع داده است.
مساله هفدهم، شک در شرط ویا جزء نماز احتیاط
مسألة 17: لو شكّ في شرط أو جزء منها بعد السلام لم يلتفت
شک در شرط یا جزئی از نماز احتیاط بعد از نماز از جمله شکوکی است که اعتبار ندارند و نباید به آنها توجه شود. زیرا چنین شکی مشمول قاعده فراغ می باشد. البته باید توجه داشت که قاعده فراغ فقط مختص به شک در نماز نبوده و حتی در مورد عقود نیز جاری می باشد.
مساله هجدهم، حکم فراموشی نماز احتیاط و شروع نماز نافله بعد از نماز اصلی
مسألة 18: إذا نسيها و شرع في نافلة أو قضاء فريضة أو نحو ذلك فتذكّر في أثنائها قطعها و أتى بها ثمّ أعاد الصلاة على الأحوط.
مرحوم سید یزدی می فرماید: در صورتی که بر مصلی نماز احتیاط واجب شود لکن مصلی فراموش کند و وارد نماز دیگری شود. مثلاً بعد از نماز ظهر داخل در نافله عصر شود و در اثنای آن بیاد آورد که نماز احتیاط را نخوانده باید آن نماز را قطع نموده و نماز احتیاط را بجا آورد.
در این مساله تفصیلی وجود دارد که محقق خویی به بیان آن پرداخته است. ایشان می فرماید: تذکر نسیان نماز احتیاط و به یاد آوردن آن چه زمانی است؟
در صورتی که بعد از دخول در رکوع باشد با توجه به اینکه نماز احتیاط اگر جزء نماز و متمم آن باشد، رکوع اضافه ای در اثنا و خلال نماز خوانده شده و حال چنین نمازی حال نمازی است که در خلال آن رکوع اضافه خوانده شود. در این صورت هر چند که رکوع سهوی بوده باشد مبطل نماز خواهد بود. لذا این نماز احتیاط دارای رکوع اضافی بوده و باطل خواهد بود. لذا امکان تصحیح نمازی که نماز احتیاط آن فراموش شده و مصلی بعد از نماز وارد در نماز دیگری شده و رکوع نیز بجا آورده وجود ندارد و مصلی باید نماز را اعاده نماید.
اما اگر تذکر نماز احتیاط قبل از اتیان رکوع باشد، مصلی باید نمازی را که در آن است رها کرده و مشغول به نماز احتیاط شود. زیرا زوائد اگر از جنس رکوع و سجود و عمدی نباشند مبطل نماز نخواهند بود. نکته که در این نماز وجود دارد این است که امکان عدول نیز در آن به نماز احتیاط وجود ندارد زیرا امکان عدول اختصاص به صور خاص دارد که منصوص می باشند.
حکم فراموشی نماز احتیاط و شروع نماز فریضه بعد از نماز اصلی
و أمّا إذا شرع في صلاة فريضة مرتّبة على الصلاة التي شكّ فيها كما إذا شرع في العصر فتذكّر أنّ عليه صلاة الاحتياط للظهر فان جاز عن محلّ العدول قطعها كما إذا دخل في ركوع الثانية مع كون احتياطه ركعة أو ركوع الثالثة مع كونها ركعتين
صورت دیگر مساله این است که مصلی بعد از نماز مشکوک بجای اتیان نماز احتیاط وارد در نماز واجب بعدی شود. مثلاً بعد از نماز ظهر مشکوک بجای اتیان نماز احتیاط وارد در نماز عصر گردد و در اثنای نماز عصر متوجه عدم اتیان نماز احتیاط شود. در این فرض اگر زمان ممکن برای عدول وجود داشته باشد مصلی باید به نماز احتیاط عدول نماید زیرا از مواضع جواز عدول، عدولِ از نماز لاحق است به نماز سابق و با توجه به احتیاج نماز ظهر به نماز احتیاط، این نماز جزئی از نماز ظهر محسوب شده و عدول به آن ممکن خواهد بود. در صورتی عدم احتیاج نماز ظهر نیز اشکالی به نماز ظهر وارد نمی گردد.
اما مرحوم سید فرموده اند: اگر مصلی از محل عدول بگذرد و داخل در رکوع شود، باید نماز خود را قطع کند. لکن ما گفتیم که این کار ممکن نیست و در این فرض با قطع نماز امکان عدول وجود ندارد و نماز باطل خواهد شد. زیرا موجب ادخال رکوع زائد در اثنای نماز خواهد شد. لذا در صورت قطع باید مجدد نماز اصلی اتیان شود زیرا در این فرض امکان تصحیح نماز وجود نخواهد داشت.
اگر سوال شود با توجه به عدم امکان عدول از نماز عصر به نافله، در فرض عدم نقص نماز ظهر چگونه عدول ممکن خواهد بود؟ خواهیم گفت: واقع حال از دو حال خارج نیست. یا آنکه نماز احتیاط، نمازی متمم نماز اصلی و یا این نماز نافله است. بنا براین یا عدول جایز است اگر نماز متمم باشد و در صورتی که نماز ظهر نماز تامی باشد، عدول از نماز عصر به نماز احتمالی است که شارع به آن امر کرده و دلیلی بر حرمت آن نداریم.
والسلام

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo