درس خارج فقه آیت الله مرتضوی
کتاب الحج
91/12/05
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: احکام متروکه صید
مطلب پنجم: ما اشار الیه سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه بقوله: « و في الصيد أحكام كثيرة تركناها لعدم الابتلاء بها»
در این عبارت سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه دو مطلب را اشاره کرده است:
1- فرموده اند ما از احکام صید مقدار کمی را ذکر کرده ایم و اکثر آنها را ذکر نکرده ایم.
2-ترک اکثر احکام صید بخاطر عدم ابتلاء آن مسائل بوده است.
اما مطلب اول: واضح است که مسائل زیادی از احکام صید بیان نشده است.
منها: یکی از مسائلی که بیان نشده است این است که ملاک و ضابط صید چیست آیا امتناع شرط می باشد یا نه بعضی گفته اند صید حیوانی اشکال دارد که امتناع داشته باشد و از انسان فرار کند و عده ای می گویند امتناع شرط نیست.
منها: آیا فقط صید حیوانات حلال گوشت اشکال دارد یا اعم از حلال گوشت و حرام گوشت می باشد.
منها: جدا کردن اعضاء صید چه حکمی دارد؟
منها: امتناع بالعرض چه حکمی دارد مانند مرغی که وحشی شده است یا حیوان ممتنع اگر اهلی شد چه حکمی دارد؟
منها: حرام گوشت بالعرض چه حکمی دارد؟
منها: صائد اقسامی دارد محرم و محل، قبل از احرام بعد از احرام، داخل حرم خارج حرم.
منها: وجوب ارسال مثلا کسی که صید را از خارج حرم به داخل حرم برده است آیا باید آن صید را رها کند یا نه؟
منها: اگر درندگان صیدشان جایز است آیا مطلقا جایز است یا در صورت خوف جایز است؟
منها: موارد منصوصه که صیدشان جایز است مانند عقرب و گرگ آیا کفاره دارد یا نه؟
منها: مقدار کفارات صید.
منها: محل ذبح کفاره صید کجاست آیا عرفه است یا مکه یا در خارج حرم؟
منها: اگر صید کننده متعدد باشد چه حکمی دارد؟
منها: ذبح حیوانات اهلی چه حکمی دارد آیا ملاک اهلی بالذت است یا اهلی بالعرض را هم شامل می شود؟
منها: اشکل از همه این مسائل حکم مساله صید حیوان بحری است در صید بحری فقهاء مسائل مهم اصولی را مطرح کرده اند مانند تمسک به عام در شبهه مصداقیه و تمسک به اعدام ازلیه.
منها: موارد شبهات حکمیه بحر چه حکمی دارد آیا دجله بحر است یا نه شطوط جدا شده از بحر چه حکمی دارند؟ اگر مفهوم بحر برای ما مشخص نشده است در موارد مشکوک چه باید کرد؟
منها: شبهات حکمیه از ناحیه صید بحری و بری، آیا ضابط حیوان بحری ما یبیض فی البحر است یا ما یعیش فی البحر؟ اصلا شارع ضابطی بیان کرده است یا نه؟ اگر حیوانی مانند مرغابی مدتی در دریا زندگی می کند و مدتی را در خشکی آیا حیوان بری است یا بحری؟
منها: اگر مفهوم بحر من جانبین مشخص است یعنی مثلا بگوییم شطوط هم بحر است و ملاک هم ما یبیض یا یعیش می باشد در شبهات مصداقیه چه باید کرد مثل اینکه نمی دانیم آیا این حیوان در خشکی زندگی می کند یا در دریا زندگی می کند اینکه صاحب جواهر در این موارد حکم به حرمت کرده است آیا تمسک به عام در شبهه مصداقیه کرده است؟ عام ما حرمت صید یا حرمت صید بری است اگر عام حرمت صید باشد تمسک به عام اشکال ندارد اما اگر عام حرمت صید بری باشد تمسک به عام در شبهه مصداقیه می باشد.
اما مطلب دوم: از ما ذکرنا در مطلب اول مشخص شد که موارد متعددی از مسائلی که سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه آن را ذکر نکرده است محل ابتلاء می باشد.
دومین چیزی که بر محرم حرام است:
دوم از محرمات احرام ما اشار الیه سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه بقوله:« الثاني- النساء وطءا و تقبيلا و لمسا و نظرا بشهوة، بل كل لذة و تمتع منها»
در این ترک سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه پنج فرع را اشاره کرده است.
وطی، تقبیل، لمس، نظر، هر نوع اسمتاع.
دلیل:
اولا:
اصل این مساله فی الجمله مورد اتفاق مسلمین است. مغنی ج 3 ص 159 م 2368 «اما فساد الحج بالجماع فلیس فیه خلاف»
الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، ج15، ص: 339 «لا خلاف بين الأصحاب (رضوان الله- تعالى- عليهم) في تحريم النكاح في حال الإحرام، وطأ، و عقدا لنفسه أو لغيره، بولاية أو وكالة»
و ثانیا: سیاتی انشاء الله
