درس خارج فقه آیت الله مظاهری

موضوع: وجوب پوشش بدن زن از نامحرم/ پوشش بدن زن در نماز/ احکام ستر و ساتر/ کتاب الصلاة

‌ ‌ویجب ستر المرأة تمام ‌ ‌بدنها عمّن عدا الزوج و المحارم إلّا الوجه و الکفّین مع عدم التلذّذ و الریبة،‌ ‌و أمّا معهما فیجب الستر، ویحرم النظر حتّی بالنسبة إلی المحارم، وبالنسبة إلی‌ ‌الوجه و الکفّین،والأحوط سترها عن المحارم من السرّة إلی الرکبة مطلقاً، کما ‌ ‌أنّ الأحوط ستر الوجه و الکفّین عن غیر المحارم مطلقاً.‌ [1]

صحیحه مسعدة بن زیاد، قال: سمعت جعفراً «علیه‌السلام» و سئل عمّا تُظهر المرأة من زینتها؟‌ قال: الوجه و الکفین.[2]

صحیحه عَنْ زُرَارَةَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: إِلاّٰ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا ، قَالَ: «اَلزِّینَةُ اَلظَّاهِرَةُ: اَلْكُحْلُ، وَ اَلْخَاتَمُ».[3]

حضرت فرمودند ﴿إِلاّٰ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا﴾[4] یعنی سرمه در چشم و انگشتر در دست. یعنی اشکال ندارد زن با سرمه در چشم به کوچه بیاید و مرد نامحرم نیز به او نگاه کند.

اگر یادتان باشد، ما ﴿إِلاّٰ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا﴾ را به لباس زدیم و گفتیم ﴿وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ، إلّا للمَحارِم﴾ و بعد فرمود: ﴿وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا...﴾ یعنی با لباسهای متزین و جالب.

وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ مَا یصْلُحُ لَهُ أَنْ ینْظُرَ إِلَیهِ مِنَ الْمَرْأَةِ الَّتِی لَا تَحِلُّ لَهُ؟ قَالَ: الْوَجْهُ، وَ الْكَفُّ، وَ مَوْضِعُ السِّوَارِ.[5]

النگو را هیچکس نگفته و اصلاً النگو ظاهر نیست و اگر بخواهد نشان دهد باید ظاهرش کند، علی کل حال زینت است و آیۀ ﴿وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ﴾ می‌گوید النگو را هم حتماً باید پوشاند؛ لذا روایت قُرب‌الإسناد هم مربوط به زینت است و از بحث خارج است. در این روایت فرموده که می‌توان به النگو نگاه کرد، درحالی که النگو زینت ظاهر هم نیست.

صحیحه عَنْ عَلِی بْنِ سُوَیدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیهِ اَلسَّلاَمُ: إِنِّی مُبْتَلًى بِالنَّظَرِ إِلَى اَلْمَرْأَةِ اَلْجَمِیلَةِ فیعْجِبُنِی اَلنَّظَرُ إِلَیهَا؟ فَقَالَ: یا عَلِی لاَ بَأْسَ إِذَا عَرَفَ اَللَّهُ مِنْ نِیتِكَ اَلصِّدْقَ، وَ إِیاكَ وَ اَلزِّنَا فَإِنَّهُ یمْحَقُ اَلْبَرَكَةَ وَ یهْلِكُ اَلدِّینَ.[6]

مرحوم سید یا دیگران «الوجه و الکفین» را می‌گویند، اما آیا روی پای زیبا می‌توان نگاه کرد یا نه؟ نگاه به آن را احدی نگفته است. اتفاقاً برای کسانی که می‌خواهند بازی شهوت‌انگیز کنند، پایشان را به نامحرم نشان می‌دهند و نگاه کردن به قَدَم، مسلّم جایز نیست و مثل اینکه نگاه به النگو و بالای مچ جایز نیست و آنچه که بعضی از فقها فتوا می‌دهند، روی قرص صورت است «مع عدم التلذّذ و الریبة». یعنی تلذّذ و احتمال مفسده حرام است. اگر تلذّذ و احتمال مفسده نباشد، آنگاه جایز است که او بنمایاند و دیگری هم نگاه کند.

بنابراین می‌گوییم همینطور که مرحوم سید فرمودند: «‌ویجب ستر المرأة تمام ‌ ‌بدنها عمّن عدا الزوج و المحارم إلّا الوجه و الکفّین مع عدم التلذّذ و الریبة،‌ ‌و أمّا معهما فیجب الستر، ویحرم النظر حتّی بالنسبة إلی المحارم» و اما با تلذّذ و ریبه حرام است و واجب است بر زن که بپوشاند و واجب است که مرد نگاه نکند. حتی در مورد خواهر و برادر و اینکه تاکید شده به خواهر و برادر که در یک اطاق نخوابند، به این دلیل که احتمال مفسده هست.