< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد موسوی جزایری

94/10/13

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: قاعده تلف المبیع قبل قبضه من مال بائعه/قواعد فقهیه

بررسی چند مساله

مساله اول:

مراد از تلف که در قاعده(تلف المبیع قبل قبضه من مال بائعه)آمده چیست؟ آیا منظور تلف به دقت عقلی است؟ در جواب باید گفت: مراد از تلف، تلف عرفی است. مؤید این مطلب، روایتِ عقبه ابن خالد با موضوع سرقت است. با توجه به اینکه در سرقت که متاع نابود نمی شود، باید گفت: ملاک تلف عرفی، یعنی صورتی که انتفاع از عین مقدور نیست، می باشد.

مساله دوم:

حکم صورتی که عین تماما تلف شود بیان شد. اما در فرضی که بعض آن تلف شود مشهور است که مثلا بیع به اندازه همان مقدار تلف شده از مبیع باطل است. یعنی ثمن تقسیط می شود بر جمیع مبیع و فقط به مقدار تلف شده ثمنی تعلق نمی گیرد.

لکن باید توجه داشت که اشیاء متفاوت هستند؛ گاهی ثمن به صورت مساوی بر اجزاء تقسیط می شود و گاهی اینچنین نیست. مثل اگر یکی از دو گوسفند که در صفقه واحده معامله می شوند تلف شود، به اندازه قیمت آن از جمیع ثمن کاسته خواهد شد و معامله به نسبت آن گوسفند سالم، صحیح است. اما گاهی مجموعه به صورتی نیست که قیمت بر جمیع آن تقسیط شود. مانند دو لنگه کفش که هر لنگه آن نصف قیمت مجموع را ندارد و بی ارزش است. گاهی نیز جزء مجموع قیمت دارد لکن قیمتش از نصف مجموع کمتر است زیرا در این حال دو نقص دارد: اول اینکه نصف است و دوم اینکه صفت اجتماع را ندارد. لذا قیمتی کمتر از نصف خواهد داشت.

مرحوم شیخ در مکاسب می فرماید: که اینجا ملحق به عیب است. یعنی عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض بوجود آمده است. اگر این عیب قبل از معامله حادث شده بود موجب ثبوت خیار عیب برای مشتری است. یعنی مشتری مخیر است که یا معامله را به هم بزند و یا ارش بگیرد. اما اگر عین بعد از بیع و قبل از قبض معیوب شد در اینجا می فرماید: علی الاحوط فقط می تواند معامله را فسخ کند ولی نمی تواند ارش بگیرد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo