< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/02/31

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: عدم جواز تاخیر احرام
 مطلب چهارم: حرمت تاخیر احرام از میقات آیا مطلقا می باشد یا اینکه اختصاص دارد به صورتی که بعد از این میقات، میقات دیگری یا محاذی میقات دیگری نباشد.
 سیدنا الاستاذ تبعا للاکثر بل الکل می فرمایند حرمت علی نحو الاطلاق است چه بعدش میقات باشد مانند شجره که بعد از آن جحفه می باشد یا مانند قرن المنازل بعد از آن میقات نباشد.
 دلیل:
 اولا: نفس ادله مواقیت، دلیلی که می گوید شجره میقات است ظهور در وجوب تعیینی دارد لذا تاخیر احرام از شجره حرام است چه بعد از آن میقاتی باشد یا نه.
 ثانیا: جملة من الروایات، در این روایات برای احرام از میقات بعد به معذور بودن فرد اشاره شده است اگر احرام از میقات دوم جایز بود نیاز به این تعلیل و معذور بودن شخص نمی باشد.
 وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 317 باب 6 ح 4«وَ عَنْهُ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع خِصَالٌ عَابَهَا عَلَيْكَ أَهْلُ مَكَّةَ- قَالَ وَ مَا هِيَ قُلْتُ قَالُوا أَحْرَمَ مِنَ الْجُحْفَةِ- وَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَحْرَمَ مِنَ الشَّجَرَةِ- قَالَ الْجُحْفَةُ أَحَدُ الْوَقْتَيْنِ فَأَخَذْتُ بِأَدْنَاهُمَا وَ كُنْتُ عَلِيلا»
 المصدر ح 5 « مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي خَرَجْتُ بِأَهْلِي مَاشِياً فَلَمْ أُهِلَّ حَتَّى أَتَيْتُ الْجُحْفَةَ وَ قَدْ كُنْتُ شَاكِياً فَجَعَلَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ يَسْأَلُونَ عَنِّي فَيَقُولُونَ لَقِينَاهُ وَ عَلَيْهِ ثِيَابُهُ وَ هُمْ لَا يَعْلَمُونَ وَ قَدْ رَخَّصَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِمَنْ كَانَ مَرِيضاً أَوْ ضَعِيفاً أَنْ يُحْرِمَ مِنَ الْجُحْفَة»
 موید این روایات، روایت عبد الحمید می باشد.
 المصدر ص 318 باب 8 ح 1«مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْمٍ قَدِمُوا الْمَدِينَةَ فَخَافُوا كَثْرَةَ الْبَرْدِ وَ كَثْرَةَ الْأَيَّامِ يَعْنِي الْإِحْرَامَ مِنَ الشَّجَرَةِ- وَ أَرَادُوا أَنْ يَأْخُذُوا مِنْهَا إِلَى ذَاتِ‌ عِرْقٍ- فَيُحْرِمُوا مِنْهَا فَقَالَ لَا وَ هُوَ مُغْضَبٌ مَنْ دَخَلَ الْمَدِينَةَ فَلَيْسَ لَهُ أَنْ يُحْرِمَ إِلَّا مِنَ الْمَدِينَة»
 حضرت در این روایت فرمودند میقات مدنی فقط شجره می باشد و مدنی حق ندارد از میقات دیگر محرم شود.
 گفتیم موید است بخاطر این که در این سند، جعفر بن محمد بن حکیم می باشد و این شخص در کتب رجال توثیق نشده است و ان عبر عنها فی غیر واحد استادنا المحقق بصحیحة عبد الحمید لانه من رجال کامل الزیارة.
 مطلب پنجم: تاخیر احرام از محاذی میقات
 آیا تاخیر احرام از محاذی حرام می باشد یا نه و آیا مطلقا می باشد یا در صورتی که بعد از آن میقات دیگری باشد اشکال ندارد و آیا حرمت آن تکلیفی است یا وضعی؟
 فیه ثلاث احتمالات:
 1- تاخیر احرام از محاذی میقات حرام نیست لاوضعا و لاتکلیفا
 دلیل: اهم ادله جواز احرام از محاذی میقات اجماع می باشد و چون اجماع دلیل لبی است نه اطلاق دارد و نه تنزیل دارد (که بگوید المحاذی میقات) در نتیجه قدر متیقن آن جواز احرام از محاذی میقات می باشد اما بقیه احکام میقات مانند حرمت تاخیر احرام- نسبت به محاذات، دلیلی نخواهد داشت لذا یا در میقات بعد محرم می شود و یا برمی گردد و در میقات قبل محرم می شود.
  • تاخیر احرام از محاذی میقات حرام است چه أمام آن، محاذی میقات دیگری یا میقات دیگری باشد یا نه کما عن الاکثر و سیدنا الاستاذ
 بنابر این قول حکم محاذات حکم نفس میقات می باشد هر حکمی که برای میقات ثابت شود برای محاذی هم ثابت است.
 دلیل: روایات
 المصدر ص 317 باب 7 ح 1 «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ‌ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَقَامَ بِالْمَدِينَةِ شَهْراً وَ هُوَ يُرِيدُ الْحَجَّ ثُمَّ بَدَا لَهُ أَنْ يَخْرُجَ فِي غَيْرِ طَرِيقِ أَهْلِ الْمَدِينَةِ- الَّذِي يَأْخُذُونَهُ فَلْيَكُنْ إِحْرَامُهُ مِنْ مَسِيرَةِ سِتَّةِ أَمْيَالٍ فَيَكُونُ حِذَاءَ الشَّجَرَةِ مِنَ الْبَيْدَاءِ»
 المصدر ص 318 ح 3 «مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَقَامَ بِالْمَدِينَةِ وَ هُوَ يُرِيدُ الْحَجَّ شَهْراً أَوْ نَحْوَهُ ثُمَّ بَدَا لَهُ أَنْ يَخْرُجَ فِي غَيْرِ طَرِيقِ الْمَدِينَةِ- فَإِذَا كَانَ حِذَاءَ الشَّجَرَةِ وَ الْبَيْدَاءِ- مَسِيرَةَ سِتَّةِ أَمْيَالٍ فَلْيُحْرِمْ مِنْهَا»
 لسان «فلیحرم منها» در این روایت با لسان احرام نفس مواقیت یکی می باشد وقتی لسان ادله محاذات با ادله نفس میقات یکی باشد هر حکمی که برای نفس میقات ثابت باشد برای محاذات هم ثابت می باشد.
  • ما عن السید و الخوانساری و آقا ضیاء عراقی فی تعلیقتهم علی العروة ج 4 ص 646 می فرمایند اگر امام آن میقات یا محاذی میقاتی نباشد مانند قرن المنازل، تاخیر احرام حرام است و اما اگر امامش میقات دیگری یا محاذی میقات دیگری می باشد تاخیر احرام جایز است.
 دلیل: یا عدم اطلاق در ادله محاذات و یا صحیحه صفوان می باشد
 المصدر ص: 332 باب 15 ح 1 «مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ كَتَبْتُ إِلَيْهِ أَنَّ بَعْضَ مَوَالِيكَ بِالْبَصْرَةِ- يُحْرِمُونَ بِبَطْنِ الْعَقِيقِ وَ لَيْسَ بِذَلِكَ الْمَوْضِعِ مَاءٌ وَ لَا مَنْزِلٌ وَ عَلَيْهِمْ فِي ذَلِكَ مَئُونَةٌ شَدِيدَةٌ وَ يُعَجِّلُهُمْ أَصْحَابُهُمْ وَ جَمَّالُهُمْ وَ مِنْ وَرَاءِ بَطْنِ الْعَقِيقِ بِخَمْسَةَ عَشَرَ مِيلًا مَنْزِلٌ فِيهِ مَاءٌ وَ هُوَ مَنْزِلُهُمُ الَّذِي يَنْزِلُونَ فِيهِ فَتَرَى أَنْ يُحْرِمُوا مِنْ مَوْضِعِ الْمَاءِ لِرِفْقِهِ بِهِمْ وَ خِفَّتِهِ عَلَيْهِمْ فَكَتَبَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص وَقَّتَ الْمَوَاقِيتَ لِأَهْلِهَا وَ مَنْ أَتَى عَلَيْهَا مِنْ غَيْرِ أَهْلِهَا وَ فِيهَا رُخْصَةٌ لِمَنْ كَانَتْ بِهِ عِلَّةٌ فَلَا تُجَاوِزِ الْمِيقَاتَ إِلَّا مِنْ عِلَّة»
 و فیه: مفاد این حدیث این است که این مکان میقات برای اهلش و غیر اهلش می باشد و ارتباطی به تاخیر احرم ندارد.
  • تاخیر احرام از محاذی شجره حرام است اما تاخیر احرام از بقیه مواقیت حرام تکلیفی نیست.
 این نظریه جدیدی نیست بلکه به نظریه اول بر می گردد ولی چون مرحوم آقای خوئی در غیر مسجد شجره محاذات را قبول ندارند لذا می فرمایند فقط از محاذی شجره تاخیر احرام جایز نیست به عبارت دیگر اختلاف ایشان با نظریه اول اختلاف موضوعی می باشد نه اختلاف حکمی.
 مختار ما بنابر احتیاط واجب بل الاقوی نظریه دوم حرمت تاخیر احرام از محاذات-می باشد.
 مطلب ششم: کسی که از میقات محرم نشده است و از میقات گذشته است برای صحت اعمالش باید چه کاری انجام دهد آیا باید برگردد یا در همان مکان محرم شود؟ سیاتی انشاء الله

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo