موضوع: رمي جمره عقبه/ اعمال مني/چهارمي عمل/اعمال حج تمتع

بحث در اولین واجب از واجبات اعمال منی در روز عید قربان بود.

مطلب اول: این بحث در کلام فقها به چهار نحو بیان شده است:

    1. ما عن سیدنا الاستاذ بقوله: «الأول رمي جمرة العقبة بالحصى».

    2. ما عن الخلاف «لا يجوز الرمي الا بالحجر» و الشرايع «مما يسمي حجراً».

    3. ما عن المستند و حدائق «الفصل الأول في رمي جمرة العقبة».

    4. ما فی اغلب المناسب: «رمی جمرة العقبة یوم النحر».

مطلب دوم: عنوان صحیح کدام است؟

ظاهرا و الله العالم ما عن سیدنا الاستاذ اقرب الی الواقع است زیرا این عنوان کاملا با نصوص رمی جمرات مطالبقت دارد زیرا همه روایاتی که در خصوص رمی جمار وارد شده است مشتمل بر کلمه حصی می باشد کما فی باب18 و 19 و 20 از مشعر و باب 4 و 5 از ابواب رمی جمره عقبه کما اینکه کلمه حجر در این روایات ذکر نشده است.

منها: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: خُذْ حَصَى الْجِمَارِ مِنْ جَمْعٍ- وَ إِنْ أَخَذْتَهُ مِنْ رَحْلِكَ بِمِنًى أَجْزَأَكَ».[1]

منها: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: حَصَى الْجِمَارِ إِنْ أَخَذْتَهُ مِنَ الْحَرَمِ أَجْزَأَكَ وَ إِنْ أَخَذْتَهُ مِنْ غَيْرِ الْحَرَمِ لَمْ يُجْزِئْكَ قَالَ وَ قَالَ لَا تَرْمِ الْجِمَارَ إِلَّا بِالْحَصَى».[2]

منها: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع‌ قَالَ: حَصَى الْجِمَارِ إِنْ أَخَذْتَهُ مِنَ الْحَرَمِ أَجْزَأَكَ وَ إِنْ أَخَذْتَهُ مِنْ غَيْرِ الْحَرَمِ لَمْ يُجْزِئْكَ قَالَ وَ قَالَ لَا تَرْمِ الْجِمَارَ إِلَّا بِالْحَصَى».[3]

منها: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَاسِينَ الضَّرِيرِ عَنْ حَرِيزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‌ فِي حَصَى الْجِمَارِ قَالَ لَا تَأْخُذْهُ مِنْ مَوْضِعَيْنِ مِنْ خَارِجِ الْحَرَمِ وَ مِنْ حَصَى الْجِمَارِ الْحَدِيثَ».[4]

مطلب سوم: ما اشار الیه سیدنا الاستاذ بقوله: «و والمعتبر صدق عنوانها».[5]

موضوع حکم حصی می باشد کلمه حصی که در فارسی به معنای ریگ می باشد و در لغت کما فی القاموس به معنای الاحجار الصغیره می باشد لفظ حصی اگر حقیقت شرعیه در قسم خاصی باشد متعین، اخذ به حقیقت شرعیه می شود و اگر این کلمه حقیقت شرعیه نداشته باشد بما اینکه موضوع حکم است مرجع در بیان موضوع، عرف است لذا سیدنا الاستاذ می فرمایند «و والمعتبر صدق عنوانها».[6]

کما اینکه در بقیه موضوعات هم اگر شارع بیانی نداشته باشد به عرف مراجعه می شود.

الا اینکه در چهار جهت بین امامیه بلکه عامه اختلاف وجود دارد.

    1. حصی بر احجار کبیره صادق است یا نه؟

مشهور امامیه می فرمایند بر سنگ 60 کیلویی حصی صدق نمی کند اما شهید در دروس می فرمایند مانعی ندارد.

    2. حصی بر رمل(شن و اصغر منه) هم صادق است یا نه؟

    3. حصی بر سنگهای معدنی مانند طلا و عقیق و فیروزه صادق است یا نه. مرحوم شیخ در خلاف نسبت به اکثر سنگهای معدنی می فرمایند کفایت می کند اما مشهور می فرمایند کفایت نمی کند.

اینکه بعضی به حضرت سکینه بنت الحسین علیهما السلام نسبت داده اند که یکی از سنگ زیزه هایشان گم شد و انگشتر خود را پرتاب کرده اند این مطلب از مجعولات می باشد.

    4. آیا هر چه از زمین باشد مانند کلوخ(مدر) و نمک و سرمه کفایت می کند؟ این اختلاف بین امامیه قائل ندارد اما در نزد عامه خصوصا حنفی ها قائل دارد حتی بعضی از عامه می گویند لنگ کفش هم کفایت می کند.

سیدنا الاستاذ هم به این اختلافات اشاره کرده است: «فلا يصح بالرمل ولا بالحجارة ولا بالخزف و نحوها».[7]

ما عن سیدنا الاستاذ اقرب الی الواقع است زیرا موضوع حکم حصی است و حصی بر احجار کبیره یا سنگهای معدنی یا رمل صادق نیست.

در کلمات فقها هم بوسیله کلمه حصی احتراز از احجار کبیره و صغیره و معادن شده است.

بعضی هم با کلمه حصی از غیر سنگ مانند کفش احتراز کرده اند.

اگر فقها هم موضوع حکم را همان چیزی که در روایات آمده است قرار می دادند و تعبیر به حجر نمی کردند این اختلافات بوجود نمی آمد لعل کسانی که تعبیر به حجر کرده اند بخاطر این بوده است که جنس حصی از سنگ است.

مطلب چهارم: شرایط حصی

اخذ از حرم سیاتی انشاء الله