موضوع: رمي جمره عقبه/ اعمال مني/چهارمي عمل/اعمال حج تمتع

ملاحظه پنجم:

در اين ملاحظه دو مطلب است:

مطلب اول: بيان مشكله

مطلب دوم: دفع مشكل

مقدمه: در متون فقهيه همچنان بارها گفته شده است، دو مطلب است:

اول: نايب گرفتن مريض در رمي جمره؛

دوم: رمي مريض در شب جمرات. مثل تحرير كه يكي از این دو مطلب در مساله پنجم[1] بيان شده و ديگري در مسئله شش[2] بيان شده است.

در جواهر[3] يكي از اين دو بيان شده و ديگري در چند صفحه بعد[4] بيان شده است.

در مستند[5] يكي از اين دو بيان شده و در صفحه ديگري[6] بيان شده است.

در حدائق[7] هر دو، كاملا بيان شده است و هر دو مستقلا بيان شده است.

دليل بر نيابت و رمي در شب مفصلا بيان شده است و در كتب حديث هم به همين گونه است. وسائل، ابواب رمي الجمرة، باب 14، ايشان عنوان را اينگونه بيان كرده است:

«بَابُ جَوَازِ الرَّمْيِ بِاللَّيْلِ وَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ مَعَ الْخَوْفِ وَ الْعُذْر»[8]

در باب 17 عنوان را اينگونه بيان كرده است:

«بَابُ جَوَازِ الرَّمْيِ عَنِ الْمَرِيضِ وَ الْمُغْمَى عَلَيْهِ وَ الصَّبِيِّ وَ اسْتِحْبَابِ حَمْلِهِمْ إِلَى الْجَمْرَةِ إِنْ أَمْكَنَ وَ بَقِيَّةِ أَحْكَامِ الرَّمْي‌».[9]

در اغلب كتب اين دو مطلب با فاصله از هم بيان شده است.

و مشكله اينجاست كه: نه ظابط جواز النیابه بیان شده است و نه جواز الرمی فی اللیل اگر در همه آن ده مورد در مساله 5 مشکل از حیث استثناء نداشته باشیم در همه بلکه اکثر مشکله دیگری دارید که نمی دانید کجا باید نائب بگیرد و کجا باید خودش رمی در شب کند.

مثلا مریض کما تری هم در مساله 5 در کتب دیگر جزء مصادیق ذکر شده است و هم در مساله 6 ذکر شده است کما فی الشرایع ایضا هم مریض در بحث جواز رمی در شب ذکر شده است و هم در بحث جواز نیابت، ذکر شده است

مثلا اگر شخص مریض در شب عید یقین دارد فردا نمی تواند رمی کند وظیفه او چیست؟ آیا باید رمی باللیل کند یا در روز عید نائب بگیرد؟

بنابر مسلک جواهر و ریاض اگر در روز عید نتوانست رمی کند داخل در کدام باب می شود آیا نائب بگیرد یا شب یازدهم رمی را انجام دهد؟

همین بحث در مورد خائف و...جاریست کدام خائف وظیفه اش نیابت است و کدام خائف وظیفه اش رمی در لیل می باشد؟

چون ضابطی وجود ندارد بعضی -کما یظهر من بعض کلمات سیدنا الاستاذ- فرموده اند مخیر است و بعضی گفته اند باید هر دو را انجام دهد.

ظاهرا و الله العالم طریقه حل این مشکله این است که در تمام مواردی که عذر یا عدم تمکن یا مرض یا خوف از بقاء در منی در روز است متعیا باید رمی فی اللیل کند و نیابت معنی ندارد و نیابت مشروع نیست.

اما مواردی که خوف بقاء در منی ندارد لکن بالمرة تمکن از رمی ندارد باید نائب بگیرد.

خلاصه اینکه اگر عذر در بقاء در منی باشد باید رمی فی اللیل انجام شود و اگر عذر در اصل رمی دارد باید نائب بگیرد.

دو ضابط دیگر هم مطرح شده است که باید مورد بررسی قرار گیرد.

مرحوم آقای خونساری در جامع المدارک: «ولا يخفي أن المعذور المذكور (نائب بگيرد) غير صاحب العذر الذي حكم فيه بجواز رميه ليلا».[10]

مرحوم آقای خوئی نیز می فرمایند: «الظاهر اختصاص هذا الحكم بالمختار، وأمّا المعذور فلا يتعيّن عليه ذلك».[11]