< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

92/10/25

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: محرمات احرام/ جدال/ معنای جدال در حج
مطلب چهارم:
بنابر مبنای اختصاص جدال به لا و الله و بلی و الله آیا برای تحقق جدال باید هر دو صیغه گفته شود یا احدهما برای تحقق جدال کافی است.
در این زمینه علی ما فی الحدائق و المستند دو قول است.
قول اول: باید هر دو صیغه را بگوید.
قول دوم: آوردن به احد الصیغتین کفایت می کند این قول را مستند به اکثر نسبت داده است.
دلیل قول اول:
می گویند جمله «انما الجدال لا و الله و بلی و الله»[1] دلالت می کند که هر دو صیغه دخالت در تحقق جدال دارند.
دلیل قول دوم:
اولا: مجرد ذکر دو صیغه دلالت بر اجتماع ندارد و الذی یشهد لذلک صحیحة معاویة بن عمار باب 32 ح 1 در فسوق نیز گفته شده است الفسوق هو السباب و الکذب همانگونه که در فسوق گفته شده است اجتماع لازم نیست کذلک در جدال هم اجتماع لازم نیست.
ثانیا: همانطور که محققین گفته اند صیغه لا و الله در موارد اخبار از نفی می باشد مثلا می گوید طواف نکرده ام لا و الله، و بلی و الله در مقام اخبار از امر اثباتی است مثلا می گوید طواف کرده ام بلی و الله بر این اساس چگونه مممکن است در مورد واحد نفی و اثبات با هم جمع شوند.
ثالثا: جدال حلف مع خصوصیت می باشد حلفی که با جمله لا و الله و بلی و الله شروع شده است بر این اساس موضوع حرمت یا کفاره حلف می باشد و من جانب آخر لاینبغی التامل که جلمه لا و الله به تنهایی از صیَغ قسم می باشد و همچنین جمله بلی و الله پس بر هر یک از این دو جمله عنوان حلف صادق است و روایات می فرماید هر حلفی بر محرم حرام است از این عموم بعضی افراد قسم مانند و الله و تالله خارج شده است و لا و الله و بلی و الله تحت عموم باقی مانده است لذا مرحوم خوانساری فرمود است تحقق جدال به احدی الصیغتین صورت می گیرد للاطلاق.
در این رابطه بعضی از اعاظم برای اثبات نظریه دوم استدلال به حدیث 7 از باب 32 -صحیحه ابوبصیر[2]- کرده اند ولی این استدلال صحیح نیست زیرا این کلام خلاف فرض است چرا که اولا نسبت به این حدیث اشکال اضمار را مطرح کردیم و جواب دادیم که مضمر چون لیث مرادی است صدمه ای به حجیت خبر نمی زند مرحوم محقق اردبیلی از این روایت تعبیر به خبر کرده است اما لجهة اضمار و اما لجحة ضعف الطریق و اما لاشتراک ابن مسکان و ثانیا آیا این حدیث ضعف سندی دارد یا نه؟
ظاهرا هر دو مطلب بی اساس است زیرا مرحوم مجلسی این روایت را مستند نقل کرده است کما اینکه در مصدر که من لایحضر الفقیه باشد روایت مضمره نیست دقت بیشتری صورت گرفت متوجه شدیم نسبت به وسائل نباید تعبیر به مضمره می کردیم زیرا این روایت به پنج طریق در وسائل نقل شده است و در بعضی از این طرق روایت –طریق مرحوم صدوق به ابن مسکان -هم مستند می باشد و هم صحیحه می باشد.
اما اینکه استدلال به این حدیث خلاف فرض می باشد بخاطر این است که بحث ما در این است که بر فرض اینکه تحقق جدال منحصر در این دوصیغه می باشد آیا هر دو صیغه لازم است یا احدهما هم کفایت می کند در حالیکه این مستدل فرموده است روایت گفته است هیچ یک از این دو صیغه لازم نیست و این خلاف فرض ما می باشد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo