موضوع: عدم وجوب عمره مفرده

 مطلب پنجم:

 ما اشار سیدنا الاستاذ بقوله: «و الأقوى عدم وجوب العمرة عليه»

 قبلا گذشت که همانگونه که در حج واجب عدول جایز است در حج مستحبی نیز عدول جایز است حال همانگونه که در حج واجب بعد از عدول و انجام حج، انجام عمره واجب است در حج مستحبی و انجام حج افراد هم انجام عمره مفرده واجب است یا نه؟

 این مساله ذات احتمالین می باشد:

 دلیل: در این فرض شک در اصل وجوب عمره مفرده داریم لذا برائت جاری می شود.

 دلیل:

 جملة من النصوص که اقل آن پنج روایت می باشد که در این روایات امر به عمره مفرده پس از حج افراد شده است این روایات عبارتند از ح 2 و 4 و 5 و 6 و 7 باب 21 که بعضی صحیحة السند می باشند و بعضی ضعیفة النسد می باشد کما اینکه در بعضی از این روایات وجوب عمره به صیغه امر آمده است و در بعضی جمله فعلیه می باشد اگر چه چنانکه صاحب کفایه فرموده است جمله فعلیه هم دلالت بر وجوب می کند بل هو آکد.

 موضوع لزوم انجام عمره در بعضی از روایات فوت عمره تمتع می باشد و در بعضی موضوع حج افراد عدولی می باشد که علی التقدیرین مورد بحث را شامل می شود.

 وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 297 باب 21 ح 2 « قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمَرْأَةِ الْحَائِضِ إِذَا قَدِمَتْ مَكَّةَ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ- قَالَ تَمْضِي كَمَا هِيَ إِلَى عَرَفَاتٍ فَتَجْعَلُهَا حَجَّةً ثُمَّ تُقِيمُ حَتَّى تَطْهُرَ فَتَخْرُجُ إِلَى التَّنْعِيمِ فَتُحْرِمُ فَتَجْعَلُهَا عُمْرَةً قَالَ ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ كَمَا صَنَعَتْ عَائِشَة»

 «فَتَجْعَلُهَا حَجَّةً» در این روایت، موضوع حج افراد قرار گرفته است.

 المصدر ج‌11، ص: 298 ح 7 «عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الرَّجُلِ يَكُونُ فِي يَوْمِ عَرَفَةَ- وَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مَكَّةَ ثَلَاثَةُ أَمْيَالٍ وَ هُوَ مُتَمَتِّعٌ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَقَالَ يَقْطَعُ التَّلْبِيَةَ تَلْبِيَةَ الْمُتْعَةِ وَ يُهِلُّ بِالْحَجِّ بِالتَّلْبِيَةِ إِذَا صَلَّى الْفَجْرَ وَ يَمْضِي إِلَى عَرَفَاتٍ- فَيَقِفُ مَعَ النَّاسِ وَ يَقْضِي جَمِيعَ الْمَنَاسِكِ وَ يُقِيمُ بِمَكَّةَ حَتَّى يَعْتَمِرَ عُمْرَةَ الْمُحَرَّمِ وَ لَا شَيْ‌ءَ عَلَيْه»‌

 «وَ يُقِيمُ بِمَكَّةَ حَتَّى يَعْتَمِرَ عُمْرَةَ الْمُحَرَّم»

 در این روایت نیز حتی به دنبال حج افراد آمده است و موضوع را حج افراد عدولی قرار داده است.

 المصدر ص 297 ح 4 « أَنَّ الْمُتَمَتِّعَ إِذَا فَاتَتْهُ عُمْرَةُ الْمُتْعَةِ اعْتَمَرَ بَعْدَ الْحَجِّ وَ هُوَ الَّذِي أَمَرَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص عَائِشَةَ- قَالَ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- قَدْ جَعَلَ اللَّهُ فِي ذَلِكَ فَرَجاً لِلنَّاس‌»

 «إِذَا فَاتَتْهُ عُمْرَةُ الْمُتْعَة» در این روایتِ موضوع فوت تمتع می باشد.

 موید قول به وجوب عمره مفرده این است که کم اتفاق می افتد که حج افراد انجام شود اما بعد از آن عمره مفرده صورت نگیرد.

 و فیه:

 ظاهرا و الله العالم ما افاد سیدنا الاستاذ فی المقام بعدم وجوب عمره مفرده صحیح است زیرا:

 اولا: موید اشکال دارد زیرا عمره مفرده برای کسی واجب است که علاوه بر استطاعت بر حج افراد مستطیع برای عمره هم شده باشد.

 و ثانیا: حج افراد واجب سه مصداق دارد:

 1- حج افراد واجب بالاصل

 2- حج افراد بعد از عدول از حج تمتع

 3- حج افراد به مقتضای« اتموا الحج و العمرة لله»

 حال کشاندن وجوب از دو مورد اول به مورد سوم که محل بحث ما است نیاز به دلیل دارد.

 و ثالثا: تمام روایاتی که ذکر شد همه ظهور در یک امر ارشادی دارند و در مقام وجوب و مولویت نمی باشند لذا در اکثر آنها جمله فعلیه آمده است این روایات ارشاد به این است که انجام عمره تابع مرشد الیه اش می باشد اگر در حجی که عدول شده عمره واجب بوده است بعد از عدول هم واجب است و اما اگر حج مستحبی بوده است عمره بعد از عدول واجب نیست.

 ِالمصدر ح 5 «وَ قَالُوا قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْمُتَمَتِّعُ إِذَا فَاتَتْهُ عُمْرَةُ الْمُتْعَةِ أَقَامَ إِلَى هِلَالِ الْمُحَرَّمِ وَ اعْتَمَرَ فَأَجْزَأَتْ عَنْهُ مَكَانَ عُمْرَةٍ الْمُتْعَة»

 این حدیث می فرماید این عمره جای عمره تمتع را می گیرد این کلمات ما را به این مطلب ارشاد می کند که مراد از این روایات این است که اگر عمره تمتع امکان پذیر نشد بجای آن یک عمره مفرده بدل آن انجام بده.

 و اوامر ارشادی تابع مرشد الیه شان می باشند اگر مرشد الیه مستحب است این امر هم مستحب است اگر مرشد الیه واجب باشد این امر هم واجب می باشد و با توجه به اینکه در ما نحن فیه حج تمتع مستحب بوده است انجام عمره هم بعد از عدول مستحب می باشد.

 نتیجه اینکه اگر حج تمتع واجب بوده است عمره واجب است و اگر حج تمتع مستحب باشد انجام عمره هم بعد از حج مستحب است.