موضوع بحث : امر آمر با علم به انتفاء شرط

اشکال سيدنا الاستاد به فرمايش محقق نائيني

سیدنا الاستاد (قده) به بیان ميرزاي نائيني ره نیز اشکال دارند و آن اینکه بدیهی است که صوم یک واجب واحد ارتباطی است و لذا چنانچه شخصی مضطر شد که در قسمتی از روز دوائی یا غذائی بخورد حتما در بقیه آنات روز جائز است که غذا تناول کند و صوم بر او واجب نیست بنابراین نمی‌توان صوم را واجبات آنیات متدرجه دانست بلکه یک واجب واحد بیش نیست.

نتیجه آنکه وجوب امساک با علم بانتفاء شرط قبل از مغرب نیاز به دلیل خاص دارد و آنچه را که دلیل رسیده در خصوص مسافر است که با اختیار شرط را منتفی می‌کند و باید صبر کند تا از حد ترخص خارج شود و أما اگر عوارض دیگری بغیر اختیار عارض شود مانند حیض و نفاس و مرض و امثال آن دلیلی بر وجوب امساک بر آنها در دست نیست و چنانچه عمدا قبل از عروض موانع افطار کند دلیلی بر وجوب کفاره نداریم.

این بود گفتار سیدنا الاستاد درباره این فرع فقهی.

قال فی العروة الوثقی:[1]

«اذا افطر متعمدا ثم سافر بعد الزوال لم تسقط عنه الکفاره بلااشکال،و کذا اذا سافر قبل الزوال للفرار عنها بل و کذا لو بداله السفر لابقصد الفرار علی الاقوی و کذا لو سافر و أفطر قبل الوصول الی حد الترخّص،

و أما لو افطر متعمدا ثم عرض له عارض قهری من حیض او نفاس او مرض او جنون او نحو ذلک من الاعذار ففی السقوط و عدمه و جهان بل قولان احوطها الثانی، و الاقوی الاول».

[2] و أما روایت در این باره:

صحیحه زراره و محمد بن مسلم قالا قال ابو عبدالله علیه السلام ایّما رجل له مال حال علیه الحول فانه یزکیّه، قلت له فان و هبه قبل حلّه بشهر او بیوم قال: لیس علیه شئ أبدا، قال و قال زراره عنه انه قال: انما هو بمنزلة رجل افطر فی شهر رمضان یوما فی اقامته ثم یخرج فی اخر النهار فی سفر فاراد بسفره ذلک ابطال الکفارة التی وجبت علیه و قال انه حین رأی هلال الثانی عشر وجبت علیه الزکاة و لکنه لو کان وهبها قبل ذلک لجاز و لم یکن علیه شئ بمنزلة من خرج ثم افطر».

مفاد این روایت این است که بر مسافر جائز نیست که قبل از خروج برای سفر افطار کند و چنانچه افطار نمود کفاره بر او واجب خواهد شد و نمی‌توان با سفر کفاره را الغاء کند.