< فهرست دروس

درس خارج  فقه حضرت آیت الله مکارم

88/08/17

بسم الله الرحمن الرحیم

بحث در اين بود که فاصله­ی بين عمره­ها چقدر بايد باشد و به پنج قول اشاره شد، و تأسيس اصل هم کرديم که اصل عدم مشروعيت است مگر ما خرج بالدليل. ابتدا 7 روايت مربوط به يک عمره در يک ماه خوانده شد. در ادامه 4 روايت ديگر هم خوانده می­شود که سه تای آن قبلا خوانده شده است در کفارات احرام که مضمون روايات اين بود که اگر کسی در عمره قبل از اتمام طواف و سعی آميزش داشته باشد، عمره­اش باطل است و بايد صبر کند تا ماه بعد.

حديث 1 باب 12 از ابواب کفارات الاستمتاع فی الاحرام

17399 مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ الْعِجْلِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ اعْتَمَرَ عُمْرَةً مُفْرَدَةً فَغَشِيَ أَهْلَهُ قَبْلَ أَنْ يَفْرُغَ مِنْ طَوَافِهِ وَ سَعْيِهِ قَالَ عَلَيْهِ بَدَنَةٌ لِفَسَادِ عُمْرَتِهِ وَ عَلَيْهِ أَنْ يُقِيمَ إِلَى الشَّهْرِ الْآخَرِ فَيَخْرُجَ إِلَى بَعْضِ الْمَوَاقِيتِ فَيُحْرِمَ بِعُمْرَةٍ

غشيان اهل کنايه از آميزش جنسی است. روايت نگفته که وقتی تا ماه بعد صبر کرد، چه کند ولی مراد انجام اعمال عمره در ماه بعد است. از عبارت برمی­آيد که احرام قبلی به پايان رسيده است.

حديث 2 باب 12 از ابواب کفارات الاستمتاع فی الاحرام:

17400 مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الرَّجُلِ يَعْتَمِرُ عُمْرَةً مُفْرَدَةً ثُمَّ يَطُوفُ بِالْبَيْتِ طَوَافَ الْفَرِيضَةِ ثُمَّ يَغْشَى أَهْلَهُ قَبْلَ أَنْ يَسْعَى بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- قَالَ قَدْ أَفْسَدَ عُمْرَتَهُ وَ عَلَيْهِ بَدَنَةٌ وَ عَلَيْهِ أَنْ يُقِيمَ بِمَكَّةَ حَتَّى يَخْرُجَ الشَّهْرُ الَّذِي اعْتَمَرَ فِيهِ ثُمَّ يَخْرُجَ إِلَى الْوَقْتِ الَّذِي وَقَّتَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص لِأَهْلِهِ فَيُحْرِمَ مِنْهُ وَ يَعْتَمِرَ

تفاوت اين حديث با حديث قبلی اين است که در حديث قبلی هنوز طواف بيت هم نکرده بود ولی در اينجا بعد از طواف است. در اينجا نمی فرمايد سی روز تمام شود، می­فرمايد آن ماه قمری تمام شود.

حديث 4 باب 12 از ابواب کفارات الاستمتاع فی الاحرام:

17402 مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَلِيٍّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي رَجُلٍ اعْتَمَرَ عُمْرَةً مُفْرَدَةً وَ وَطِئَ أَهْلَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَبْلَ أَنْ يَفْرُغَ مِنْ طَوَافِهِ وَ سَعْيِهِ قَالَ عَلَيْهِ بَدَنَةٌ لِفَسَادِ عُمْرَتِهِ وَ عَلَيْهِ أَنْ يُقِيمَ بِمَكَّةَ حَتَّى يَدْخُلَ شَهْرٌ آخَرُ فَيَخْرُجَ إِلَى بَعْضِ الْمَوَاقِيتِ فَيُحْرِمَ مِنْهُ ثُمَّ يَعْتَمِرَ

اينجا هم نمی گويد سی روز، می فرمايد آن ماه قمری تمام شود.

در اين روايات دو احتمال می رود:

عدم جواز دو عمره در یکماه ـ يک احتمال اين که در يک ماه دو عمره نمی­شود و به همين دليل بايد تا ماه بعد صبر کند اگر اين باشد هو المطلوب.

صبر تا ماه ديگر برای عقوبت ـ احتمال ديگر اين است که توالی عمره جائز است ولی اين صبر کردن تا ماه ديگر به عنوان عقوبت است و او برای عقوبت بايد باقی بماند تا ماه تمام شود.

از اين دو احتمال احتمال اول اقوی است. ما روايتی از معاويه بن عمار داريم که می­تواند شاهدی برای احتمال اول باشد.

روايت 8 باب 22 از ابواب اقسام حج:

14868 وَ عَنْ أَبِي عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الْمُتَمَتِّعِ يَجِي‌ءُ فَيَقْضِي مُتْعَتَهُ ثُمَّ تَبْدُو لَهُ الْحَاجَةُ فَيَخْرُجُ إِلَى الْمَدِينَةِ- وَ إِلَى‌ ذَاتِ عِرْقٍ أَوْ إِلَى بَعْضِ الْمَعَادِنِ قَالَ يَرْجِعُ إِلَى مَكَّةَ بِعُمْرَةٍ إِنْ كَانَ فِي غَيْرِ الشَّهْرِ الَّذِي تَمَتَّعَ فِيهِ لِأَنَّ لِكُلِّ شَهْرٍ عُمْرَةً ...

ظاهر روايت ديروز و امروز را که روی هم بريزيم فاصله­ی دو عمره بايد يک ماه قمری باشد.

روايات مربوط به يک عمره در ده روز

اين موضوع دو روايت دارد که هر دو را علی بن حمزه نقل کرده و معلوم نيست کدام علی بن ابی حمزه است، ظاهرا همان علی بن ابی حمزه بطائنی است و لذا سند روايت ضعف دارد و اگر احتمال هم بدهيم که همان بطائنی است برای ضعف سند کافی است.

روايت 3 باب 6 از ابواب عمره:

19275 وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنْ رَجُلٍ يَدْخُلُ مَكَّةَ- فِي السَّنَةِ الْمَرَّةَ وَ الْمَرَّتَيْنِ وَ الْأَرْبَعَةَ كَيْفَ يَصْنَعُ قَالَ إِذَا دَخَلَ فَلْيَدْخُلْ مُلَبِّياً وَ إِذَا خَرَجَ فَلْيَخْرُجْ مُحِلًّا قَالَ وَ لِكُلِّ شَهْرٍ عُمْرَةٌ فَقُلْتُ يَكُونُ أَقَلَّ فَقَالَ فِي كُلِّ عَشَرَةِ أَيَّامٍ عُمْرَةٌ ثُمَّ قَالَ وَ حَقِّكَ لَقَدْ كَانَ فِي عَامِي هَذِهِ السَّنَةِ سِتُّ عُمَرٍ قُلْتُ وَ لِمَ ذَاكَ قَالَ كُنْتُ مَعَ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بِالطَّائِفِ- وَ كَانَ كُلَّمَا دَخَلَ دَخَلْتُ مَعَهُ‌

اين محمد بن ابراهيم کيست؟ در رجال متعدد است. به نظر من والی طائف است و امام ملزم به حضور نزد او بوده است.

روايت 10 باب 6 از ابواب عمره

19281 وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ لِكُلِّ شَهْرٍ عُمْرَةٌ قَالَ قُلْتُ أَ يَكُونُ أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ قَالَ لِكُلِّ عَشَرَةِ أَيَّامٍ عُمْرَةٌ

ظاهراً روايت مستقلی نيست و همان روايت قبلی است و در برخی تعابير صاحب جواهر اين روايت صحيحه ناميده شده که معلوم نيست چرا ايشان آن را صحيحه شمرده است. بررسی کنيد که آيا اين روايت طريق ديگری هم دارد.

روايات مربوط به يک عمره در سال

روايت 6 باب 6 از ابواب عمره:

19278 وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ الْعُمْرَةُ فِي كُلِّ سَنَةٍ مَرَّةٌ

اين روايت صحيحه است و دلالت آن هم خوب است.

روايت 7 و 8 باب 6 از ابواب عمره:

19279 وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا تَكُونُ عُمْرَتَانِ فِي سَنَةٍ

راوی و سند 7 و 8 دو تاست و لذا دو شماره­ی مختلف در يک رديف خورده است.

روايات قول لا حد له

يک روايت مستند اين قول همان روايت معروف است که از طرق عامه و خاصه نقل شده که پيامبر فرمود:

العمرة الی العمرة کفارة لما بينهما

فقهای عامه و برخی بزرگان ما هم به همين روايت استناد کرده­اند. قبلاً هم اشاره کرديم که اين روايت اصل فضيلت عمره را می­گويد و در مقام بيان شرائط نيست. اين نکته قبلاً هم ذکر شده که اگر حتی شک هم بکنيم که در مقام بيان هست يا نه، نبايد و نمی­توان به اطلاق آن تمسک کرد. بعلاوه روايات ديگری هم در فضيلت عمره آمده، اگر بگوييم اينها هم اطلاق دارد و به اطلاق آنها بخواهيم عمل کنيم به نتايج ديگری می­رسيم.

قول هر روز يک عمره

اين قول دليل ندارد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo