< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/07/29

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع : بررسي صيغه تلبيه
 اختلاف سوم: بررسی نظریات در باره اینکه ان الحمد والنعمه ...بعد از کدام تکبیر باید گفته شود؟
 در این جهت چهار نظریه است:
  1.بعد از تلبیه دوم می اید که برخی مانند سعید در جامع وسید مرتضی بیان کرده اند.
 2.این کلمه بعد از لبیک سوم می اید که برخی مانند علامه در قواعد وابن زهره در غنیه وغیرهما بیان کرده اند.
 3.جماعتی لعل اکثر علما این جمله را بعد از لبیک چهارم بیان کرده اند مانند فقه الرضا ومقعنه مفید و غیرهما .
 4- این جمله بعد از تکبیر پنچم می آید این نظریه قائل ندارد.
 از نظر روایات :
 همه این چهار نظریه در روایات ذکر شده است.
 1.روایاتی که بعد از تلبیه دوم را بیان می کنند : مستدرک باب 27از ابواب احرام ح 1.
 2.وروایاتی که بعد از تلبیه سوم را بیان می کنند : مستدرک ج9ص179باب 27ح2
 3.روایاتی که بعد از تلبیه چهارم را بیان می کنند : وسائل ج9 باب 40از ابواب احرام ح1و2و4و5
 4.صحیحه عاصم بن حمید بعد از تلبیه پنجم آمده، اما قائل ندارد.
 خلاصه چهار طائفه از راوایات داریم و لافرق که ما قائل به وجوب شویم یا استحباب به هر حال باید این جملات در یک جا گفته شود.
 نظریه حضرت استاد حفظه الله : ظاهرا والله العالم، نظریه سوم اقرب الی الواقع است .
 دلیل: روایاتی که بعد از تلبیه چهارم را می گوید اکثر عددا وصحیحه می باشد وروایاتی که بعد از ثالثه و رابعه را می گوید جدا نادر و ضعیف هستند ؛ فعلیه هیچ تعارضی نیست .لذا باید برای آن دو نظریه(مثل قول علامه وغیره) راه علمی پیدا کرد والا روایت صحیحه ندارد.
 إختلاف چهارم : در صيغ تلبيه در عبارت «لَکَ وَ المُلک» مي باشد، جماعتي از فقهاء مي گويند، اولا بايد کلمه (لک) گفته شود، و به دنبال آن کلمه (و المُلک) بايد گفته شود، و جماعتي ديگر بر عکس گفته اند، اولا کلمه (المُلک) را گفته اند، بعد کلمه (لَکَ) را آورده اند .
 کما اينکه روايات در اين جهت إختلاف دارند، و در اکثر روايات تقديم «لک» بر «و الملک» است.
 نظریه حضرت استاد حفظه الله : ظاهرا قول اول صحیح است ؛ چراکه در احادیث کلمه لک را مقدم بر ملک است.هر چند در برخی از روایات نظریه دوم را می گویند و برخی از اعاظم حفظه الله دلیل را صحیحه عاصم بن حمید قرار داده وبنابر نقل وسائل هم همینگونه است که اگر این درست باشد وقائل به وجوب شدیم باید قائل به تعارض بین روایات شد ویا قائل به استحباب . اما ظاهرا این حدیث دلیل بر مطلب(والملک لک) نیست ؛چراکه این حدیث از قرب الاسناد ذکر شده است ودر انجا قول اول را می گوید.
 قرب الإسناد (ط - الحديثة)، ص: 125‌« حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْعَطَّارُ قَالَ: حَدَّثَنِي عَاصِمُ بْنُ حُمَيْدٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ يَقُولُ:«إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ لَمَّا انْتَهَى إِلَى الْبَيْدَاءِ حَيْثُ الْمِيلِ قُرِّبَتْ لَهُ نَاقَةٌ فَرَكِبَهَا، فَلَمَّا انْبَعَثَتْ بِهِ لَبَّى بِالْأَرْبَعِ فَقَالَ: لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ، لَا شَرِيكَ لَكَ»
 کلام مرحوم خوئی: ایشان در تقریر ج2ص52می فرماید: قول دوم را احدی بیان نکرده وحال انکه ما گفتیم که علامه در قواعد وبرخی اینرا قائل شده اند .ظاهرا این کلام ناشی از کلام صاحب جواهر ج18ص221 ولعل هردو از مجمع البرهان ج6 نقل کرده اند.
 عبارت اردبیلی به دنبال کلمه ارشاد است ولی بهر حال ظاهرا اشتباه نموده اند.
 معتمد العروة الوثقى، ج‌، ص: 521‌« بل لم يقل احد بوجوب تقديم (و الملك) على (لك) على انها تحكي فعل النبي (صلى الله عليه و آله) و قد عرفت ان مجرد حكاية فعله (ص) لا يدل على الوجوب. و اما القول الثالث و الرابع فلا دليل عليهما أصلا»
 نکته اي بايد توجه داشت اين است که فرق بين کيفيت صيغه تلبيه است که مرحوم سيد يزدي به آن إشاره مي فرمايند.:
 عروه الوثقي : ج 4، ص 663 «أحدها أن يقول: لبّيك اللّهم لبّيك، لبّيك لا شريك لك لبّيك.
 الثاني: أن يقول بعد العبارة المذكورة: إنّ الحمد و النعمة لك و الملك لا شريك لك.
 الثالث: أن يقول: لبّيك اللّهمّ لبّيك، لبّيك إنّ الحمد و النعمة لك و الملك، لا شريك لك لبّيك.
 الرابع: كالثالث إلّا أنّه يقول: إنّ الحمد و النعمة و الملك لك لا شريك لك لبّيك، بتقديم لفظ و الملك على لفظ لك»

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo