< فهرست دروس

درس خارج فقه حضرت آیت الله مکارم

89/03/08

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: محاذات میقات

بحث در محاذات میقات است که گفتیم از آنجا می توان محرم شد سپس طرقی که می توان به وسیله ی آن محاذات میقات را شناخت را بیان کردیم. آخرین راه حلی که امام ارائه می کند رجوع به اهل خبره است. گفتیم که اهل خبره گاه عن حس از چیزی گزارش می دهند و گاه عن حدس.

اما برای اینکه چگونه اهل خبره می توانند محاذات میقات را تشخیص دهند مناسب دیدیم که بحث در مورد طول و عرض جغرافیایی مطرح کنیم: بر روی کره ی زمین دو رقم خط می توان کشید یکی خطوط عمودی از قطب شمال به قطب جنوب. به این خطوط نصف النهار می گویند زیرا خورشید هنگام ظهر به نصف النهار آن نقطه می رسد و خورشید محاذی آن خط که برسد ظهر می باشد و سیصد و شصت درجه برای نصف النهار ذکر کرده اند و کره ی زمین را به سیصد و شصت درجه تقسیم می کنند. مبدأ این نصف النهار و شروع آن کجاست. سابقا در نقطه ی انتهای غرب آفریقا (پیش از آنکه آمریکا کشف شود) جزائری بود به نام خالدات و آن مبدأ بود و نصف النهار شماره ی صفر از آنجا رد می شد از آنجا به سوی شرق که می رفتند شماره می خورد و تهران حدود نصف النهار شماره ی 51 است. این مدارها را طول جغرافیایی می گویند. بعد انگلیسی ها مبدا را به نقطه ای نزدیک لندن به نام گرینویچ منتقل کردند که البته آن هم در مسیر جزائر خالدات قرار دارد (هرچند جزائر خالدات غربی تر است)

اما عرض جغرافیایی عبارت است دایره هایی که موازی خط استوا است و به آنها مدار می گویند و مبدا آن مدار خط استوا است که نقطه ی صفر است و مکه که بالاتر است در مدار 21 درجه است و طهران در مدار 35 درجه است و بعد از مدار 63 درجه، مناطق قطبی شروع می شود.

به هر حال یک نصف النهار از تهران می گذرد که شماره ی 51 است و یک مدار که 35 درجه است و به این شکل محل تلاقی آنها به راحتی در روی کره ی زمین قابل شناسائی است. با این حساب به راحتی می توان نصف النهار و مدار مواقیت را مشخص کرد. به این طریق می توانند مناطق موازی را به راحتی پیدا کنند. حال اگر کسی که اهل خبره است اگر مناطق محاذی آن را تعیین کرد من می توانم به قول او اکتفا کنم زیرا در جلسه ی قبل گفتیم که قول اهل خبره علاوه بر موارد حسی، در مواردی که حدسی است هم حجت می باشد. مثلا اینکه روزه برای من ضرر دارد یا نه حدس اهل خبره به ضرر کافی است.

اما در عصر ما یک راه مدرن تری برای تشخیص محاذات میقات رایج شده و آن اینکه یک نقشه از تمام کره ی زمین برداشته اند که در روی اینترنت موجود است به نام نقشه ی گوگل و تمام جزئیات را به راحتی به انسان نشان می دهد و حتی قبله را هم می توان به راحتی از طریق آن مشخص کرد.

بقی هنا مسئلتان: در اینجا دو مسئله هست که در تحریر نیست ولی در عروة هست و محل ابتلا می باشد.

المسئلة الاولی: آیا محاذات فقط مخصوص خشکی است یا آنکه دریا را هم شامل می شود؟

صاحب عروة می گوید: لا فرق فی جواز الاحرام فی المحاذاة بین البر و البحر.

محقق در شرایع و صاحب جواهر به این مسئله اشاره کرده اند. به این معنا که جمعی ممکن است از منطقه ی شمال از طریق شمال دریای احمر به سوی جده بیایند و یا از یمن که جنوب است از طریق جنوب دریای احمر به جده بیایند. جده میقات نیست آیا آنها محاذاتی برایشان متصور است و اگر دارند آیا محاذات آنها حجت است یا نه؟

بعضی گفته اند که میقات آنها جده است. مرحوم حکیم در مستمسک ایراد می کند که میقات آنها جده نیست. آنها از شمال بیایند به بندری می رسند به نام رابُق که تقریبا محاذی جحفه است و در حدود ده، بیست کیلومتری جحفه است که قبل از جده قرار دارد و اگر از جنوب بیایند به محاذی یلملم می رسند که تا یلملم حدود هفت الی ده کیلومتر است و محقق حکیم می گوید که آنجا موضعی است که از محلی به نام قمران رد می شود و به جده نمی رسد.

تا اینجا بحث صغروی را تمام کردیم و آن اینکه در دریا دو محاذی وجود دارد و هر دو در وسط دریا است.

اما بحث کبروی این است که آیا از همان دو نقطه در دریا می توان محرم شد یا نه؟ جواب این است که در محاذات فرقی ندارد که در خشکی باشد یا در آب از این رو در داخل دریا هم می توان محرم شد و اطلاق دلیل آن را شامل می شود. بله در محاذات دلیل مطلقی نداشتیم ولی با الغاء خصوصیت از روایت ابن سنان (که می گفت در شش مایلی مکه در محاذی شجره می توان محرم شد) آن را به دریا هم تسری می دهیم. هر چند امروزه به دلیل سهولت حمل و نقل همه را می توانند به میقات ببرند.

المسئلة الثانیة: آیا نقطه ای وجود دارد که محاذی هیچ کدام از مواقیت نباشد یا نه؟ اگر چنین جاده ای وجود داشته باشد یک قول این است که به ادنی الحل بروند یعنی قبل از ورود به منطقه ی حرم محرم شوند.

بعضی هم گفته اند که به فاصله ی نزدیک ترین میقات که رسیدیم باید محرم شویم. در نقشه یلملم و قرن المنازل در نود و چهار کیلومتری مکه است از این رو اگر کسی در مسیری که به میقات و محاذی آن نمی رسد حرکت می کند طبق این قول باید در نود و چهار کیلومتری مکه محرم شود.

قول دیگری هم وجود دارد که می گوید باید به میقات و یا به محاذی میقات بروند.

البته مخفی نماند که بحث ما در حالت اختیار است نه حالت اضطرار.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo