< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/08/10

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: احرام حج قران
 فرع ششم:(احتیاط سوم)
 احتیاط سوم در مسأله 9 که احتیاط وجوبی می باشد این است که در احرام حج قران تلبیه وجوب نفسی و تعبدی و تکلیفی دارد دلیل بر این وجوب چه فتوی باشد کما عن السید و الجواهر و غیرهما یا احتیاط وجوبی باشد کما عن سیدنا الاستاذ دو مطلب است:
 دلیل اول:
 و هو الذی مال الیه صاحب الجواهر فی المقام، عمومات و اطلاقات تلبیه است که این ادله در ابواب مختلفه و در فروع متعدده بیان شد که الاحرام هو التلبیه و مقتضای اطلاق این روایات این است که تلبیه در تمام افراد حج وجوب دارد خواه تمتع و افراد باشد و یا قران.
 دلیل دوم:
 دلیل دوم بر این نظریه موثقه یونس به طریق مرحوم کلینی می باشد که در آن سؤال از سوق هدی و بدنه است و می گوید این سوق هدی در شجره انجام گرفته و احرام محقق شده و لکن امام می فرمایند وقتی به بیداء رسیدی لبیک بگو این وجوب تلبیه قطعا برای تحقق احرام نمی باشد چرا که در شجره احرام محقق شده است طبعا این وجوب تکلیفی خواهد بود و وجوب نفسی را مطرح می کند و بها استدل جماعه علی الوجوب فتوی و جماعه علی الوجوب احتیاطا.
 وسائل الشيعة، ج، ص: 277‌ باب 12 ح 2«وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي قَدِ اشْتَرَيْتُ بَدَنَةً- فَكَيْفَ أَصْنَعُ بِهَا فَقَالَ انْطَلِقْ حَتَّى تَأْتِيَ مَسْجِدَ الشَّجَرَةِ- فَأَفِضْ عَلَيْكَ مِنَ الْمَاءِ وَ الْبَسْ ثَوْبَكَ- ثُمَّ أَنِخْهَا مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ ثُمَّ ادْخُلِ الْمَسْجِدَ فَصَلِّ- ثُمَّ افْرِضْ بَعْدَ صَلَاتِكَ- ثُمَّ اخْرُجْ إِلَيْهَا فَأَشْعِرْهَا مِنَ الْجَانِبِ الْأَيْمَنِ مِنْ سَنَامِهَا- ثُمَّ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ مِنْكَ وَ لَكَ- اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّي ثُمَّ انْطَلِقْ حَتَّى تَأْتِيَ الْبَيْدَاءَ فَلَبِّهْ.»
 المصدر ح 3 «وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ خَرَجْتُ فِي عُمْرَةٍ فَاشْتَرَيْتُ بَدَنَةً وَ أَنَا بِالْمَدِينَةِ- فَأَرْسَلْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَأَلْتُهُ كَيْفَ أَصْنَعُ بِهَا- فَأَرْسَلَ إِلَيَّ مَا كُنْتَ تَصْنَعُ بِهَذَا- فَإِنَّهُ كَانَ يُجْزِيكَ أَنْ تَشْتَرِيَ مِنْ عَرَفَةَ وَ قَالَ انْطَلِقْ وَ ذَكَرَ نَحْوَهُ»
 ظاهرا و الله العالم هر دو بیان اشکال دارد.
 اشکال بر دلیل اول:
 دلیل اول به این دلیل اشکال دارد که کل این روایات حکم وضعی تلبیه را بیان می کند یعنی جزئیه و شرطیه تلبیه را برای احرام می گوید بنابر این این اطلاقات یا ظهور در حکم وضعی دارد و یا لا اقل اطلاق ندارد و اینکه در تمام حج ها این حکم تکلیفی باشد نا تمام است.
 اشکال بر دولیل دوم:
 از موثقه یونس دو جواب داده شده است:
  1. در این روایت مستحبات زیادی بیان شده است به حکم وحدت سیاق می توان ادعا کرد که گفتن تلبیه هم در حج قران جزء مستحبات می باشد و وجوب تکلیفی ندارد این جواب را بسیاری از محققین ذکر کرده اند.
  2. این روایت به دو طریق نقل شده است طریق اول وسائل طریق مرحوم کلینی می باشد و طریق دوم که ح 3 می باشد طریق مرحوم صدوق می باشد که البته کما فی جامع الرواة هر دو طریق صحیح است لکن این حدیث به نقل مرحوم صدوق اضافه ای دارد که مفادش این است که این جریان در عمره تمتع اتفاق افتاده است و در حج قران نبوده است.
 این دو جمله عبارتند از جمله«خرجت فی عمرة» و «تشتری من عرفه»
 در این روایت وقتی سائل عرضه داشت من هدی را از مدینه خریده ام امام علیه السلام فرمودند ضرورتی نداشت از مکه قربانی بخری بلکه می توانستی از عرفات بخری و این مطلب با حج قران سازگار نیست زیرا در حج قران باید در میقات اشعار صورت گیرد کما اینکه مرحوم مجلسی نیز در روضة المتقین از جمله«من عرفه» همین را برداشت کرده است.
 روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، ج، ص: 367«و روى ابن فضال عن يونس بن يعقوب» في الموثق كالصحيح «قال خرجت في عمرة» أي عمرة التمتع بقرينة قوله (من عرفة) و يدل ظاهرا على عدم استحباب السياق من التمتع أو عدم تأكده و لهذا رخص له»
 کما اینکه اگر عمره مفرده هم باشد به قرینه جمله «خرجت فی عمرة» باز هم ارتباطی به حج قران ندارد چرا که در عمره مفرده هم سوق هدی مستحب است کما فعله الامام حسین بن علی علیهما السلام.
 صاحب وسائل در وسائل این مضمون را دو روایت قرار داده است مرحوم مجلسی احتمال ضعیفی می دهند که یک روایت باشد.
 علی ای حال اگر ما قائل شویم دو روایت است آنچه به عنوان جواب از استدلال داده شد صحیح نخواهد بود بلکه باید اینگونه گفت که احراز نشده است که دو روایت باشد چرا که احتمال داده می شود که یک روایت بوده است و از روایت کلینی جمله ای ساقط شده است اگر چه احتمال دو روایت بودن هم وجود دارد که یکی در خصوص عمره باشد و دیگری در خصوص حج قران ولی به صرف احتمال نمی توان فتوی داد یا حتی فتوی به وجوب احتیاط داد نتیجه اینکه احتیاط مستحب است که در حج قران بین اشعار و تقلید و تلبیه جمع کند.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo