< فهرست دروس

درس اخلاق - آیات اخلاقی آیت الله مظاهری

90/04/15

بسم الله الرحمن الرحیم

 رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِي يَفْقَهُوا قَوْلِي‌.
 
 راجع به نماز شب یک مقداری صحبت کردم و از همۀ شما تقاضا کردم که این نماز شب را ولو مختصر، بخوانید. اگر کسی بخواهد مختصر بخواند یک ربع هم طول نمیکشد. و طلبه اگر نماز شب نداشته باشد، روایت هم داریم که عمرش برکت ندارد و علمش برکت ندارد. و بالاخره نمیتواند گرهای از اسلام عزیز بگشاید. و اینهایی که یک عمر پربرکتی و یک علم پربرکتی داشتند وقتی برویم در تاریخ زندگی آنها میبینیم که این نماز شب در زندگی آنها بوده است. لذا از همۀ شما تقاضا دارم که این نماز شب را بخوانید. حال ولو اینکه بعد از نماز شب نماز صبحتان را بخوانید و بعد بخوابید، خیلی بهتر از اینست که قبل از آفتاب بلند شوید و نماز شب نخوانده و نماز اول وقت نخوانده، حالا ولو بعد هم نخوابید. بین الطلوعین خوابیدن اما قبلش نماز شب خواندن، آن نماز شب خیلی بهتر و عالیتر است. از آن طرف هم این نماز شب به اندازهای حساس است که آن را هم روایت داریم که در روز اگر انسان گناه بکند، دیگر موفق به نماز شب نمیشود، ولو گناه هم کوچک باشد و این از حساسیت نماز شب است. یعنی نماز شب را خدا به آدم متقی میدهد. اگر متقی نباشد و اگر از نظر چشم و گوش و زبان کنترل نباشد، معمولاً نماز شب ندارد و همچنین چیزهای دیگر که انسان خوب میفهمد که این یکی از نعمتهای بزرگ خداست و به همه کسی داده نمیشود و هرکدام از شما این نعمت را دارید، خیلی قدرش را بدانید. من سراغ دارم افرادی را که یک عمری نماز شب میخواندند اما ناگهان در پیری نماز شبشان از بین رفت. در اثر بیتفاوتی و در اثر گناه و در اثر یک صفات رذیله و امثال اینها و هرکدام این نعمت را دارید، بدانید که نعمت خیلی بزرگ است و قدر این را بدانید ولو اینکه یک ربع یا ده دقیقه هم بیشتر نباشد اما همین نماز شب قبل از اذان صبح خیلی بالاست. این راجع به نماز شب.
 بحث امروزمان که مهمتر از این بحث نماز شب است، نماز اول وقت است که این خیلی مهمتر از نماز شب است. انسان نمازهایش را اول وقت بخواند. پیغمبر اکرم (ص) وقتی که مؤذن میگفت الله اکبر، یک تلاطم درونی پیدا میکردند. حتی در روایات میخواهیم که رنگ مبارک ایشان تغییر میکرد. عایشه میگوید به اندازهای مهیا بودند که مثل اینکه نه او ما را میشناخت و نه ما او را. همچنین سایر ائمۀ طاهرین (علیه السلام) و همچنین بزرگان. من این را زیاد دیدم که اول وقت بزرگان، اهل دل، مراجع، یک تلاطم درونی برای این نماز اول وقت پیدا میکردند. مثل اینکه همه چیز فراموش میشد، جز نماز. دیگر کار دارم و مجبور و میخواهم با دیگران وعده بگذارم و وقت مطالعهام است و وقت درسم است، همۀ اینها معلوم است که غلط است. و این نماز اول وقت مثل همان نماز شب یکی از نعمتهای بزرگ خداست که باید همۀ ما مواظب باشیم. یک تشرّفی هم نقل میکنند که یک خانمی خدمت آقا رسیدند و آقا فرمودند لعنت خدا باد بر آن کسی که ستارهها پیدا شده و هنوز نماز مغرب و عشا را نخوانده و لعنت خدا بر آن کسی که ستارهها دیگر در آسمان نیست و این هنوز نماز صبحش را نخوانده، و به راستی هم به دور از این لعنت در اینجا، ولو لعنت اصطلاحی هم نباشد، معنایش دور از رحمت خداست و این دور از رحمت خدا، حتماً برای کسی که نماز اول وقت ندارد، هست. این فویلٌ للمصلین*الَّذِينَهُمْعَنْصَلاتِهِمْساهُون‌(سوره مبارکه ماعون، آیات 4 و 5) را هرکسی یک نوع معنی کرده و بهترین معنایش همین است که وای به کسی که در وقت نماز، غافل از نماز است. حال غافل از نماز یعنی اینکه خواب است، مثل خیلیها. یک دفعه خواب نیست و مثلاً ناهار میخورد یا کاسبی میکند. متأسفانه الان میبینیم که موقع نماز مغرب و عشا، ترافیک خیابانها بیشتر است. این به راستی خیلی نکبت است و خیلی زشت است. یعنی در وقت نماز انسان غافل از نماز بشود، آنهم یک طلبه و این فویلٌ للمصلین* الَّذِينَهُمْعَنْصَلاتِهِمْساهُون‌* را همینطور معنا بکنیم، خیلی معنای خوبی است. یعنی وای به آن کسی که در وقت نماز، غافل از نماز است. این وای به این را نمیخواهیم بگوییم که جهنم میرود اما وای به این یعنی عمر این بی برکت میشود و یعنی زندگی این بی رونق میشود و یک زندگی توأم با غم و غصه و اضطراب خاطر و نگران خاطر برای این میشود. اکنون جامعۀ ما اینطور است. در جامعۀ ما یک زندگی پر از غم و غصه و نگرانی و بدتر از همۀ اینها پر از اشتغال که شبانه روز میدود و به هیچ جایی هم نمیرسد. یعنی یک عمر بی برکتی و یک علم بی برکتی و معنای وای هم همین است. یعنی آن کسی که نماز اول وقت نداشته باشد، یک زندگی توأم با غم و غصه، یک زندگی توأم با نگرانی و یک زندگی توأم با اضطراب خاطر و گره روی گره و نمیداند چطور باز کند و وقتی باز کرد گرۀ بعدی میآید. الان همۀ ما، روحانی و غیرروحانی و کاسب و غیر کاسب و اداری و غیراداری به این مبتلاست یعنی یک زندگی توأم با غم و غصه و به قول قرآن یک زندگی که در آن امنیت دل نباشد. و کسی که نماز اول وقت نداشته باشد، امنیت دل را خدا به این نمیدهد. اصلاً امنیت و همه چیز را به خصوص بعضی چیزها خیلی مُبان است که مربوط به خداست. امنیت ظاهری مربوط به خداست، اما مهمتر از این امنیت دل. فأیّ الفریقین أحقّ بالامن ان کنتم تعلمون. این امنیت دل برای کیست؟ برای آن کسی که دست عنایت خدا روی سرش است. چه کسی دست عنایت خدا روی سرش است؟ آن کسی که در زندگیاش گناه نیست. آن کسی که در زندگیاش نماز اول وقت است و این نماز اول وقت را باید بگوییم برای ما طلبهها واجب و لازم است و من خیلی دیدم که مؤذن میگوید الله اکبر، جلسه هست و جلسه را ترک میکنند. بالاتر از این میشود که در فرانسه حضرت امام یک جلسه داشتند. و در این جلسه هم خبرنگاران دنیا بودند و آنهم حضرت امام میخواستند برای انقلاب و نظام و ایران صحبت کنند و جلسه هم بچه بازی نبوده و خیلی مهم بوده است. خبرنگاران دنیا داشتند با ایشان حرف میزدند، موقع نماز حضرت امام گفتند السلام علیکم و رحمة الله. مرتب این را گفتند و حتی افراد خودی گفتند آقا، نیم ساعت دیگر بیشتر طول نمیکشد و آقا فرمودند نه، موقع نماز است. و این خیلی چیز عالیست برای ما و سرمشق خوبی است. ما باید وقت نماز همه چیز فدای نماز بشود. خواب باشد یا نهار خوردن باشد و یا مهمانی باشد و کار ضروری باشد و هرچه باشد، نماز مقدم بر اوست. کارم دارم و ضرورت دارم و خواب دارم و ناهار خوردن دارم و اینها همه در مقابل نماز باید پوچ باشد. فویلٌ للمصلین* الَّذِينَهُمْعَنْصَلاتِهِمْساهُون‌*شاید عرض من روایات اهل بیت (علیهم السلام) است. اگر این نماز اول وقت نخواند، اگر اعراض باشد که مسلماً گناه است و گناهش هم خیلی بزرگ است و باید خون گریه بکنیم که خیلی از این طلبهها و خیلی از کاسبها موقع نماز کاسبی میکنند و این اعراض است و مسلّم حرام است. یا این ترافیک عجیب در خیابانها، اعراض است و اعراض از نماز مسلم حرام است.
 مَنْأَعْرَضَعَنْذِكْرِيفَإِنَّلَهُمَعِيشَةًضَنْكاًوَنَحْشُرُهُيَوْمَالْقِيامَةِأَعْمى‌*(سوره مبارکه طه، آیه14) در همین دنیا گفتم که یک زندگی توأم با غم و غصه و یک زندگی توأم با نگرانی و اضطراب خاطر و گرهها. این دنیایش است. به صورت کور هم وارد صف محشر میشود. لِمَحَشَرْتَنِيأَعْمى‌وَقَدْكُنْتُبَصِيرا. خدایا من که چشم داشتم، چرا در اینجا کورم. قالَكَذلِكَأَتَتْكَآياتُنافَنَسِيتَهاوَكَذلِكَالْيَوْمَتُنْسى‌؟.تو از ما اعراض کردی و ما هم اینجا اعراض از تو میکنیم و لازمهاش تجسم از عمل یعنی کوری است. اگر اعراض باشد، معلوم است که به اتفاق همۀ فقها، اعراض از واجب، خود یک گناه است. اعراض از نماز اول وقت گناه است. اما یک دفعه اعراض نیست اما تسامح و تساهل است و مقدم انداختن ناهار هر روز بر نماز است. یا تسامح و تساهل است و بازار باز است و یا امثال اینها. مرحوم صدوق (رضوان الله تعالی علیه) یک روایت نقل میکند که شانزده عقوبت بار بر این میکند. من آنوقت که جوان بودم و حالش را داشتم و یک بررسی کردم، دیدم که این شانزده تا، بیست و چهار تا است و مرحوم صدوق در خصال این شانزده تا را فرموده و من به دست آوردم که بیست و چهار عقوبت برای کسی که راجع به نماز تسامح و تساهل دارد. و این تسامح و تساهل در نماز اول وقت، بیست و چهار عقوبت دارد. از جمله عقوبتش در دنیا که روایت هم داریم، اینکه یک زندگی توأم با غم و غصه و توأم با اضطراب خاطر و توأم با نگرانی و بالاتر از اینکه این خیلی مهم است، اینکه دست عنایت خدا از روی سرش برداشته میشود. خدا نکند که کسی اینطور شود. عایشه نقل میکند که اسماء بنت عمیس نقل میکند و باز هم من دیدم از زنهای پیغمبر که نقل میکنند که پیغمبر اکرم در دل شب چه گریهها و چه زاریها و یکی از اذکارشان همین بود که، اللهملَاتَكِلْنِيإِلَىنَفْسِيطَرْفَةَعَيْنٍأَبَداً. یک آنی خدا عنایت را از روی سر انسان بردارد، وامصیبتا. دیگر شیاطین انسی و شیاطین جنی و بلاها و مفاسد که چه چیزهای برای انسان جلو میآورد و کسی که مقید به نماز اول وقت نباشد، دست عنایت خدا روی سرش نیست. میدانید به کجا میرسد. الان این فساد اخلاقی، صدِ هشتاد این جوانهای ما چون نماز اول وقت ندارند و موقع نماز در سینماها و در پارکها و امثال اینها هستند، صدِ هشتادِ اینها رفیق دارند. آیا بلا بالاتر از این میشود. دوست یابی دو تا نامحرم با همدیگر. قرآن میفرماید این که عفت ندارد و این که گناهش در سرحد زناست. خُدن که در قرآن آمده یعنی دوست یابی. یعنی دوستی نامحرم با همدیگر. و الصالحات غیر مصافحات و غیر متخذات اخدان. والصالحین غیر مصافحین و لا متخذی أخدان. هم راجع به مرد دارد و هم راجع به زن دارد. میفرماید که زن شایسته آنست که زنا نمیدهد و دوست نامحرم هم ندارد. مرد شایسته آنست که زنا نمیکند و دوست نامحرم هم ندارد. این و لا متخذّی اخدان و لا متخذات اخدان، هم راجع به زن آمده و هم راجع به مردم آمده است. متأسفانه شاید اروپا هم اینطور نباشد که الان در جمهوری اسلامی هست. من خیال نمیکنم در اروپا اینقدر رفیق بازی باشد. صدِ هشتاد دخترها دوست دارند و بعضی از آنها یکی و دو تا و سه تا و چهار تا. مرد، دخترها را گول میزند و سه چهار تا. و اینها گناهش مثل زنا کردن و مثل زنا دادن است. ولی گناهش را کاری نداشته باشید، بی عفتی و بی حیایی و در روایت هم داریم که وای بر جامعهای که آن جامعه بی غیرت باشد. وای بر آن جامعهای که بی عفت باشد. عفت را از جبرئیل داریم و روایت هم داریم که عفت را از میان ما برده است و غیرت را از میان ما برده است. با کمال شهامت شیطانی، دوست یابی. خدا لعنت کند این موبایلها را که چه بازیای درآورده است. این روایت در خصال میگوید در اثر چیست؟ در اثر اینکه نماز اول وقت ندارد. باید مسجدها پر باشد از این دختر و پسرها و پارکها پر است از این دختر و پسرها و با هم ور میروند و چه ور رفتن عجیبی و چه حرفهای نامربوطی. در تمام حرفها بی عفتی و بی غیرتی است و هیچکس هم نمیتواند جلویش را بگیرد. اما میتوانند جلوی موبایل را بگیرند، آنگاه میتوانند جلوی این حرفها را بگیرند. ما از اول باید جلو بگیریم و نکردیم و وقتی نکردیم، حالا دریده شده است. من یادم است که سال اول از قم آمدم اینجا و در کمال اسماعیل برای این فرماندههای سپاه که سرتاسری جلسه داشتم و راجع به مانتو صحبت کردم. دیدم مرتب نامه میآید و نامهها را نخواندم و بعد از نامه دیدم که هفت هشت ده تا از این فرماندهها گفتند آقا سال اول انقلاب یک نفر بی چادر در تمام ایران نبود. همۀ ما شل آمدیم و الان رسیده به آنجا که نمیشود جلویش را گرفت. این را آن موقعها میگفتند. و یکی از چیزهایی که اگر نماز اول وقت در زندگی و در خانه نباشد و اگر همۀ جوانها در مسجد نباشند، خدا اینها را به خودشان وامیگذارد. بس است به اینکه بی عفت باشند و بی غیرت باشند. کسی که نماز اول وقت نداشته باشد، عزرائیل با این قهر است و جانش را به سختی میگیرد. در روایات داریم مثل اینکه رگهای بدنش را زنده زنده بیرون بکشند، چقدر زجر است، جانش را اینطور میگیرند. شب اول قبر، امیرالمؤمنین به فریادش نمیرسد. دم مرگ امیرالمؤمنین به فریادش نمیرسد. از اینها تعجب نکنید برای اینکه مسلّم پیش ما شیعه است و سنّیها هم دارند اما علی کل حالٍ روایت داریم که امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) وقتی از خانۀ خدا بیرون آمد، چشمهای مبارکشان هم بود و چشمهای مبارک را به صورت کسی باز نمیکردند تا اینکه پیغمبر اکرم آمدند و چشمها را باز کردند و به پیغمبر اکرم سلام کردند در حالی که آن موقع سلام نبود و هنوز پیغمبر مبعوث به رسالت نشده بودند و دوازده سیزده سال بعد به رسالت مبعوث شدند، اما امیرالمؤمنین (ع) بعد از سلام قرآن خواندند.
 بسم الله الرحمن الرحیم
 قد أفلح المؤمنون* الذینهم فی صلاتهم خاشعون* والذینهم عن اللغو معرضون* تا آخر. امیرالمؤمنین این آیات اول سورۀ مؤمنون را خواندند. معلوم است که امیرالمؤمنین اینگونه، با آن کسی که نماز اول وقتش تساهل دارد، قهر است و به صورت این نگاه نمیکند. و شفاعت از این نمیکند. این روایت هم نبوی است و هم ولایی، هر دو. هم از پیغمبر اکرم (ص) نقل شده و هم از امام صادق (ع). که امام صادق (ع) نزدیک مرگ همۀ خویشان را جع کردند. ما اینها را تسامح میکنیم و از آنها زود رد میشویم و بعد هم اگر توجیح گری بخواهند، یک توجیحهای عجیب و غریب میکنیم. امام صادق (ع) همۀ خویشان را جمع کردند و تخیّل کردند که یک مالی را میخواهند قسم کنند و رفتند در دنیا، اما صادق (سلام الله علیه) فرمودند: لا تنال شفاعتنا من استخف بالصلاة. استخفاف صلاة یعنی چه؟ معلوم است کسی که در وقت نماز، ناهار میخورد، این استخفاف نماز است. معلوم است که آن کسی که سر و کار با مسجد و جماعت ندارد، این استخفاف نماز است. معلوم است آن کسی که اذان صبح خواب است، این استخفاف نماز است و همین روایت را من از پیغمبر اکرم هم دیدم که: لا تنال امتی بشفاعتنا من استخف بالصلاة. لذا روایت هم نبوی است و هم ولایی. هم نبوت گفته و هم ولایت گفته است. و گفتم که من آنوقتها یک بررسی در همین استخفاف نماز و نماز اول وقت و اینها کردم و دیدم که مرحوم صدوق در خصال شانزده تا و من بیست و چهار عقوبت پیدا کردم برای کسی که نماز اول وقت ندارد. اما حالا از همۀ شما یک تقاضا دارم و آن اینست که به نماز شب اهمیت بدهید و به این نماز اول وقت خیلی بیشتر اهمیت بدهید. مخصوصاً اگر در میان مردم هستید. معنا ندارد که زن و بچۀ شما ببینند که شما نماز اول وقت نمیخوانید یا ببینند که شما قدّ آفتاب بلند میشوید و بچههای شما ببینند که عمامه سر شماست اما به نماز اهمیت نمیدهید. اگر مسجد بروید مجبورید و اگر مسجد نروید، نماز اول وقت ندارید. اینها یک تأثیر عجیبی روی شما دارد. تقاضا دارم از همۀ شما که به این نماز اول وقت خیلی اهمیت بدهید. و این خشوع در نماز که ما اگر نتوانیم حضور قلب داشته باشیم که مشکل است، لاأقل این خضوع و خشوع در ادب در نماز و ترتیل نماز و این نماز را شمرده خواندن، بعد از نماز تعقیب و لاأقل تسبیحات حضرت زهرا (س) داشتن. السلام علیکم و رحمة الله و برکاته و بلند شود و برود، این زشت است اما برای ما طلبهها خیلی زشتتر است و این نماز از ما شکایت میکند. این تسبیحات حضرت زهرا را امام صادق (ع) میگویند در پیش من خیلی مبارک است و مثل ثواب هزار رکعت نماز است. و ما این فضیلت را رها بکنیم و شفاعت حضرت زهرا را رها کنیم برای چه چیز، برای هیچ. و لذا این خشوع و خضوع در نماز و این ادب در نماز و این تعقیب نماز، همۀ اینها اگر دنیا و آخرت میخواهیم باید باشد. و من جمله نماز اول وقت و بحث امروزمان خیلی مهمتر از بحث آن هفته است. درحالی که آن هفته هم که بحث نماز شب بود خیلی اهمیت داشت. اما بحث این هفته قطعاً اهمیتش بیشتر است و میدانم همۀ شما نماز اول وقت دارید و نماز با خشوع دارید و نماز با خضوع دارید و نماز با تعقیب دارید و نماز مؤدب در مقابل خدا دارید، اما هرچه بیشتر، بهتر.
 و صلّی الله علی محمد و آل محمد

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo