موضوع: ماهیت احرام

 نتیجه ماذکرنا در جلسه قبل دو مطلب شد:

 به دنبال این دو مطلب مناسب است که بحث از ملاحظات مطلب دوم صورت بگیرد کما اینکه مناسب است بحث از مختار بین این اقوال بحسب ادله صورت گیرد و چون بحث دوم مفصل است مناسب این است که بحث از ملاحظات صورت گیرد.

 در این اقوال چند ملاحظه وجود دارد:

 ملاحظه اولی:

 آیا احرام مرکب است یا بسیط؟

 مراد از مرکب یا بسیط، مرکب و بسیط اصطلاحی نیست بلکه مراد از مرکب این است که احرام از چند جزء تشکیل شده است و مراد از بسیط این است که احرام یک جزء بیشتر ندارد در نتیجه علامه در مختلف و ابن ادریس در سرائر باید احرام را مرکب بدانند زیرا برای آن چند جزء بیان کرده اند.

 و مرحوم شیخ طوسی و بلکه مرحوم شیخ انصاری باید بگویند احرام بسیط است زیرا این بزرگواران احرام فقط نیت می دانند.

 ملاحظه دوم:

 احرام امر سببی او مسببی؟ یعنی آیا احرام خود نیت یا تلبیه است یا اثر حاصل از نیت یا تلبیه است.

 این مطلب هم مورد اختلاف است مثلا اگر خود نیت یا خود تلبیه را احرام بدانیم احرام سببی است.

 بعضی از محققین و مستفاد بعضی از روایات این است که خود تلبیه احرام است یا تلبیه با قصد حج تمتع احرام می باشد یعنی احرام نفس سبب است نه اثر حاصل از تلبیه یا نیت.

 تمام کسانی که احرام را حالت خاص می دانند- کما عن سید الخوئی و الحکیم-چه آن حالت به دنبال قصد صورت گیرد یا تلبیه یا توطین نفس یا التزام به محرمات علی ای حال طبق این مبنا، احرام امر مسببی است با تلبیه مثلا، شارع حکم اعتباری وضعی برای این شخص جعل می کند کما اشار الیه سیدنا الاستاذ فی التعلیقة و التحریر کما اینکه در وضو با غسل و مسح اثری حاصل می شود که طهارت باشد.

 ملاحظه سوم:

 احرام، امر قصدی است یا قهری؟

 اگر احرام را امر سببی بدانیم قصدی خواهد بود و اگر آن را مسببی بدانیم امر قهری خواهد بود.

 مرحوم بروجردی و سیدنا الاستاذ و جماعة اخری می فرمایند احرام از امور قصدیه می باشد مثلا اگر گفتیم احرام تلبیه است تلبیه با قصد احرام، احرام می باشد ولی جماعت دیگری مانند استادنا المحقق می فرمایند احرام امر قهری است وقتی که قصد حج تمتع را نمودی احرام قهرا حاصل می شود.

 ملاحظه چهارم:

 آیا احرام حج تمتع از افعال حج تمتع یا عمره تمتع می باشد یا نه؟

 جماعتی مانند مرحوم نراقی در مستند می فرمایند احرام از افعال حج نیست بلکه صفت و حالت حاصله از فعل مکلف است.

 و جماعتی دیگر بلکه اکثر بلکه مشهور می فرمایند احرام از افعال حج و افعال عمره می باشد لذا قلنا سیدنا الاستاذ در ص 371 عبارت را به گونه ای بیان کرده است که احرام را نیز جزء افعال حج یا عمره قرار داده است.

 ملاحظه پنجم:

 اینکه می گویند احرام به نیت است و یا می گویند یکی از واجبات احرام نیت است یا می گویند نیت شرط تحقق احرام است مراد از نیت چیست؟

 فیه نظریتان:

 1-نیت حج یا عمره

 2-نیت خود احرام کما عن سیدنا الاستاذ فی التحریر

 تحرير الوسيلة، ج‌1، ص: 413 «القول في كيفية الإحرام‌

 الواجبات وقت الإحرام ثلاثة

 الأول: القصد،

 لا بمعنى قصد الإحرام، بل بمعنى قصد أحد النسك، فإذا قصد العمرة مثلا و لبى صار محرما و يترتب عليه أحكامه، و أما قصد الإحرام فلا يعقل أن يكون محققا لعنوانه»

  مستمسك العروة الوثقى، ج‌11، ص: 359 «أقول: أخذ النية في مفهوم الإحرام غير معقول، لأنه فعل اختياري يقع عن نية تارة، و لا عنها أخرى. و لذلك اعتبروا في صحته النية، و من المعلوم أن النية لا تكون موضوعاً للنية، فالأقوال الثلاثة الأول على ظاهرها غير معقولة، و لعلها مبنية على المسامحة»

 مراد مرحوم حکیم از اقوال ثلاثه این است که احرام نیت یا احرام نیت و تلبیه و لبس ثوب یا احرام نیت و لبس ثوب می باشد.