< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

92/07/29

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: محرمات احرام/کفاره مخیط
 اگر اطمینان به مبنای دوم و سوم پیدا نشد نسبت به مواردی که از دائره عناوین خمسه خارج می باشند یعنی ثوب یا مخیط می باشد اما یکی از عناوین خمسه نیست چه باید کرد؟
 فیه احتمالات:
 احتمال اول:
 استفاده محرم از موارد مشکوکه جایز نیست زیرا ما روایاتی داریم که در آنها از ثباب نهی شده است.
 منها: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْمُحْرِمِ- إِذَا احْتَاجَ إِلَى ضُرُوبٍ مِنَ الثِّيَابِ يَلْبَسُهَا- قَالَ عَلَيْهِ لِكُلِّ صِنْفٍ مِنْهَا فِدَاءٌ. [1]
 در این روایت کفاره مترتب بر لبس ثیاب شده است و واضح است که کفاره فرع حرمت می باشد.
 منها:...أَحْرَمَ لَكَ شَعْرِي وَ بَشَرِي وَ لَحْمِي وَ دَمِي وَ عِظَامِي- وَ مُخِّي وَ عَصَبِي مِنَ النِّسَاءِ وَ الثِّيَابِ وَ الطِّيبِ... [2]
 و فیه: این روایات یا در مقام بیان اصل تشریع می باشند و یا در مقام بیان خصوصیتی از خصوصیات تشریع می باشد لذا اطلاق ندارند مثلا در ح1 باب 9 سوال و جواب بوضوح دلالت دارد که امام علیه السلام در مقام بیان تعدد کفاره برای اصناف لباسهای محرمه است و کاری ندارند لباس محرمه چیست.
 احتمال دوم:
 استفاده از موارد مشکوکه جایز است بخاطر عموم صحیحه زراره
 محمد بن علي بن الحسين بإسناده عن زرارة ، عن أحدهما ( عليهما السلام ) قال : سألته عما يكره للمحرم أن يلبسه ؟ فقال : يلبس كل ثوب إلا ثوبا يتدرعه . [3]
 از این عموم فقط عناوین خمسه تخصیص خورده است و بقیه تحت عموم باقی می ماند.
 و فیه:
 اولا: بعد از تخصیص به عناوین خمسه چیزی برای این عموم باقی نمی ماند جز موارد مشکوک
 و ثانیا: یکره ممکن است به معنای حرمت باشد(ظاهرا استدلال به روایت هم متفرع بر این است که یکره به معنای حرمت باشد ضمن اینکه اگر یکره به معنای کراهت باشد نسبت به درع تعارض روایات لازم می آید).
 و ثالثا: در حدائق و جواهر روایت مانند وسائل نقل شده است اما در روضة المتقین به عنوان نسخه بدل الا واحدا ذکر شده است و در فقیه در متن الا واحدا آورده است که اگر در روایت الا واحدا وجود داشته باشد با همه روایات متقدمه تعارض خواهد کرد زیرا در این روایت فقط عنوان ثوب درعی را حرام دانسته است درحالیکه در روایات دیگر پنج عنوان بیان شده است.
 وَ رَوَى زُرَارَةُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَمَّا يُكْرَهُ لِلْمُحْرِمِ أَنْ يَلْبَسَهُ فَقَالَ يَلْبَسُ كُلَّ ثَوْبٍ إِلَّا ثَوْباً وَاحِداً يَتَدَرَّعُهُ [4]
 نتیجه اینکه اگر طریق این حدیث مشکل داشته باشد یا در روایت الا واحدا آمده باشد برای حلیت باید طریق دیگری را جست.
 احتمال سوم:
  • شک در حرمت داریم اصل برائت جاری می شود کما اینکه این اصل نسبت به کفاره هم جاریست زیرا اصل برائت هم در احکام تکلیفی جاری است و هم در احکام وضعی
 مطلب دوم در مقدمه:
  1. حکم این ثیاب (چه عنوان اول را انتخاب کرده باشیم یا عنوان دوم یا سوم)
  2. حکم عناوین خمسه برای محرم حرمت است بلکه دو حکم دارد هم حرمت دارد و هم کفاره دارد.
 دلیل:
 اولا:
  1. اتفاق المسلمین فی الجمله کما فی الحدائق و المغنی
 نص الحدائق:
  • قال في التذكرة: يحرم على المحرم الرجل لبس الثياب المخيطة عند علماء الأمصار. حدائق الناضرة، شیخ یوسف بحرانی، ج15، ص433.
 نص المغنی:
  • لا خلاف فی وجوب الفدیه علی المحرم اذا تطیب او لبس ثوبا مغنی، ابن قدامه، ج3، ص262، م3655
 ثانیا:
  • طوائف من الروایات
 طائفه اول:
 منها: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْمُحْرِمِ- إِذَا احْتَاجَ إِلَى ضُرُوبٍ مِنَ الثِّيَابِ يَلْبَسُهَا- قَالَ عَلَيْهِ لِكُلِّ صِنْفٍ مِنْهَا فِدَاءٌ. [5]
 در این روایت حکم وضعی آمده است.
 منها:...أَحْرَمَ لَكَ شَعْرِي وَ بَشَرِي وَ لَحْمِي وَ دَمِي وَ عِظَامِي- وَ مُخِّي وَ عَصَبِي مِنَ النِّسَاءِ وَ الثِّيَابِ وَ الطِّيبِ... [6]
 در این روایت حکم تکلیفی آمده است.
  1. طائفه دوم:
  2. اغلب روایاتی است که در باب 35 و 44 و 45 و 50 کفارات موجود است.
  3. منها: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَلْبَسْ ثَوْباً لَهُ أَزْرَارٌ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ- إِلَّا أَنْ تَنْكُسَهُ وَ لَا ثَوْباً تَدَرَّعُهُ- وَ لَا سَرَاوِيلَ إِلَّا أَنْ لَا يَكُونَ لَكَ إِزَارٌ- وَ لَا خُفَّيْنِ إِلَّا أَنْ لَا يَكُونَ لَكَ نَعْلٌ. وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص473، باب 35، ح 1، ط آل البیت.
 منها: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا اضْطُرَّ الْمُحْرِمُ إِلَى الْقَبَاءِ- وَ لَمْ يَجِدْ ثَوْباً غَيْرَهُ فَلْيَلْبَسْهُ مَقْلُوباً- وَ لَا يُدْخِلْ يَدَيْهِ فِي يَدَيِ الْقَبَاءِ. [7]
 منها: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا لَبِسْتَ قَمِيصاً وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ- فَشُقَّهُ وَ أَخْرِجْهُ مِنْ تَحْتِ قَدَمَيْكَ. [8]


[1] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج13، ص159، باب 9، ح 1، ط آل البیت.
[2] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص341، باب 16، ح 1، ط آل البیت.
[3] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص475، باب 36، ح 5، ط آل البیت.
[4] من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج2، ص341.
[5] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج13، ص159، باب 9، ح 1، ط آل البیت.
[6] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص341، باب 16، ح 1، ط آل البیت.
[7] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص486، باب 44، ح 1، ط آل البیت.
[8] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج12، ص488، باب 45، ح 1، ط آل البیت.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo