موضوع بحث: بررسی قسم اول از عبادات مکروهه

اقوال در صوم روز عاشورا

كراهت مطلق: كه مرحوم سيد در كتاب صوم اقسام صوم را 4 قسم كرده است كه جزء صيام مكروهه، صوم روز عاشورا را نام برده است. استحباب مطلق: نه استحباب طرفين يعني وجود و ترك؛ در كتاب غنیه نقل اجماع بر استحباب شده است و صاحب جواهر مي گويد: من خلافي در مسأله نديدم. سیدناالاستاد نیز این قول را پسندیده است حرمت: صاحب حدائق و بعض متأخری المتأخرین به این سمت این قول رفته اند. و برخي در مورد كراهت در عروه حاشيه زده اند كه « لا يترك» استحباب فعل و ترك: مرحوم شیخ و صاحب کفایه قائل به این قول شدند كراهت تعبّد: این قول مختار مرحوم نائینی ره است.

فرمايش مرحوم شيخ ره

 مرحوم شيخ و صاحب كفايه قائل به استحباب فعل و ترك شده است.

نقد محقق نائيني ره

 مرحوم نائيني اشكال كرده است كه فعل و ترك، نقيضين است و اگر طلب به فعل و ترك الزامي است تكليف به غير مقدور است و اگر طلب به فعل يا ترك تخييري است تحصيل حاصل است. و راه حل اين است كه ببينيم كدام يك ارجح است و الّا مباح به دست مي آيد.

اشكال محقق خوئي ره

 چرا استحباب فعل و ترك را مصداق نقيضان مي گيريد تا اين اشكال لازم بيايد، بلكه اينجا ضدان ثالث لهما است زيرا سه فرد وجود دارد: امساك مع النية، افطار مع النية، امساك لا مع النية.

راه حل محقق نائيني در تصحيح كراهت در عبادات

مقدمه

  اگر كسي فعل مستحبي را نذر كند معنايش اين است كه بر شيء مستحب، وجوب نذر تعلق گرفته است و هر يك از استحباب و وجوب به يك شيء تعلق گرفته است. و لذا اگر كسي پس از نذر بگويد اصلي صلاة الليل استحباباً نذر صورت نگرفته است.

 و اگر كسي اجير براي كسي شود كه از طرف او امر متوجه به او را ساقط كند، امر متعلق به آن شخص معنا نداردكه در عمل اجاره اي مندك شود زيرا شخص نائب مي گويد من مي روم حج تا امر حج از منوب عنه ساقط شود.

 پس بين نذر و اجاره از اين جهت تفاوت است.

 حال در ما نحن فيه مي گوئيم:

 كراهات در عبادات مانند امر اجاره اي است كه كراهت تعلق به خود فعل نمي گيرد تا نفس عمل مستحب باشد في نفسه و سپس نفس عمل مكروه شود تا تضاد غير معقول پيش آيد بلكه نهي كراهي متأخر از امر به عمل است و در طول آن قرار مي گيرد چنانچه در اجاره نيز همين است مثلاً امر به عمل مي شود كه صم يوم العاشورا و سپس نهي كراهتي به آن امر مي آيد كه لا تصم و لذا اجتماع امر و نهي در يك عمل پيش نيامده است.