< فهرست دروس

درس تفسیر قرآن آیت الله مکارم

92/05/12

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: آیه ی 37 سوره ی احزاب
 خداوند متعال در آیه ی 37 سوره ی احزاب می فرماید: وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تُخْفي‌ في‌ نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْديهِ وَ تَخْشَى النَّاسَ وَ اللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشاهُ فَلَمَّا قَضى‌ زَيْدٌ مِنْها وَطَراً زَوَّجْناكَها لِكَيْ لا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنينَ حَرَجٌ في‌ أَزْواجِ أَدْعِيائِهِمْ إِذا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَراً وَ كانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولاً [1]
 گفتیم که شأن نزول این داستان یک حرکت ساده بود ولی دشمنان به آن شاخ و برگ دادند تا رسول خدا (ص) را تضعیف کنند.
 در شأن نزول این آیه گفتیم که حضرت خدیجه غلامی به نام زید خرید و به رسول خدا (ص) هدیه کرد و ایشان هم غلام را آزاد کردند. بعد او را به عنوان پسرخوانده ی خود پذیرفت. بعد از ظهور اسلام، زید اسلام را قبول کرد و رسول خدا (ص) او را به عنوان فرزند خوانده قبول کرد.
 رسول خدا (ص) هنگامی که دید زمان ازدواج زید فرا رسیده است از دختر عمه ی خود زینب برای او خواستگاری کرد. زینب، از خانواده ی با شخصیت قریش و از بنی هاشم بود و صاحب جمال و کمال بود. او ابتدا تصور می کرد که رسول خدا (ص) می خواهد او را برای خودش خواستگاری کند و بسیار خوشحال شد ولی بعد فهمید که او را برای آن غلام آزاد شده می خواهد ناراحت شد و موافقت نمی کرد. خداوند در آیه ی قبل دستور صادر کرد که همه باید در مقابل اراده ی پیغمبر تسلیم باشند. در نتیجه زینب راضی شد و با زید ازدواج کرد. بعد دیدند که اخلاقشان با هم سازگار نیست به همین سبب تصمیم به جدایی گرفتند و کارشان به طلاق انجامید. زینب که از خانواده ی با شرافت بود و نوه ی عبد المطلب بود و غلامی آزاده شده هم او را طلاق داد دچار ناراحتی و شکست شد و رسول خدا (ص) هم برای جبران این شکست و هم برای اینکه ثابت کند همسر مطلقه ی فرزند خوانده در حکم عروس نیست، به فرمان خدا با زینب ازدواج کرد.
 بعد، دشمنان یک حدیث جعلی ساختند و گفتند یک روز رسول خدا (ص) می خواست به دیدار زید برود و درب خانه را که زد زینب درب خانه را باز کرد. رسول خدا (ص) زینب را دید و عاشق او شد و فرمود: سبحان الله خالق النور. بعد در انتظار بود که زید او را طلاق دهد که بتواند با او ازدواج کند.
 حدیث فوق و داستان مزبور جعلی است. رسول خدا (ص) بارها زینب را دیده بود زیرا با هم بزرگ شده بودند و زینب دختر عمه ی او بود.
 دروغ بزرگ دیگر این است که وقتی رسول خدا (ص) به خواستگاری زینب فرستاد، زینب آماده بود که با رسول خدا (ص) ازدواج کند ولی پیامبر اکرم (ص) فرمود من تو را برای زید می خواهم. بنا بر این راه برای رسول خدا (ص) که با او ازدواج کند باز بود.
 مخصوصا که قرآن می فرماید: که رسول خدا (ص) وقتی شنید که زید می خواست زینب را طلاق دهد اصرار بر عدم طلاق داشت و به زید فرمود: (أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَ اتَّقِ اللَّهَ)
 به هر حال خداوند برای شکستن سنت غلط جاهلی که فرد می تواند با همسر مطلقه ی پسرخوانده ی خود ازدواج کند با زینب ازدواج کرد.
 این نکته حائز اهمیت است که کسانی که دختر یا پسری را به عنوان فرزند قبول می کنند آن دختر و پسر فرزند حقیقی آنها نمی شود و از آنها ارث نمی برند و محرم آنها نمی باشند. برای ارث می توانند وصیت کنند که از ثلث مال چیزی به آنها بدهند و برای محرمیت هم باید از طریق دیگری مانند رضاع و مانند آن اقدام کنند.
 
 به هر حال ما در جلسه ی قبل بحث سنت ها را مطرح کردیم. نباید در مقابل سنت هایی که از پدران یا اجداد ما به ما می رسد تسلیم محض باشیم بلکه باید سنت های خوب را بپذیریم و سنت های غلط را رها کنیم. رسول خدا (ص) خود سنت ها را سه قسم کرد، سنت های خوب که مطابق عقل و مصالح بود را پذیرفت. سنت های بد را به کلی حذف کرد مثلا زنده به گور کردن دختران، ارث ندادن به دختران و موارد دیگر را حذف کرد. سنت های معیوب را نیز اصلاح کرد. مثلا در مورد شوم بودن زن گفت که زن شوم کسی است که مهرش زیاد است و پرخرج می باشد و الا همه سعادتمند از مادر متولد می شوند.
 ما نیز باید چنین باشیم. مثلا در مراسم عید نوروز سنت های خوب و بد وجود دارد. از جمله سنت های خوب دید و بازدید و صله ی ارحام است. سنت هایی هم هست که می شود آن را اصلاح کرد. مثلا روز سیزدهم نحس نیست و نباید آن را بپذیریم در نتیجه آن را اصلاح کرده و آن را به روز طبیعت تبدیل کردند که جمعیت که بیرون می رود به دامن طبیعت برود و آثار خداشناسی و نعمت های خدا را در عالم طبیعت ببیند و شکرگزار باشد.
 اما یک سری رسوم خرافی مانند مراسم چهارشنبه سوری است که باید حذف شود که ثمره ی آن جزء زیان دیدن یک عده چیز دیگری نیست.
 در مراسم مذهبی مانند مراسم عاشورا هم هم سنت های خوب و بد راه دارد. از جمله سنت های خوب، تعطیلی در روز عاشورا و تاسوعا، دسته جات عزاداری، ایجاد مراسم عزاداری و غیره است. همچنین در روز عاشورا نماز ظهر را در خیابان ها به جماعت بخوانند و موارد دیگر.
 بعضی از سنت ها در این روزها به غلط رایج شده است. مانند سنت های غلطی که بین بعضی پیدا شده و شیشه را می کوبند و غربال می کنند و روی آن غَلط می زنند و بچه ی معصومشان را هم روی آن می غلطانند. مراسم قمه زنی هم از این مراسم قمه است. هکذا کشیدن پوست صورت بر زمین و موارد دیگر که عملی حرام است.
 در مراسم ازدواج هم چنین سنت های خوب و بدی وجود دارد. از جمله سنت های خوب می گویند که عروس روی سجاده بنشیند و رو به قبله باشد و قرآنی هم در دست داشته باشد. یا اینکه هنگام فرستادن عروس به خانه ی شوهر در شیراز معمول بود طبقی که حاوی نان و پنیر و سبزی بود با او همراه می کردند که علامت قناعت بود.
 از سنت های غلط، اختلاط زن و مرد و انواع اسراف ها و تبذیرها و گرفتار هزینه های سنگین شدن است.
 در حدیثی از رسول خدا (ص) می خوانیم: مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً عُمِلَ بِها مِنْ بَعْدِهِ كانَ لَهُ أَجْرَهُ وَمِثلَ اجُورِهِمْ مِنْ غَيرِ أَنْ يَنْقُصَ مِنْ اجُورِهِمْ شَيئَاً، ومَنْ سَنَّ سُنَّةً سَيَّئَةً فَعُمِلَ بِها مِنْ بَعْدِهِ كانَ عَلَيهِ وِزْرَهُ وِمثلَ أَوزارِهِم مِنْ غَيرِ أَنْ يَنْقُصَ مِنْ أَوزَارِهِمْ شَيئا. [2]
 یعنی كسى كه سنّت نيكى را در ميان مردم بگذارد كه بعد از وى به آن عمل كنند، هم اجر كار خود را دارد و هم مساوى پاداش تمام كسانى كه به آن عمل مى‌كنند؛ بى آن كه چيزى از پاداش آنها را بكاهد؛ و كسى كه سنّت بدى بگذارد، و بعد از وى به آن عمل كنند، كيفر آن، همانند كيفر كسانى كه به آن عمل مى‌كنند بر او خواهد بود بى آن كه چيزى از كيفر آنها كاسته شود.
 بر این اساس کسانی که بنیانگذار وهابیت تکفیری هستند همه در این کشت و کشتارها سهیم هستند.
 بنا بر این باید توجه داشت که در فامیل و خانواده نباید سنت های زشت را پایه گذاری کرد.
 از جمله سنت های غلط در عزاداری این است که صدها نفر را دعوت می کنند و غذا می دهند و اگر کمتر دعوت کنند ادعا می کنند که آبرویشان می رود. در روایت است که برای عزاداران که مشغول عزاداری هستند غذا درست کنند و برایشان بفرستند.
 در حدیث دیگری از رسول خدا (ص) می خوانیم: لَا وَلِيمَةَ إِلَّا فِي خَمْسٍ فِي عُرْسٍ أَوْ خُرْسٍ أَوْ عِذَارٍ أَوْ وِكَارٍ أَوْ رِكَازٍ فَأَمَّا الْعُرْسُ التَّزْوِيجُ وَ الْخُرْسُ النِّفَاسُ بِالْوَلَدِ وَ الْعِذَارُ الْخِتَانُ وَ الْوِكَارُ الرَّجُلُ يَشْتَرِي الدَّارَ وَ الرِّكَازُ الَّذِي يَقْدَمُ مِنْ مَكَّةَ. [3] یعنی در پنج چیز سور دادن از طرف رسول خدا (ص) امضاء شده است:
  1. در عرس یعنی در مراسم ازدواج.
  2. در خرس یعنی در به دنیا آمد فرزند.
  3. در عذار یعنی در مراسم ختنه کردن فرزندان.
  4. در وکار یعنی در خریدن خانه ی نو.
  5. در رکاز یعنی در بازگشتن از سفر مکه.
 


[1] احزاب/سوره33، آیه37
[2] كنز العمال، متقی هندی، ج 15، ص 780، ح 43079.
[3] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج73، ص157، ط بیروت.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo