< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

93/07/26

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: بیستم از محرمات احرام/ اخراج دم
بیستم از محرمات: اخراج خون از بدن
العشرون- إخراج الدم من بدنه و لو بنحو الخدش أو المسواك،و أما إخراجه من بدن غيره كقلع ضرسه أو حجامته فلا بأس به، كما لا بأس بإخراجه من بدنه عند الحاجة و الضرورة، و لا كفارة في الإدماء و لو لغير ضرورة.[1]

در این مساله به چهار جهت اشاره می شود.
جهت اول: حرمت تکلیفی اخراج خون للرجل و المراة

توضیح این فرع متفرع بر بیان سه مطلب می باشد.
مطلب اول: در متون فقهیه موضوع حرمت به چند شکل ذکر شده است.
1-موضوع اخراج دم است کما عن سیدنا الاستاذ و الارشاد و المراسل و السرائر و الشیخ.
2-موضوع حجامت می باشد کما الصدوق.[2]
3-موضوع حک الجسد می باشد.[3]
4-موضوع مسواک حتی یدمی می باشد.[4]
5-موضوع اخراج خون دمل می باشد.

مطلب دوم: اختلاف عنوان این مساله در روایات که حداقل هشت عنوان ذکر شده است.
1-حجامت کما فی اکثر روایات باب 62 [5]
2-اخراج الدم کما فی باب 71 [6]و 72[7]
3-اخراج خون دمل کما فی باب 71
4-اخراج خون قرحه کما فی باب 70[8]
5-اخراج خون بسر(دمل های کوچکی که روی صورت و غیرش بیرون می آید)
6-دلک المحرم لجسده
7-اخراج الدم للسواک

مطلب سوم: در حکم تکلیفی اخراج دم سه قول است.
قول اول: حرمت کما عن العلامه فی الارشاد و سیدنا الاستاذ فی التحریر و کثیر من الفقهاء
قول دوم: کراهت مطلقا کما یظهر من المحقق فی الشرایع[9]، و مجمع البرهان و جامع المدارک [10]
قول سوم: تفصیل مثلا اگر اخراج دم به دلک بدن باشد حرام نیست و اگر اخراج دم بوسیله خاراندن و غیرش باشد حرام است یا تفصیل بین مسواک و خاراندن و ...

اما اختلاف اول که اختلاف متون فقهیه می باشد ظاهرا اختلاف لفظی است مقصود همه آنها اخراج دم بوده است اگر مرحوم صدوق حجامت را ذکر کرده است به این خاطر بوده است که حجامت در روایات ذکر شده است و کذا بقیه موارد.
این حمل بخاطر قرائنی است که در روایات ذکر شده است در روایات کلمه حتی یدمی زیاد به چشم می خورد واضح است که این کلمه به منزله موضوع حکم می باشد و نشان می دهد که مسواک و دمل و ...خصوصیتی ندارد و آنچه موضوع است اخراج الدم می باشد کما اینکه شاهد دیگر این است که یک فقیه واحد تارة حجامت را ذکر کرده است و تارة حک الجسد را ذکر کرده است چرا که اینها همه سبب ادماء می باشند آنچه موضوع است اخراج الدم می باشد.

و اما اختلاف در روایات و اقوال خصوصا اختلاف در اقوال که باید اختلاف در روایات از حیث سند و دلالت ملاحظه شود تا مشخص شود که ما هو الاقرب الی الواقع حرمت می باشد کما عن الارشاد یا کراهت می باشد یا تفصیل است کما عن الریاض.



BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo