درس خارج فقه آیت الله مظاهری
کتاب الطهارة
1389/03/31
موضوع : دائم الدم
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم . بسم الله الرحمن الرحیم. رب اشرح لی صدری و یسرلی امری واحلل عقدﺓ من لسانی یفقهوا قولی.
فرمودهاند اگر کسی 10 روز خون ببیند به صفت حیض بعد 10 روز خون ببیند به صفت استحاضه دو دفعه 10 روز خون ببیند به صفت حیض فرمودهاند که آن دو خونی که صفت حیض داشته است حیض قرار میدهد و آن خونی که صفت استحاضه داشته
است استحاضه قرار میدهد.
این مسئله را بعد مفصل دربارهاش صحبت میکنند، صحبت میکنیم انشاءالله و آنجا که 10 روز حیض ببیند یا کمتر بیشتر اما 10 روز پاک شد، نه خون ببیند به صفت استحاضه، و بعد هم 10 روز خون ببیند کمتر بالاخره با 10 روز به صفت حیض آنجاست که اقل طهر آمده دو تا خون هم صفت حیض داشته است و یک ماه دو مرتبه حیض شود آن مسئله روایت هم داریم مسلم هم هست و مانعی ندارد یک خانم در یک ماه دو مرتبه حیض بشود.
اما مسئله ما که مرحوم سید متعرض شدهاند این است که 10 روز خون میبیند به صفت حیض بعد 10 روز مستحاضه است نه پاک است و 10 روز هم حالا از سه روز بیشتر، 10 روز هم به صفت حیض حیض میبیند آیا این هم مثل آن صورتی است که در وسط پاک شده است؟
مرحوم سید میخواهند بفرمایند بله، اگر یک ماه آلودگی دارد اما 10 روز اول حیض است 10 روز آخر حیض است 10 روز وسط استحاضه است می خواهند بگویند این هم مثل آنجاست که پاک شده باشد لذا 10 روز اول حیض و 10 روز سوم حیض 10 روز وسط هم استحاضه، خب این یک مسئله که باید مرحوم سید اثبات بکنند که فرقی نیست آن 10 روزی که وسط دو تا حیض است اینکه استحاضه باشد یا پاک باشد اگر پاک باشد خب مسئلهای است که اقل طهر 10 روز است این هم 10 روز پاک بوده حالا خون دیده، خون حیض است علامت حیض هم دارد اشکال دارد این خانم دو مرتبه در ماه حیض بشود و اثبات کردن این مشکل است آنکه روایت داریم و آنکه اجماع روی آن است و آنکه مسلم است این است که یک خانم دو مرتبه در یک ماه میتواند حیض باشد به شرط اینکه اقل طهر که 10 روز است داشته باشد، مرحوم سید اقل طهر را گفتهاند که اقل طهر یعنی از خون حیض، حالا میخواهد پاک باشد حسابی میخواهد هم آلودگی باشد و علامت استحاضه داشته باشد.
مشکل است انسان این حرف را بزند آن وقت این هذا کله روی زنهای متعارف که زنهای متعارف حالا اتفاقاً در این ماه وضع و حالش خوب نبوده است وبالاخره دو مرتبه حیض دیده است و اقل طهر هم 10 روز گذشته وسط دو تا حیض و حیض قرار میدهد حالا این حیض اولش مثلا غیر عادی باشد برای خاطر آن حرص و جوشهایی که خورده و بالاخره مانعی ندارد آن علامت حیض داشته باشد مثلا سه روز حیض میبیند و پاک میشود دو دفعه 10 روز پاک است بعد دو دفعه سه روز حیض میبیند حالا مرحوم سید اول فرض کردهاند 10 روز بعد هم میفرمایند که به شرطی که سه روز مسلم متوالی باشد دیگر حالا سه روز و 7 روز و 8 روز و 10 روز ندارد آنکه هست بین حیضین طهر باشد اما مرحوم سید فرض کردهاند بین حیضین طهر باشد، طهر یعنی خون حیض نباشد ولو اینکه خون استحاضه باشد، خب این مسئله، اول که مشکل است بعد هم میآییم دربارهاش حرف میزنیم.
اما مسئله مشکلتر بحث ما اصلاً این نیست بحث ما این است که یک خانمی دائم الحدث است دائم الدم است این چکار بکند؟ خب اگر اینجورها باشد آن روایت مشکلی که ما داریم دربارهاش صحبت میکنیم جلو میآید و آن این است که هر کدام وصف حیض دارد حیض قرار میدهد، اگر ندارد به اقرباء مرجعه میکند، اگر ندارد به روایات مراجعه میکند و انتخاب میکند سه روز یا 6 روز یا 7 روز که ما گفتیم 7 روز، به دوران امر بین تعیین و تخییر، و مسئله ما غیر از آن مسئلهای است که روی زنهای متعارف گاهی پیدا میشود یعنی گاهی بعضی از زنها در ماه دو مرتبه حیض میبینند آن وقت به این زنها میگویند که اگر مثلاً طهر تو پاکی تو که از حیضت گذشته 10 روز گذشته باشد این خون هم علامت حیض داشته باشد حیض قرار بده و اما اگر10 روز از طهر نگذشته باشد و این خون دوم علامت حیض دارد باز هم حیض نیست باید استحاضه قرار بدهد ولو علامت حیض داشته باشد لذا من خیال میکنم که اگر غیر از آنچه مرحوم سید گفته اینطور بگوییم، بگوییم اصلاً یک قاعده کلی این مسئله مشکل حکومت دارد بر تمام احکام و قواعد و اینکه دائم الحدث حالا این استمرار یک دفعه یک ماه است یک دفعه دو ماه است یک دفعه سه ماه است به آن میگویند دائم الدم به آن میگویند دائم الحدث این خانم این مطلقا می خواهد بین حیضین طهری باشد یعنی آلودگی میخواهد باشد میخواهد نباشد علامت حیض باشد، نباشد این باید به صفات مراجعه کند اگر به صفات نمیتواند مراجعه کند به اقرباء مراجعه کند اگر نمیتواند به روایات مراجعه کند یعنی یا سه روز یا 6 روز یا 7 روز، دیگر شما هستید و مطالعه شما، شما هستید و فتوای شما، اگر بگویید که این مسئله الان ما مسئله 10 ربطی اصلاً به آن مسئله دائم الحدث ندارد که اتفاقاً مرحوم سید این فروعاتی که دارند میگویند راجع به دائم الدم است دیگر، راجع به کسی که خون او تجاوز کرده به 10 روز و بالاخره مسئله رسید به اینجا یک کسی که چند ماه آلودگی دارد اما مثل اینکه میبینیم مرحوم سید یک فروعاتی را آوردهاند در اینجا که مربوط به دائم الدم نیست و مربوط به زنهای متعارف است نه به دائم الدم. اگر این باشد که عرض میکنم که مرحوم سید این دو سه تا فرع در اینجا ضمیمه کردهاند باید برده باشند در مسائل بعدی که احکام حیض اسمش را گذاشتهاند باید برده باشند آنجا، آوردهاند اینجا که اصلاً مربوط به دائم الدم نیست مربوط به آن روایاتی که یک خانمی مستمراً خون میبیند مربوط به آن نیست، مربوط به زنهای متعارف است، اگر این باشد که ظاهراً هم همین است آن وقت مرحوم سید یک چیزی را باید اثبات بکنند اثبات کردنش کار مشکلی است و آن این است که باید بگویند اقل طهر 10 روز است اعم از این است که آلودگی هم باشد یا نباشد آن وقت درست در میآید، یک خانمی 10 روز خون دیده علامت حیض هم داشته حیض قرار میدهد بعد پاک شده پاک شده یعنی چه؟ یعنی یک دفعه پاک پاک شده، یک دفعه آلودگی دارد استحاضه میبیند، فرض را ببریم اینجا آن وقت این 10 روز هم آلودگی استحاضه داشته حالا دو دفعه خون میبیند خون حیض علامت حیض دارد آن وقت 10 روز آلودگی استحاضه مثل آنجا که 10 روز پاک پاک باشد آن خون دوم را حیض قرار میدهد ان قلت اینکه میگوییم مگر میشود در یک ماه یک خانم دو مرتبه حیض ببیند؟ آری ظاهراً این باشد، نمیدانم چقدر مطالعه کردهاید؟ چقدر برداشت کردهاید ظاهراً این است که مسئله مرحوم سید مربوط به آن دائم الدم نیست مربوط به آن خانمی است که متعارف بوده عادت وقتیه داشته عادت عددیه داشته و بالاخره متعارف بوده دائم الدم نبوده حالا یک ماه این دائم الدم شده دائم الدم هم اینجوری که در عادت خودش حیضش را دیده بعد هم استحاضه بوده تا 10 روز تمام شده دو دفعه حیض دیده، در یک ماه دو مرتبه حیض دیده اشکال ندارد و آن دو تا خون را حیض قرار میدهد ممکن است 20 روز هم حیض باشد، ممکن هم هست 6 روز دیگر مابقی را استحاضه قرار میدهد لذا این جور میشود که 10 روز حیض است این، 10 روز هم استحاضه است 10 روز دو دفعه حیض است این بین الحیضتین را یعنی دو تا حیض که بینش آن استحاضه واقع شده خب معلوم است آن را حیض قرار میدهد، آن را هم حیض قرار میدهد آن استحاضه در وسط هم که هر دو از 10 روز تجاوز کرده آلودگی داشته مثل آنجا که پاک پاک باشد حالا 10 روز از این پاکی گذشته اقل طهر 10 روز است این هم 10 روز گذشته، آن وقت حرف مرحوم سید درست است و خوب،
بنابراین اگر حرف مرحوم سید را روی زنهای متعارف ببریم خب فرمایش ایشان درست است اما به شرط اینکه این طهری که اقل طهر 10 روز ما بگوییم اقل طهر اعم است از اینکه آلوده باشد یا نباشد، همین مقدار که صفت حیض ندشته باشد دیگر 10 روز اول حیض و 10 روز دوم هم مانعی ندارد که خانم در یک ماه دو مرتبه حیض ببیند و آن وسط هم استحاضه .
اما اگر دو سه ماهه باشد خب این بخواهد که آنها که صفت حیض دارد همه اش را حیض قرار بدهد اینجور نمیآید، جور نمیآید به این معنا که مثلا دو روز خون میبیند علامت حیض دارد، چهار روز خون میبیند علامت حیض ندارد دو دفعه دو روز حیض میبیند سه روز حیض میبیند و همینطور، مختلف است دیگر، آن مسئله که تجاوز 10 روز باشد این است که مختلف است گاهی علامت حیض دارد گاهی ندارد با قاعده نمیشود درستش کرد تعبد است و آن این است که هر کدام علامت حیض دارد حیض قرار بدهد ولو دو روز باشد که مرحوم سید روی آن فتوی هم دادند آن وقت اگر این علامت حیض را نمیتواند درست بکند به اقرباء مراجعه کند اگر نمیتواند به اقرباء مراجعه بکند دیگر به روایات مراجعه بکند حیضش را سه روز قرار بدهد یا 6 روز قرار بدهد یا 7 روز، خلاصه حرف این است من خیال میکنم که مرحوم سید این مسئله دهم مربوط به آن دائم الدم نباشد مربوط به زن متعارف باشد خب زن متعارف است 10 روز حیض دیده علامت حیض هم داشته حیض قرار میدهد بعد استحاضه است علامت استحاضه دارد نه حیض استحاضه قرار میدهد دو دفعه بعد از 10 روز خون حیض میبیند مانعی ندارد اقل الطهر به معنا اقل استحاضه 10 روز باشد آن دومی چون علامت حیض دارد حیض قرار بدهد، ولی اگر بخواهد آن مسئله مشکل را بیاورد جلو دیگر نمیشود بگوییم آن دومی راحیض قرار بدهد برای اینکه مثلا اگر مراجعه به روایات کرد سه روز حیض قرار داد دیگر ولو اینکه یک ماه هم علامت حیض داشته باشد روایت میگوید همین سه روز خون حیض این علامت حیض دارد دیگر توبگو حائض.
لذا باید بگوییم این مسئله مشکل ما حکومت دارد بر همه قواعد که مربوط به دماء ثلاثه است و آن حکومت تخصیص میزند همه آنها را اگر یک خانمی باشد که آلودگی همیشگی داشته باشد، اما اگر آلودگی همیشگی نباشد متعارف باشد حرف مرحوم سید عالی است، این هم مسئله دهم
مسئله یازدهم آن هم مسئله مشکلی است میفرماید اگر کسی سه روز حیض ببیند اما متفرق تا 10 روز مثل اینکه روز اول حیض دید دیگر حالا علامت حیض ندارد یا علامت استحاضه دارد روز مثلاً پنجم مثلا حیض دید علامت حیض دارد روز ششم روز هفتم علامت حیض ندارد علامت استحاضه دارد تا روز دهم دو دفعه خون دید حیض دارد به قول مرحوم سید سه روز که اقل حیض سه روز است این سه روز خون دیده اما متفرق، این چه بکند؟ مرحوم سید میفرمایند که آنها که علامت حیض دارد حیض قرار بدهد آنها که علامت حیض ندارد استحاضه قرار بدهد.
حالا درست است این فرمایش؟ که همه را حیض قرار بدهد؟ خب در حیض شرط است توالی؟ ومثل اینکه مرحوم سید این توالی را در اینجا زدهاند گفتهاند اگر توی 10 روز متفرق خون حیض ببیند و بشود سه روز به بالا این متفرقها همهاش حیض است، میشود گفت؟ در حالیکه اقل حیض سه روز است. در روایات خواندیم فتوی هم روی آن دادند و دادیم که اقل حیض سه روز است لذا فتوی دادند اگر کسی دو روز، دو روز و نصف خون حیض ببیند علامت حیض هم داشته باشد پاک بشود گفتند معلوم میشود آن دو روز هم این استحاضه بوده و باید نمازهایش را قضایش را بخواند باید روزههایش را بگیرد، ظاهراً در اینباره هیچ حرفی نبود اقل حیض سه روز است و آن هم متوالی، حالا این همان اقل حیض سه روز است اینجا آمده اما متفرق، مرحوم سید مثل اینکه گفتهاند در 10 روز در ذهن مبارکشان اینجور بوده که در 10 روز اگر 3 روز حیض بیند کفایت میکند که این حیض باشد لذا فرمودهاند که اگر روز اول حیض دید روز پنجم حیض دید علامت حیض دارد روز دهم هم حیض دید یعنی علامت حیض دارد این 7 روز استحاضه است، سه روز حیض، متفرق در 10 روز مثل آنجاست که سه روز متوالی خون ببیند،
اگر اصلاً فتوی نداده بودند گفته بودند نمیدانم و احتیاط این است که این 10 روز را همهاش را حیض قرار بدهد اما حیض این جوری یعنی هم اعمال مستحاضه هم تروک حائض، این را هم نمیشود انسان احتیاط این جوری هم به این خانم بگوید من چون نمیدانم 10 روز تو باید این آلودگیهایت را هم حیض قرار بدهی هم استحاضه، مخصوصاً اینکه آن توالی سه روز اول در باب حیض حتماً باید باشد خب وقتی توالی نبود این روز اول حیض دید بعد استحاضه شد این حیض نیست روز پنجم حیض دید بعد استحاضه شد این پنجم حیض نیست، روز نهم حیض دید پاک شد باز هم این حیض نیست این 10 روز این اصلاً خون حیض ندیده همهاش را باید استحاضه قرار بدهد هم دلیل داریم هم وجه داریم هم خود مرحوم سید این توالی در سه روز را سابقاً گفتند و تبعا لسید هم ما روی آن فتوی دادیم که مرحوم سید فرمودند از شرایط حیض این است که اقلش سه روز متوالی،
لذا اگر ما باشیم و این خانم جواب این خانم را چه بدهیم؟ این خانم میگوید من یک روز خون دیدم بعد مستحاضه شدم به این خانم میگوییم اقل حیض سه روز متوالی، تو یک روز دیدهای بنابراین آن یک روز هم استحاضه، میگوید روز پنجم هم خون دیدم علامت حیض دارد اما روز ششم پاک هستم یعنی استحاضه هستم میگوییم آن پنجم هم هیچ، حیض نیست برای اینکه اقل حیض سه روز متوالی است، روز دهم هم میگوید خون دیدم علامت حیض دارد بعد پاک پاک هستم میگوییم آن یک روز هم استحاضه، اگر روز یازدهم هم بگوید که من خون میبینم علامت حیض ندارد میگوییم استحاضه، لذا این 10 روز را همهاش را باید بگوییم استحاضه، اگر علامت حیض داشته باشد یعنی آن 6 تا شرط، آن 6 تا علامت، اما آن 6 تا علامت شرطش این است که خون متوالی باشد سه روز، اگر هر 6 تا شرط را دارد هم سوزندگی دارد جهش دارد بسیار است و فشار دارد سیاه رنگ است همه آن 6 تا هست اما یک روز است خب مسلم پیش اصحاب است این حیض نیست چرا؟ چون شرط در حیض این است که سه روز به بالا باشد و فرض ما هم در اینجا دیگر حالا آن مسئله قبل هم مرحوم سید در طهرش فرق نگذاشتند بین اینکه استحاضه باشد یا پاک پاک باشد مسئله قبلی دیگر همین بود مسئله قبلی این بود که هست یعنی مثلا سه روز است 7 روز است حالا 10 روز استحاضه میبیند بعد دو دفعه حیض میبیند گفتند بین الحیضین را استحاضه قرار بده گفتیم خب درست هم هست اما اینجا مثل اینکه نمیدانم چه شده نتوانستند روی آن مسئله قبلی فتوی بدهند گفتهاند که یک روز حیض میبیند پاک میشود یا استحاضه میبیند این یک روز را گفتهاند که حیض قرار بده، حالا تروک حائض اعمال مستحاضه، اما ما میگوییم چه؟ میگوییم روی فتوای خودمان روی روایاتی که داریم این روز اول حیض شد روز دوم پاک شد حالا پاک به دو معنا یک معنا که علامت استحاضه دارد زرد رنگ است و سرد است و جهش ندارد میگوییم خب این روز دوم استحاضه، از روز دوم هم پی میبریم که روز اول هم استحاضه بوده ولو سیاه بوده ولو فشار داشته چرا؟ چون در باب حیض شرط است سه روز باشد این یک روز بوده، دو دفعه استحاضه تا روز پنجم، روز پنجم خون میبیند آن علامات هم در آن است هم جهش دارد، سیاه رنگ است خیلی است کثرت دارد و سوزش دارد خب این خیال میکند حیض شده خب حیض هم قرار میدهد اما روز ششم پاک است، پاک است یک دفعه پاک پاک است، یک دفعه نه استحاضه است خب همین استحاضه علامت بر این است که آن روز پنجم هم استحاضه بوده.
حالا علی کل حال اینجا روز اول خون دیده علامت حیض داشته، حالا خون میبیند علامت استحاضه دارد همین علامت استحاضه دلیل بر این است که آن روز اول هم استحاضه بوده نه حیض، چرا؟ چون اقل حیض سه روز است این یک روز بوده، روز پنجم خون میبیند علامت حیض دارد خب خیال میکند حیض است حیض قرار میدهد روز ششم میبیند که خون علامت استحاضه دارد خب همینجا پی میبرد آن روز پنجم هم که خون دیده استحاضه بوده چرا؟ چون اقل حیض سه روز است، دو دفعه تا روز نهم باز خون میبیند علامت حیض است حیض قرار میدهد روز دهم میبیند که نه، استحاضه است، استحاضه میبیند پی میبرد آن روز نهم روز دهم هم استحاضه بوده چون اقل حیض سه روز است این 10 روز هم میشود استحاضه یعنی سه روز متفرقات در 10 روز بخواهیم آن سه روز را بگوییم حیض است احدی نگفته منجمله خود مرحوم سید در مسائل قبلی، حالا باز هم بررسی کنید مطالعه کنید، چیزی نمانده، احکام حیض به آن طرف دیگر آسان میشود. ببینیم میشود از شما استفاده کنیم انشاءالله
و صلی الله علی محمدو آل محمد