< فهرست دروس

درس خارج اصول آیت الله خلخالی

91/12/05

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: علم اجمالي (ظن انسدادي)
 احتياط در مظنون انسدادي
 در موردي كه ظن خاص قائم شود به عبادت بلا اشكال احتياط ممكن است.كلام در اين است آيا در ظن انسدادي نيز احتياط جايز است؟
 پاسخ: هم ميگوئيم آري و هم خير! در ظن انسدادي دو قول است:
 يك: قول به كشف به اينكه عقل كشف ميكند شارع ظن را حجت قرار داده است كه در فرضي است كه احتياط جايز نباشد ، و در اينصورت آيا بر شارع ممكن است بياني و حجتي براي مكلفين نصب نكند؟ كه تاخير بيان از وقت حاجت لازم آيد! پس به عقل بايد مراجعه نمود تا حكم را كشف نمايد و عقل، ظن را اقرب الي الواقع ميابد، بنابراين احتياط ممكن نيست .
 دو: قول به جواز احتياط كه اگر احتياط واجب نبود، عمل به ظن و احتياط جايز است كه ميشود علي القول بالحكومة.
 بنابراين تمام افراد ممكن، آورده ميشود هر چند اولويت بين مظنون و موهوم و مشكوك، مظنون است بنابراين با ظن، احتياط ميكند.
 كلام صاحب كفايه ره
 مرحوم آخوند در عبارتش اشتباهي دارد!
 ما گفتيم علي القول بالكشف دلالت ميكند بر حجيت امارات و ظنون اما ايشان ميگويد علي القول بالكشف عقل حاكم است به اين مطلب؛
 قال في الكفايه: أن ثبوتها لها محتاج إلى جعل أو ثبوت مقدمات (مقدمات انسداد) و طرو حالات (علم به احكام ) موجبة لاقتضائها الحجية عقلا بناء على تقرير مقدمات الانسداد بنحو الحكومة.
 نقد: اگر امارات حجت باشد بنحوالحكومه نيست بلكه بنحو الكشف است.
 بحث تفصيلي انسداد در آخر مبحث آورده ميشود.
 مظنونات و امارات
 در امارات در چهار مرحله بحث ميشود:
 مرحله اول: در امكان ذاتي حجيت امارات، يعني آيا ظن ممكن است حجت باشد؟
 مرحله دوم : بر فرض امكان ذاتي آيا امكان وقوعي دارد؟
 مرحله سوم : آيا وقوع خارجي يافته؟
 مرحله چهارم: اگر ظن خاص حجت نشد آيا ظن انسدای حجت است؟
 توضيح:
 مرحله اول: امکان ذاتی به نحو علیت یا اقتضاء است و یا هیچکدام؟ يعني نسبت ظن به حجيت، علت است؟ مانند قطع به گونه اي كه نهي از آن ممكن نباشد؟ یا به نحو اقتضاء است؟ کهدر هر دو مورد پاسخ منفي است!
 پس لااقتضاء محض است یعنی حجيت را قبول ميكند و امکان ذاتی دارد برای حجیت، بنابراین مانعی از حجیت ظن نیست.كه در اينصورت، شارع باید آنرا باید بیان نماید.
 مرحله دوم: امكان وقوعي
 در اينجا بايد گفت امكان وقوعي هست چرا كه موانع حجيت ظن يا به صورت مطلق است يعني موانعي است كه لازم ميآيد مثلا در جمع بين حكم واقعي و ظاهري كه اجتماع مثلين و يا ضدين ميگردد و يا موجب تحليل حرام گردد. كه تمام اينها جواب داده شده است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo