موضوع بحث : تروک واجبه

بررسی مرحله اثبات

و أما مرحله اثبات و مستفاد از أدله داله بر تروک واجبه در عبادات و معاملات:

در این باره سیدنا الاستاد (قده) قسمتی از روایات در باب عبادات و معاملات را مطرح نموده و مستفاد از آن را عام استغراقی (قسم اول) از اقسام سه‌گانه (نوع دوم) بیان می‌کند بر أساس اطلاق.

توضیح مطلب

أما روایات در باب صلاة[1] :

1- صحیحه محمد بن مسلم قال: «سألته عن الجلد المیّت أیلبس فی الصلاة اذا دبّغ ثم قال (علیه السلام) لا، و لو دُبّغ سبعین مرّه»

[2] 2- صحیحه ابن أبی عمیر عن غیر واحد عن أبی عبدالله (علیه السلام): «فی المیتة قال علیه السلام: لا تصل فی شئ منه، و لا فی شتع»

[3] 3- موثقه سماعة قال: سألته عن لحوم السباع و جلودها، فقال (علیه السلام) أما لحومها فمن الطیر و الدواب فأنا أکرهه، و أما الجلود فارکبوا علیها و لاتلبسوا منها شیئاً تصلون فیه»

[4] و روایاتی از این قبیل:

4- مانند روایاتی که منع می‌کند از نماز خواندن در پشم و مو، و پوست و بول و روث حیوانات حرام‌گوشت.

[5] 5- روایاتی که از خواندن نماز در لباس متنجس به دم یا نجاسة دیگر منع می‌کند. مانند قوله علیه السلام در صحیحه محمد بن مسلم: «اذا کنت قدرأیته و هو اکثر من مقدار الدرهم فضیّعت غسله و صلیت فیه صلاة کثیره فأعد ما صلیت فیه»

[6] 6- روایة منع از لباس ابریشم در صلاة.

صحیحه اسماعیل بن سعد الأحوص فی حدیث قال: سألت أبالحسن الرضا (علیه السلام) هل یصلی الرجل فی ثوب ابریشم ثم فقال علیه السلام: لا»

[7] 7- روایات منع مردان از لبس طلا

قوله (عیله السلام) فی موثقه عمار بن موسی «لا یلبس الرجل الذهب و لا یصلی فیه»

[8] 8- و دیگر روایاتی از این قبیل.

[9]

و أما روایات در ابواب معاملات

1- صحیحه حلبی عن أبی عبدالله (علیه السلام): «قال: ما کان من طعام فیه کیلاً فلا یصلح بیعه مجازفة»

[10] 2- توقیعه (علیه السلام) فی مکاتبة الصفار: «لا یجوز بیع ما لیس یملک».

[11] 3- قوله (علیه السلام) فی صحیحة محمدبن مسلم «لا تشترها الابرضا أهلها»

[12] 4- و دیگر روایاتی که منع می‌کند از بیع خمر، و بیع ربوی، و بیع غرری، و بیع نقدین بدون تقابض در مجلس، و بیع مجهول، و بیع آلات قمار و غناء، و بیع غیربالغ، و امثال آن از موانع صحة بیع.

تمامی این روایات دلالت می‌کند بر تقیید عبادات و معاملات به وجود شرائط، و عدم موانع.

مستفاد از روایات

اطلاق روایات وارده در شرائط و موانع عبادات و معاملات ظاهر است در (قسم أول) از أقسام سه‌گانهی (نوع دوم: تروک ضمنی) یعنی (عام شمولی) در مقابل دو قسم دیگر (عام مجموعی) و (عام محصّل) زیرا قسم دوم و سوم نیاز به بیان دارد بر خلاف قسم أول که به مقتضای فهم عرفی مطلق است، از باب مثال عرف در مانعیّة نجاسة نسبت به صلاة فرقی میان افراد نجس نمی‌گذارد و هر کدام را مانع مستقلی می‌داند و متبادر از قول مولی «لا تصّل فی النجس» عام شمولی یعنی هر نجس است.

[1] - قسمتی از روایات را نقل کردیم.

[2] - الوسائل 4: 343 ابواب لباس المصلی، ب 1 ح 1.

[3] الوسائل 4: 343 ابواب لباس المصلی، ب 1 ح 2.

[4] - الوسائل 4: 353: ابواب لباس مصلی، ب 5، ح 3.

[5] - الوسائل 4: 345: ابواب لباس مصلی، ب 2، ح 1.

[6] - الوسائل 3: 431: ابواب النجاسات، ب 20، ح 1.

[7] - الوسائل 4: 367: ابواب لباس المصلی، ب 11، ح1

[8] - الوسائل 4: 413- ابواب لباس المصلی، ب 30، ح 4.

[9] - الوسائل 4: ب 11 و ب 30 لباس مصلی. و الوسائل 3: ب 20 من ابواب النجاسات، ح 6 و ب 11، ح 1 و غیر ذلک.

[10] - الوسائل 17: 341، ابواب عقد البیع، ب 4، ح 1.

[11] - الوسائل 17: 339، ابواب عقد البیع، ب 2، ح 1.

[12] - الوسائل 17: 334، ابواب عقد البیع، ب 1، ح 3.