موضوع بحث : قطع

 

 قطع و امارات

 نكاتي قبل از ورود به امارات و قطع لازم است مورد توجه قرار گیرد:

 نكته اول: لزوم تحصیل مومّن

 هر شخص مکلفی اعم از مجتهد و مقلد وقتي توجه به احكام شرعي پيدا مي كند مي داند كه آن مسأله حكمي دارد و العقل يقول يجب تحصيل المؤمّن لوجود العلم الاجمالي بالتكاليف الشرعيه من الآيات و الروايات.

 نكته دوم: طريق تحصيل مؤمّن

 باید علم به احكام شرعي پیدا كنيم و اگر علم ممكن نباشد ظن انسدادي را علي القول بالحكومة بپذيريم، و اگر مقدمات انسداد تمام نبود، ظن خاص را بايد حاصل كرد و اگر ظن خاص نيز ممكن نباشد، بايد ديد شارع در مقام شك چه وظيفه اي مشخص كرده است و اگر شارع وظيفه اي نگفته بود بايد به عقل مراجعه كرد.

 نكته سوم

 نتيجه مي گيريم تقسيم ثلاثی شيخ انصاری ره أولي است و مطابق طبيعت انسان و مقتضاي قواعد است.

 نكته چهارم

 آنچه كه گفته شد كه بايد سراغ قطع ثم الظن و ثم ... برويم درباره حكم فعلي است نه حكم انشائي؛ چرا که حکم انشائی داعويت ندارد. و لذا طيّ مراحل سه گانه درباره آن لازم نيست.

 نكته پنجم: اشكال

 مجتهدين در مقام افتاء، كه فتاوا را صادر مي كنند با اين اشكال مواجه هستند كه آن احكام برای مقلدین است و نسبت به مجتهد مبتلابه نيست.

 پاسخ اول

 برخي گفته اند مجتهد نيابت از مقلدين مي كند و لذا فتوا مي دهد.

 اشكال سيدنا الاستاد ره

 سيدنا الاستاد ره می فرماید: دليلي بر نيابت مجتهد از مقلد نداريم. بنا بر اين احكامي كه قطعاً محل ابتلاي مجتهد نيست مثل احكام مختص نساء را از راه نيابت نمي توان حل كرد.

 پاسخ دوم

 پاسخ بهتر این است که بگوییم: فتواي مجتهد دو حيث دارد: طريقيت دارد براي عمل مقلد و موضوعيت دارد براي جواز افتاء. يعني رأي مجتهد نسبت به فتواي او موضوعيت دارد و لذا مانعي از افتاي او نيست و در نتیجه فتاواي او حجت است.

 نكته ششم

 يكي از مشكلات مسائل اصولي بي نظمي در تدوین آنهاست مثلاً برخي مسائل عقلي در مباحث الفاظ وارد شده است مثل مقدمه واجب و مسئله ضد و اجتماع امر و نهي و قاعده برائت و اشتغال. يا مثلاً بحث تعادل و تراجيح از شئون خبر واحد است ولي در دو مقام بحث مي شود.

 صاحب معالم ره اين تقسيم را انجام داده است و ديگران طبق آن عمل كرده اند.

 احکام قطع

 آيا استحقاق عقاب بر مخالفت قطع هست؟

 استحقاق عقاب از احكام عقلي است و از شئون علم كلام است (چون در علم کلام از ما یصح و ما لایصح منه تعالی بحث می شود) لكن در اصول نيز از آن بحث شده است.