< فهرست دروس

درس خارج اصول آیت الله خلخالی

91/06/19

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع بحث : بداء
 
 بداء
 در مقدمه بحث، پنج امر را بيان مي كنيم:
  1. بداء در لغت
  2. اهميت مسئله بداء الله
  3. اقسام بداء
  4. اهل سنت و انكار بداء
  5. یهودیان و انکار بداء
 
 امر اول (بداء در لغت)
 مفاد استعمال اين واژه در بين لغويين جلاء و ظهور بعد از خفاء است مثل «بدا سور البلد» يا «بدا راي جديد للفقيه» یا «بدا لنا وجه الامر» یا قول خدای متعال «بدا لهم سيّئات ما عملوا» اين معنا براي انسان است ولي بداء به اين معنا نسبت به پروردگار غير قابل تصور است زيرا خدا ازلاً و ابداً عالم به گذشته و حال و آينده است و لذا گفته شده بداء به معناي ابداء و اظهار امر مخفی است اما آیا ناچاریم این وجه را بگوییم یا می توان وجه دیگری در مسئله گفت؟ در این بحث، پاسخ این سوال را بررسی خواهیم کرد.
 
 امر دوم (اهميت بداء)
 روايات زيادي در بداء وارد شده است:
  • عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً حَتَّى يَأْخُذَ عَلَيْهِ ثَلَاثَ خِصَالٍ الْإِقْرَارَ لَهُ بِالْعُبُودِيَّةِ وَ خَلْعَ الْأَنْدَادِ وَ أَنَّ اللَّهَ يُقَدِّمُ مَا يَشَاءُ وَ يُؤَخِّرُ مَا يَشَاءُ (الكافي ج : 1 ص : 147)
 
  • عَنْ مَالِكٍ الْجُهَنِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي الْقَوْلِ بِالْبَدَاءِ مِنَ الْأَجْرِ مَا فَتَرُوا عَنِ الْكَلَامِ فِيهِ (بحارالأنوار ج : 4 ص : 108)
 
  • عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَا عُظِّمَ اللَّهُ بِمِثْلِ الْبَدَاءِ (الكافي ج : 1 ص : 146)
 
  • قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَبْعَثْ نَبِيّاً قَطُّ إِلَّا صَاحِبَ مِرَّةٍ سَوْدَاءَ صَافِيَةٍ وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً قَطُّ حَتَّى يُقِرَّ لَهُ بِالْبَدَاءِ (الكافي ج : 8 ص : 165)
 بداء انسانها را به خدا نزدیک می کند زیرا با وجود بداء می توان از خداوند درخواست تغییر اوضاع کرد و اساسا عبادتها همه به همین منظور است و لذا اهل سنت و یهودیان که منکر بداء هستند از این نعمت محروم اند.
 اقسام بداء در شريعت
 بداء بر سه قسم است:
 الف) بداء در احكام كه از آن به نسخ تعبير مي كنيم؛ ناسخ، حكمي است كه پس از آنكه مخفي بوده ظاهر مي شود.
 ب) بداء در تكوينيات.
 ج) بداء در امامت كه در مورد دو امام بداء رخ داده است: حضرت موسي بن جعفر و حضرت امام حسن عسكري صلوات الله عليهما.
 سیدنا الاستاد ره در دوره چهارم بحثشان - که ما نیز حضور داشتیم - بحث بداء و از جمله بداء در امامت را به طور مفصل مطرح کردند؛ بداء در امامت منشأش کامل الزیارات است در آنجا آمده است: «السلام عليك يا من بدا لله في شأنه‌...» (كامل‌الزيارات، ص 301)

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo