درس خارج اصول آیت الله خلخالی
94/12/09
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع : تنبیهات
اقل و اکثر / تنبیه سوم / قاعده میسور
بحث ما در تنبیهات اقل و اکثر بود
تنبیه سوم :اگرشارع به مرکبی مانند صلاه امر کند گاهی قسمتی از ان را نمیتوانیم انجام دهیم و متعذر میشود
کلام در این است که (ما نتعذر )را ترک میکنیم اما نسبت به بقیه چه حکمی جاری میشود ؟بقیه را انجام دهد یا نه؟
از این بحث به قاعد میسور یاد میشود و مراد از قاعده میسور این است که هر مقدار که میتوانی انجام بده
دو راه حل در اینجا وجود دارد
اول استصحاب دوم روایات وارد شده در این باب
ما علی القاعده بحث میکنیم نه طبق روایات خاصه که مثلا پیرامون صلاه وارد شده است و گفته لا یترک بحال
اما گفته اند این دو راه هردو مورد خدشه است و مناقشه شده است
استصحاب به سه بیان تقریر شده است
تقریر اول
استصحاب وجوب جامع بین بین وجوب ضمنی و استقلالی متعلق به غیر متعذر
الوجه الأوّل: أن يستصحب الوجوب الجامع بين الضمني و الاستقلالي المتعلق بغير المتعذر من الأجزاء و الشرائط، فانّ وجوبها الضمني قبل طروء التعذر في ضمن وجوب المركب كان ثابتاً، و نشك في ارتفاع أصل الوجوب بارتفاعه، فنتمسّك بالاستصحاب و نحكم ببقائه.
اشکال :
در اینجا وجوب ضمنی ساقط میشود علی القاعده
چون وقتی هر جز ساقط شود نسبت به سایر اجزای واحد نسبتی دارد که ان ارتباط وجوب ضمنی با هم است لذا اگر یکی از اجزا ضمنی را نیاوری آن مرکب از بین میرود و دیگر وجوب بر مرکب نداریم
مثال عرفی این بحث حلوا است که متشکل از ارد و روغن و شکر است
اشکال دوم :
استصحاب مرکب از دو جز حدوث و بقا
سوال اینجاست که حدوث کلی از کجاست؟حالت سابقه متیقنه در این استصحاب چیست؟
أنّه مبني على جريان الاستصحاب في القسم الثالث من الكلّي و لا نقول به، فانّ الفرد المعلوم تحققه و هو الوجوب الضمني قد ارتفع يقيناً، و الفرد الآخر و هو الوجوب الاستقلالي مشكوك الحدوث، فليس هنا وجود واحد متيقن الحدوث مشكوك البقاء ليحكم ببقائه للاستصحاب.
تقریر دوم :
استحاب وجوب استقلالی نسبت به غیر متعذر علی نحو کان تامه استصحاب میکنیم
چون قبل تعذر برخی از اجزا اصل وجوب صادق است به عنوان عام و کلی
مثلا در مورد وجود شخص زید گاهی آن را به عنوان انسان و کلی استصحاب میکنیم
در بیان قبلی به عنوان خاص استصحاب میکنیم و در این بیان به عنوان عام استصحاب میکنیم
در اینجا اتحاد حدوث و بقا داریم و شرط استصحاب در اینجا وجود دارد
الوجه الثاني: أن يستصحب الوجوب الاستقلالي بنحو مفاد كان التامّة، بأن يقال: إنّ أصل الوجوب قبل تعذّر بعض الأجزاء كان ثابتاً، فيشك في ارتفاعه بعد طروء التعذّر، فيحكم ببقائه للاستصحاب.
اشکال
وجوب از قبیل اعراض است و تحقق ندارد مگر با وجود معروض
مانند سایر اعراض سفیدی بر روی دیوار تحقق پیدا میکند
لذا وجوب سابق تعلق داشت به مجموع واجب متعذر و غیر متعذر
اما در حالت بقا تعلق دارد به غیر متعذر
و فيه أوّلًا: أنّ الوجوب عرض لا يتحقق إلّا متعلقاً بشي‌ء، وعليه فالوجوب المتيقن كان متعلقاً بالمركب من المتعذر و غيره، و الوجوب المشكوك فيه بعد التعذر هو وجوب آخر متعلق بغير ما تعلّق به الوجوب الأوّل، فجريان الاستصحاب في خصوص ما كان متيقناً لا معنى له للعلم بارتفاعه، و كذا في خصوص ما هو متعلق بغير المتعذر لعدم العلم بحدوثه، و في الجامع بينهما متوقف على جريان الاستصحاب في القسم الثالث من الكلّي و لا نقول به.
بحث ما در تنبیهات اقل و اکثر بود
تنبیه سوم :اگرشارع به مرکبی مانند صلاه امر کند گاهی قسمتی از ان را نمیتوانیم انجام دهیم و متعذر میشود
کلام در این است که (ما نتعذر )را ترک میکنیم اما نسبت به بقیه چه حکمی جاری میشود ؟بقیه را انجام دهد یا نه؟
از این بحث به قاعد میسور یاد میشود و مراد از قاعده میسور این است که هر مقدار که میتوانی انجام بده
دو راه حل در اینجا وجود دارد
اول استصحاب دوم روایات وارد شده در این باب
ما علی القاعده بحث میکنیم نه طبق روایات خاصه که مثلا پیرامون صلاه وارد شده است و گفته لا یترک بحال
اما گفته اند این دو راه هردو مورد خدشه است و مناقشه شده است
استصحاب به سه بیان تقریر شده است
تقریر اول
استصحاب وجوب جامع بین بین وجوب ضمنی و استقلالی متعلق به غیر متعذر
الوجه الأوّل: أن يستصحب الوجوب الجامع بين الضمني و الاستقلالي المتعلق بغير المتعذر من الأجزاء و الشرائط، فانّ وجوبها الضمني قبل طروء التعذر في ضمن وجوب المركب كان ثابتاً، و نشك في ارتفاع أصل الوجوب بارتفاعه، فنتمسّك بالاستصحاب و نحكم ببقائه.
اشکال :
در اینجا وجوب ضمنی ساقط میشود علی القاعده
چون وقتی هر جز ساقط شود نسبت به سایر اجزای واحد نسبتی دارد که ان ارتباط وجوب ضمنی با هم است لذا اگر یکی از اجزا ضمنی را نیاوری آن مرکب از بین میرود و دیگر وجوب بر مرکب نداریم
مثال عرفی این بحث حلوا است که متشکل از ارد و روغن و شکر است
اشکال دوم :
استصحاب مرکب از دو جز حدوث و بقا
سوال اینجاست که حدوث کلی از کجاست؟حالت سابقه متیقنه در این استصحاب چیست؟
أنّه مبني على جريان الاستصحاب في القسم الثالث من الكلّي و لا نقول به، فانّ الفرد المعلوم تحققه و هو الوجوب الضمني قد ارتفع يقيناً، و الفرد الآخر و هو الوجوب الاستقلالي مشكوك الحدوث، فليس هنا وجود واحد متيقن الحدوث مشكوك البقاء ليحكم ببقائه للاستصحاب.
تقریر دوم :
استحاب وجوب استقلالی نسبت به غیر متعذر علی نحو کان تامه استصحاب میکنیم
چون قبل تعذر برخی از اجزا اصل وجوب صادق است به عنوان عام و کلی
مثلا در مورد وجود شخص زید گاهی آن را به عنوان انسان و کلی استصحاب میکنیم
در بیان قبلی به عنوان خاص استصحاب میکنیم و در این بیان به عنوان عام استصحاب میکنیم
در اینجا اتحاد حدوث و بقا داریم و شرط استصحاب در اینجا وجود دارد
الوجه الثاني: أن يستصحب الوجوب الاستقلالي بنحو مفاد كان التامّة، بأن يقال: إنّ أصل الوجوب قبل تعذّر بعض الأجزاء كان ثابتاً، فيشك في ارتفاعه بعد طروء التعذّر، فيحكم ببقائه للاستصحاب.
اشکال
وجوب از قبیل اعراض است و تحقق ندارد مگر با وجود معروض
مانند سایر اعراض سفیدی بر روی دیوار تحقق پیدا میکند
لذا وجوب سابق تعلق داشت به مجموع واجب متعذر و غیر متعذر
اما در حالت بقا تعلق دارد به غیر متعذر
و فيه أوّلًا: أنّ الوجوب عرض لا يتحقق إلّا متعلقاً بشي‌ء، وعليه فالوجوب المتيقن كان متعلقاً بالمركب من المتعذر و غيره، و الوجوب المشكوك فيه بعد التعذر هو وجوب آخر متعلق بغير ما تعلّق به الوجوب الأوّل، فجريان الاستصحاب في خصوص ما كان متيقناً لا معنى له للعلم بارتفاعه، و كذا في خصوص ما هو متعلق بغير المتعذر لعدم العلم بحدوثه، و في الجامع بينهما متوقف على جريان الاستصحاب في القسم الثالث من الكلّي و لا نقول به.
