< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

94/03/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: افعال عمره/ طواف/قسم ثانی از واجبات یا شرائط طواف/شرط پنجم/ طواف بین مقام و بیت شریف
مسألة 13 يضيق محل الطواف خلف حجر إسماعيل بمقداره، و قالوا بقي هناك ستة أذرع و نصف تقريبا، فيجب أن لا يتجاوز هذا الحد و لو تخلف أعاد هذا الجزء في الحدّ.[1]
در این مساله چند مطلب بیان شده است:
مطلب اول: سیدنا الاستاذ می فرمایند مقدار طواف در قسمت حجر کمتر از سائر جوانب است مثلا اگر در طرف شرق 26 ذراع است در قسمت حجر 6 ذراع می باشد لذا در جلسه قبل گفتیم اگر در 8 ذراعی طواف کند طوافش باطل است.
با توجه به این مطلب حد مطاف در قسمت حجر حدود سه متر می باشد و نیاید طواف خارج از این سه متر انجام شود و الا باطل است.
در این حکم دو مطلب باید مفروغ عنه گرفته شود:
1-طواف باید فقط در 26 ذراعی از بیت صورت گیرد.
2-حد مطاف در قسمت حجر 6 ذراع می باشد.
مطلب دوم: در این حکم سه احتمال وجود دارد:
1-بطلان مطلقا
2-صحت مطلقا(چه حجر از بیت باشد یا نباشد)
3-تفصیل؛ اگر حجر از بیت نباشد طواف باطل است و اگر حجر از بیت باشد طواف صحیح است.
مطلب سوم: ملاحظه کلمات علماء
مرحوم اردبیلی قائل به قول اول می باشند.
و اعلم أنّه على تقدير الوجوب بين البيت و المقام يجب ان يراعى مقدار ما بين البيت و المقام في سائر جوانبه أيضا كما هو مذكور في رواية محمد و كلام بعض الأصحاب.[2]
اما مرحوم شهید قائل به قول دوم می باشند.
شهید در لمعه می فرمایند: و تحتسب المسافة من جهة الحجر من خارجه و إن جعلناه خارجا من البيت[3]
می فرمایند: چه حجر حضرت اسماعیل جزء خانه کعبه باشد یا نباشد مبدا طواف از دیوار بیرونی حجر حضرت اسماعیل می باشد و در همه جوانب طواف حد 26 ذراع می باشد.
مرحوم نراقی در مستند قائل به قول سوم می باشد.
ثمَّ- كما أشير إليه- تجب مراعاة المسافة ما بين المقام و البيت من جميع نواحي البيت، كما صرّح به في الرواية المذكورة، و مقتضاها احتساب حجر إسماعيل من المسافة على ما ذكرنا من كونه خارجا عن البيت.[4]
مطلب چهارم: ادله اقوال
دلیل قول به صحت مطلقا:
اگر چه در روایت محمد مسلم ملاحظه بیت و مقام شده است ولکن مبدا حساب مسافت در این قسمت، دیوار حجر می باشد زیرا بیت خصوصیت ندارد بلکه مطاف خصوصیت دارد و در قسمت حجر، مطاف از دیوار بیرونی حجر می باشد.
دلیل قول به بطلان مطلقا:
مبدا حساب مسافت بیت شریف می باشد و مطاف در روایات ذکر نشده است تا مطاف را مبدا حساب مسافت قرار دهیم آنچه در روایات آمده است کون الطواف بین البیت و المقام است لا غیر.
دلیل قول به تفصیل:
اگر حجر من البیت باشد چون مبدا مسافت بیت شریف می باشد دیوار حجر، دیوار بیت شریف می باشد لذا این طواف صحیح است و اگر حجر از بیت نباشد این طواف باطل است چون مبدا مسافت دیوار بیت شریف است نه دیوار حجر.
مختار حضرت استاد:(بطلان مطلقا) اگر حجر را از بیت ندایم اینکه طواف باید خارج حجر باشد دلیل بر این نیست که دیوار حجر مبدا مسافت باشد زیرا دیوار حجر، دیوار بیت نیست آنچه در روایات ذکر شده است دیوار بیت می باشد و اینکه بخواهیم مبدا مسافت را مطاف بدانیم نیاز به دلیل دارد.
خصوصا با توجه به اینکه بقیه مسلمین طواف خلف مقام را جایز می دانند و عده ای از خاصه هم طواف خلف المقام را جایز می دانند و عده ای هم که جایز نمی دانند لکن در قسمت حجر، مبدا را دیوار حجر می دانند و عده ای قلیلی باقی می مانند که در قسمت حجر قائل به ضیق حد طواف هستند لذا ازدحامی وجود ندارد که بخاظر ضرورت بخواهیم در این ناحیه قائل به توسعه حد مطاف شویم.
نکته: مستند ضیق روایات کون الحجر من البیت یا حد مطاف 26 ذراع است نیست- کما عن بعض الاعاظم- بلکه مستند ضیق این است مبدا 26 ذراع کجاست آیا بیت شریف است یا دیوار حجر است لذا شهید تصریح می کند در عین حالیکه حجر از بیت نیست لکن مبدا 26 ذراع دیوار حجر است نه دیوار بیت شریف.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo