< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله مکارم

92/12/21

بسم الله الرحمن الرحیم

بحث اخلاقی:

با توجه به ایام فاطمیه، در بحث اخلاقی امروز کلامی از ایشان نقل می کنیم.

مسند فاطمة عليها السّلام للسيوطي: عن فاطمة عليها السّلام، عن النبيّ صلى اللّه عليه و آله و سلم: شرار أمّتي الّذين غذّوا بالنعيم، الّذين يأكلون ألوان الطعام، و يلبسون ألوان الثياب و يتشدّقون‌ في الكلام.[1]

رسول خدا (ص) در این روایت بدان امت را معرفی می کند و می فرماید: آنها دارای سه صفت اند:

اول اینکه غذاهای رنگارنگ و خارج از حد اقتصاد و قناعت را برای خود مهیا می کنند و به سراغ اسراف و تبذیر می روند.

البته درست کردن غذاهای زیاد و دادن به دیگران اشکال ندارد مانند اینکه حضرت ابراهیم برای مهمانان خود عجلی حنیذ درست کرد ولی آن را اسراف نکرد.

دوم اینکه هر روز به سراغ لباس تازه و مدت تازه و لباس های رنگارنگ می روند. لباس های عجیب و غربی غربی که تبلیغ فرهنگ غرب است و دارای نشانه های غرب زدگی است.

سوم اینکه دهانشان خیلی باز است یعنی داد و فریاد می کنند و مدعی و طلبکار می باشند. (شدق به معنای گوشه ی دهان است.) اینها کسانی هستند که خودشان را ارباب و همه کاره و دیگران را رعیت و وابسته می دانند. گاه به سفرهایی می روند که میلیاردها تومان هزینه ی سفرهای و غذاهای تشریفاتی آنها در سفر می شود. تا جلوی این اسراف کاری ها گرفته نشود، الطاف الهی شامل ما نخواهد شد.

بنا بر این بدان امت کسانی هستند از طائفه ی گرسنه و مستضعف جامعه دور اند و به فکر خود می باشند.

در ایام فاطمیه باید توجه داشت که نباید مسائلی مطرح شود که به اتحاد بین شیعه و سنی آسیب رساند.

 

موضوع: عدم شرطیت طهارت در سنگریزه

امام قدس سره در مسأله ی چهارم از مسائل رمی می فرماید:

مسألة 4 - لا يعتبر في الحصى الطهارة ولا في الرامي الطهارة من الحدث أو الخبث.[2]

در این مسأله دو حکم مطرح شده است:

اول اینکه لازم نیست که سنگریزه ها پاک باشد.

دوم اینکه کسی که رمی می کند لازم نیست از حدث و خبث طاهر باشد.

 

اما حکم اول: عدم شرطیت طهارت در سنگریزه

 

اقوال علماء:

معروف مشهور این است که طهارت در سنگریزه شرط نیست یعنی اگر سنگریزه هنگام رمی نجس هم باشد اشکالی ندارد. البته قول ضعیفی نیز مبنی بر اشتراط طهارت وجود دارد.

صاحب مستند می فرماید: وفي وجوب طهارة الحصى قولان - كما في الذخيرة وأقربهما: العدم[3]

صاحب حدائق نیز می فرماید: وفي اعتبار طهارة الحصى قولان أظهرهما العدم، تمسكا بالاطلاق.[4]

در هیچ یک از دو قول مزبور قائلین به آن ذکر نشده اند.

 

دلیل قول مشهور بر عدم شرطیت طهارت:

تمسک به اصل: شک داریم که آیا طهارت شرط است یا نه در نتیجه اصل برائت در شرطیت آن جاری می شود و عدم شرطیت طهارت ثابت می شود.

تمسک به اطلاقات: روایاتی که می گوید باید هفت سنگ باشد و نحوه ی رمی و واجبات و مستحبات را بیان می کند در هیچ یک شرطیت طهارت سنگریزه ذکر نشده است. اگر این شرط وجود داشت بسیار بعید بود که در این همه روایات به آن حتی اشاره ای هم نشود.

 

دلیل قائلین به شرطیت طهارت: اینها به دو روایت ضعیف که هم سندا و هم دلالتا محل اشکال است تمسک کرده اند:

روایت اولی:

در کتاب دعائم الاسلام آمده است: و عن جعفر بن محمده ع أنه قال: تلتقط حصى الجمار التقاطا كل حصاة منها بقدر الأنملة... ِ وَ اغْسِلْهَا وَ إِنْ لَمْ تَغْسِلْهَا وَ كَانَتْ نَقِيَّةً لَمْ يَضُرَّكَ[5]
این روایت مرسله است.

 

روایت ثانیه:

در کتاب فقه الرضا آمده است: وَ قَدْ رُوِيَ أَنَّ أَفْضَلَ مَا يُؤْخَذُ الْجِمَارُ مِنَ الْمُزْدَلِفَةِ... وَ اغْسِلْهَا غَسْلًا نَظِيفاً[6]

کتاب فقه الرضا محل شک است که آیا کتابی است که حاوی فتاوای صدوق است یا متن امام علیه السلام است. مخصوصا که در تعبیرات این کتاب مطالبی است که با کلام امام علیه السلام سازگار نیست و بیشتر به فتاوای علماء شبهات دارد.

 

اما دلالت هر دو حدیث: در هر دو روایت فوق کلمه ی نظیف به کار برده شده است. این کلمه احتمال دارد که به معنای پاکی عرفی باشد نه طهارت شرعی.

حتی اگر این دو روایت صحیح هم بود نمی توانست آن همه اطلاقات را مقید کند بلکه می بایست آن را حمل بر استحباب می کردیم. زیرا اگر اطلاقات بسیاری وجود داشته باشد که در مقام بیان هم باشد به سادگی نمی توان آنها را مقید کرد.

نقول: بله اگر سنگریزه با انواع نجاسات کریهه آلوده باشد بسیار بعید است که کسی قائل به مجزی بودن آن باشد. لا اقل کفایت به آن بر خلاف اطلاقات است. بنا بر این ما لا اقل این استثناء را می زنیم که نجاست آن نباید در این حد باشد که خلاف ادب بوده و با عبادیت حج سازگار نباشد.

ان شاء الله در جلسۀ بعد به بررسی حکم مسأله در شق دوم آن می رویم.

 


[1] سیره و سخن پیشوایان، ص63.
[5] دعائم الاسلام، ج1، ص321.
[6] فقه الرضا، ص225.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo