موضوع: صیغه تلبیه

 نتیجه بحث نسبت به اختلاف سوم این شد که جمله «ان الحمد» بعد از تلبیه چهارم گفته شود کما اینکه در اختلاف چهارم نتیجه این شد که کلمه «لک» قبل کلمه «الملک» آورده شود.

 فعلا بحث در این است که آیا راهی برای اینکه بتوان کلمه ان الحمد بعد از دوم یا سوم آورد یا نه؟ کما اینکه اگر کلمه لک بعد از کلمه الملک آورده شود آیا راهی برای جواز وجود دارد یا نه؟

 ظاهرا و الله العالم هر دو کار صحیح است.

 بنابر قول به ندب از این جهت صحیح است که تسامح در ادله سنن می گوید از باب تسامح با توجه به روایاتی که مرحوم محدث نوری در مستدرک آورده است می توان ان الحمد را بعد از تکبیر دوم و بعد از تکبیر سوم آورد.

 کما اینکه راه دومی هم وجود دارد به این بیان که دلیلی بر اعتبار اتصال در بین تلبیات اربعه نداریم که اگر بین آنها ذکر یا دعا یا کلام آدمی فاصله شد تلبیه باطل باشد.

 و من جانب آخر در اصول خوانده ایم که عمل بر خلاف امارة احتیاطا مانعی ندارد فرض کنید اماره معتبره می گوید دعا عند رویة الهلال واجب نیست اگر این فرد احتیاطا دعا بخواند اشکالی ندارد کذلک در شبهات تحریمیه مثلا به برکت حدیث رفع به این نتیجه رسیده است که سیگار کشیدن جایز است حال اگر فرد احتیاط کند و سیگار نکشد اشکال ندارد اگر اختلافی هم هست در تقدیم و تاخیر می باشد آیا اول طبق اماره عمل کند بعد احتیاط کند مثلا اگر دلیل شرعی می گوید باید نماز قصر خوانده شود اما این فرد می خواهد احتیاط کند جماعتی می گویند چون احتیاط در طول اماره می باشد اولا باید نماز را قصرا بخواند بعد چهار رکعتی را بخواند کما عن المحقق النائینی و اگر این دو را در عرض هم بدانیم هر کدام را اول بخواند مانعی ندارد.

 نتیجه اینکه من جانب دلیلی بر اعتبار اتصال بین تلبیات نداریم و من جانب آخر می گوییم امتثال اجمالی و احتیاطی مانعی ندارد نتیجه اینکه گفتن ان الحمد بعد از تلبیه دوم و سوم و پنجم مانعی ندارد.

 این طریق دوم اختصاص به صورت قول به ندب ندارد بلکه اگر قائل به وجوب هم شویم باز هم می توان از باب احتیاط عمل مذکور را انجام دهد بخاطر وجود فتوای بر خلاف و وجود روایات ضعیفه در بعضی فروض.

 اختلاف پنجم:

 همزه در «ان الحمد» آیا مفتوح است یا مسکور؟

 نظریه اول: مخیر است کما عن السید و استادنا المحقق و کما هو الحق که می فرمایند فتح و کسر طبق قواعد عربی غلظ نیست علی الکسر می گویند این جمله مستانفه می باشد و علی الکسر می گویند این جمله متعلق با ما قبل می باشد.

 العروة الوثقى (المحشى)، ج‌4، ص: 664«و في قوله: انّ الحمد إلخ يصحّ أن يقرأ بكسر (5) الهمزة و فتحها (6)، و الأولى‌ الأوّل (1)

 ____________________________________

 (5) و الأحوط الجمع بأن يقرأ مجموع التلبيات مرّة بفتح الهمزة و أُخرى بكسرها. (الخوانساري).

  (6) غير معلوم. (الإمام الخميني).

 (1) بل لعلّه المتعيّن. (الأصفهاني، البروجردي).

 بل لا يترك الاحتياط. (الشيرازي).

 بل متعيّن على الظاهر. (الگلپايگاني).

 لا يترك. (النائيني)»

 نظریه دوم:

 باید مکسور خوانده شود حد اقل فتح خلاف احتیاط است کما عن جماعة منهم سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه و البروجردی و السید ابوالحسن الاصفهانی صاحب الوسیلة و الگلپایگانی و النائینی.

 دلیل این قول:

 می فرمایند اگر چه به ملاحظه قواعد عربی فتح همزه غلظ نیست لکن فتح همزه در موارد خاصی می باشد زیرا اگر فتح بخوانیم باید لام یا باء در تقدیر بگیریم و تقدیر خلاف ظاهر است و ضرورتی برای تقدیر در این جمله وجود ندارد.

 نظریه سوم:

 باید احتیاط کند کما عن سید الخونساری کما فی تعلیقته علی العروه و جامع المدارک ایشان می فرمایند فتح و کسر هر دو طبق قواعد جایز است لکن ما مامور به عمل به طبق قواعد عربی نیستیم بکله ما مامور به ماصدر عن المعصوم می باشیم و ما صدر واحد می باشد و معلوم نیست ما صدر مفتوح بوده است یا مسکور، لذا راهی برای عمل بر طبق ما صدر نیست مگر به احتیاط به تکرار کل تلبیات بر دو وجه.

 و فیه:

 اگر چه ماصدر مشخص نیست اما مامور به ماصدر نیستیم کما اینکه در قرائت قرآن ما مامور هستیم قرائت را طبق قرائات قراء مشهور بخوانیم اگر چه ما صدر واحد می باشد.

 فرق بین فتح و کسر

 اگر مسکور خوانده شود چون جمله مستانفه است اشمل و اعم است یعنی لبیک می گویم چه به من نعمت بدهی یا نه، حمد مخصوص تو باشد یا نه اما اگر مفتوح بخوانیم معنا اضیق است یعنی لبیک می گویم چون حمد و نعمت مخصوص توست.