< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

92/06/27

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: محرمات احرام/ریاحین
 تقدم الکلام در اینکه در طیب مقدمه ای بیان می شود با پنج مطلب وچند مساله که مقدمه و مطالب بیان شد اما بیان چند مساله:
 «مسألة 10 يجب الاجتناب عن الرياحين أي كل نبات فيه رائحة طيبة إلا بعض أقسامها البرية كالخزامى،و هو نبت زهره من أطيب الأزهار على ما قيل، و القيصوم و الشيخ و الإذخر، و يستثنى من الطيب خلوق الكعبة، و هو مجهول عندنا، فالأحوط الاجتناب من الطيب المستعمل فيها.» [1]
 بقی الکلام در آن چند مسأله:
 مسأله اولی که در مسأله 10 بیان شده است در خود چهار مطلب را جای داده است:
  1. معنای ریحان و حکم آن.
  2. موارد استثنای از ریحان.
  3. مورد استثنای از طیب.
  4. حکم عطر کعبه.
 فعلا کلام در مطلب اول است:
 در این مطلب معنای ریحان کما افاده سیدنا الاستاذ بیان می شود ایشان می فرمایند: کل نبت له رائحه طیبه.
 ما افاده موافق با کلمات لغویون است:
 مجمع: الریحان کل نبت طیب الریح و عند العامه نبت مخصوص.
 المنجد: ریاحین کل نبات طیب الریح؛ و حکی این معنی عن غیر واحد من اللغویین کالقاموس و غیره.
 در این رابطه باید گفت که ریحان قد یطلق و یرید منه؛ هر گیاهی که رائحه طیبه داشته باشد؛ و قد یطلق به گیاه مخصوص که در افواه مردم در مقابل نعنا و ... قرار می گیرد.
 شیخ طوسی در کتاب مبسوط می فرمایند: «الثالث: ما ينبت للطيب مثل الريحان الفارسي لا يتعلق به كفارة، و يكره استعماله، و فيه خلاف». [2]
 جواهر نیز می فرمایند: «و لا يتخذ منه الطيب مثل الريحان الفارسي». [3]
 اما از فرمایش مجمع استفاده می شود که این تسمیه صحیح نبوده است فلذا ایشان می فرمایند و عند العامه نبت مخصوص.
 اما سیدنا الاستاذ همان معنی لغوی را اراده نموده اند.
 مطلب بعدی: حکم این مسأله چیست؟ سیدنا الاستاذ می فرمایند که «یجب الاجتناب».
 مسأله ظاهرا ذات اقوال ثلاثه:
  1. قول بالحرمه مطلقا: این نظریه را صاحب جواهر نسبت به ارشاد الاذهان و جماعتی داده است، حتی محقق هم در جواهر بعد از بیان طیب می فرمایند ما عدای خلوق، که از اینکه تنها خلوق را استثناء نموده مشخص می شود که این .
  2. ریحان بر محرم مطلقا حرام نیست؛ که شیخ طوسی (ره) در مبسوط و غیره بیان نموده است: «و أما الرياحين الطيبة فمكروه استعمالها» المبسوط في فقه، شيخ طوسي، ج، ص319‌
  3. نظریه سوم این است که کل گیاهان بیابانی که خود سبز شده است برای محرم مشکلی ندارد ولی اگر به دست زارع کاشته شده باشد حرام است.
 در نزد عامه هم تقریبا این مساله اختلافی است تقریبا همه نسبت به ریاحین خود رو قائل به جواز هستند.
 اما در ریحان فارسی: جماعتی از عامه قائل به حرمت هستند و عده ای قائل به حلیت .


[1] تحریرالوسيله، امام خميني، ج1، ص421
[2] المبسوط في فقه، شيخ طوسي، ج1، ص352
[3] جواهر الكلام، محمد حسن جواهري، ج18، ص328

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo