< فهرست دروس

درس تفسیر قرآن آیت الله مکارم

92/05/03

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: آیه ی 33 سوره ی احزاب
 خداوند متعال در آیه ی 33 سوره ی احزاب می فرماید: وَ قَرْنَ في‌ بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى‌ وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتينَ الزَّكاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً [1]
 گفتیم خداوند در آیات 32 تا 34 سوره ی احزاب همسران پیامبر اکرم (ص) خطاب می کند و در این آیات هفت دستور به آنها داده می دهد. این دستورات همه ی زنان مسلمان و بخشی از این دستورات مردان را نیز شامل می شود.
 
 خداوند در دستور دیگر دیگر می فرماید: (وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ) باید از خدا و پیغمبر اطاعت کنید. علت اینکه این دستور در اینجا ذکر شده است این است که خداوند می فرماید: تصور نکنید که دستورات قبلی را فقط باید اطاعت کنید (مانند رعایت عفاف و حجاب و مسأله نماز و زکات و مانند آن) بلکه در همه ی جهات زندگی اعم از خانوادگی، کسب و کار و مسائل سیاسی و اجتماعی و اخلاقی باید دستور خدا و رسول و جانشینان بر حق او را اطاعت کنید.
 مطالب مهمی در این مورد وجود دارد:
 اول اینکه: ما در اسلام خلأ قانونی نداریم. یعنی شیعه بر این عقیده است که هیچ حادثه ای در زندگی بشر نیست مگر اینکه اسلام در آن مورد قانونی دارد. (بر خلاف اهل سنت که خلأ قانونی را قبول دارند.) تمامی احکام در قرآن و سنت آمده است. البته بعضی به صورت قوانین کلی و بعضی به صورت قوانین جزئی.
 رسول خدا (ص) در حجة الدواع فرمود: يَا أَيُّهَا النَّاسُ وَ اللَّهِ مَا مِنْ شَيْ‌ءٍ يُقَرِّبُكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ وَ يُبَاعِدُكُمْ مِنَ النَّارِ إِلَّا وَ قَدْ أَمَرْتُكُمْ بِهِ وَ مَا مِنْ شَيْ‌ءٍ يُقَرِّبُكُمْ مِنَ النَّارِ وَ يُبَاعِدُكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ إِلَّا وَ قَدْ نَهَيْتُكُمْ عَنْه‌. [2]
 یعنی تمام آنچه را که باید برای سعادت شما در تمام زمینه ها وجود داشته باشد را بیان کرده ام.
 حتی آیه ی شریفۀ: الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي‌ وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دينا [3] نیز بر این مطلب دلالت دارد. زیرا اکمال دین به این معنا است که حکم تمامی مسائل بیان شده باشد.بنا بر این (وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ) به این معنا است که باید در همه ی امور مطیع خدا و رسول او باشیم. انسان هر چیزی را که نمی داند باید از مرجع تقلید خود سؤال کند و حکمی بدون سؤال نیست.
 حتی اگر به تعلمیات اهل بیت مراجعه می کنیم می بینیم که برای همه چیز دستوری وارد شده است.
 از پیامبر اکرم (ص) در حدیثی می خوانیم: الإيمان بضع و سبعون بابا أكبرها شهادة أن لا إله إلا الله و أدناها إماطة الأذى عن الطريق [4] یعنی اسلام ابواب بسیاری دارد که بالاترین آنها توحید است و کمترین آنها این است که اگر چیزی در جاده افتاده بود و مزاحم رفت و آمد دیگران بود مسلمان باید آن را کنار بزند. حتی در وسائل الشیعه بابی تحت عنوان: (باب اماطة الاذی عن طریق المسلمین) بیان شده است. یعنی سنگ و مانند چیزهایی که در مسیر افراد است باید کنار زده شود.
 
 دوم اینکه: برای اطاعت خدا و پیامبر اکرم (ص) بعضی می گویند که ما آنچه در قرآن و روایات است را عمل می کنیم و در نتیجه به دستور خدا در اطاعت، عمل می کنیم از این رو چه ضرروتی دارد که به سراغ مراجع روند.
 ما در جواب می گوییم: قرآن و احادیث به زبان عربی است و برای فهم آن باید صرف، نحو و لغت را دانست تا بتوان معانی آنها را فهمید.
 در مرحله ی بعد برای شناخت حدیث صحیح از غیر صحیح باید سند احادیث را بررسی کرد و آنها را شناخت و افراد ثقه و درست را از مجهول الحال و فاسد المذهب تشخیص داد. از این رو باید علم رجال را فرا گرفت.
 بعد نوبت به قواعد علم اصول و قواعد فقهیه می رسد. این قواعد را باید دانست با بتوان تشخیص داد اصل برائت، و غیره و قاعده ی لا ضرر و مانند آن را در کجا جاری می شود.
 وقتی کسی اینها را فرا گرفت واضح است که خود، مجتهد می شود و می تواند به حکم خود عمل کند. مجتهد حرام است از فرد دیگری تقلید کند. و الا اگر کسی این علوم را فرا نگرفته است نمی تواند احکام الهی را از قرآن و سنت استنباط کند و باید به سراغ کسی برود که به این علوم آشنایی دارد. این دقیقا مانند کسی است که می گوید: من برای بیماری احتیاج به مراجعه کردن به طبیب ندارم و خودم چند کتاب طبی را گرفته مطالعه می کنم و از حدود و صغور طبابت سر در آورده خودم را مداوا می کنم.
 
 سوم اینکه: مسأله ی آیه ی تطهیر است همانگونه که خداوند می فرماید: إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً [5]
 یعنی خداوند اراده کرده است که شما اهل بیت را از هر نظر پاک و تطهیر کند. این آیه یکی از سرمایه های شیعه است. در کتب اهل سنت نیز روایات بسیاری در مورد این آیه ذکر شده است و مخالفان ما در تفسیر این آیه درمانده اند.
 این آیه، اشاره به مقام عصمت دارد و مخاطب آن پنج تن هستند.
 مراد از رجس: در این آیه می خوانیم که خداوند می خواهد رجس را از آنها دور کند. رجس به معنای پلیدی است. پلیدی به معنای آلودگی و نجاست ظاهری نیست زیرا اینها را خودمان باید تطهیر کنیم. مراد از رجس تمامی آلودگی های باطنی و گناهان و انحرافات درونی است که خداوند می خواهد همه را از اهل بیت دور کند و مقام طهارت مطلقه که همان مقام معصوم بودن است را به آنها بدهد.
 مراد از اهل بیت: همچنین مراد از کلمه ی (انما) این است که خداوند گروه خاصی را در نظر گرفته است که همان اهل بیت هستند.
 بعضی می گویند که مراد از آنها همسران پیامبر اکرم (ص) هستند زیرا آیات قبل و بعد همه در مورد همسران رسول خدا (ص) است. ولی آنها غافل هستند که در آیات قبل و بعد بیش از بیست ضمیر جمع مؤنث وجود دارد که خطاب به همسران پیامبر است ولی در این آیه استثناء دو ضمیر جمع مذکر آمده است.
 برای شناخت مخاطب در این آیه نظری به روایات اهل سنت می اندازیم زیرا:
  خوشتر آن باشد که حسن دلبران گفته آید در زبان دیگران
 یک عالم سنی می گفت که شیعیان به هرچه عقیده دارند می توانند آن را از روایات خود ما ثابت کنند.
 به هر حال در میان علماء اهل سنت مخصوصا حاکم حسکانی نیشابوری که ایرانی الاصل بوده است در کتاب خود به نام شواهد التنزیل که شأن نزول های آیات قرآنی را جمع کرده است روایات بسیاری در این مورد وجود دارد. او می گوید: روایات متعددی داریم که رسول خدا (ص) دستور داد عبایی آوردند و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را صدا زد و آنها را زیر عبا جمع کرد. بعد دست به آسمان بلند کرد و عرض کرد: اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ خَاصَّتِي (از خواص من هستند) فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً [6]
 
 


[1] احزاب/سوره33، آیه31
[2] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج2، ص74، ط دار الکتب الاسلامیة.
[3] مائده/سوره5، آیه3
[4] مشکاة الانوار، علی بن حسن طبرسی، ص40.
[5] احزاب/سوره33، آیه31
[6] شواهد التنزیل، ج2، ص99.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo