< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد سید کاظم مصطفوی

97/07/18

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: تفسیر آیه 17 سوره هود درباره ولایت امیرالمومنین و اهل بیت

آیه شماره هفده سور هود: «أَفَمَن كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ وَيَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَمِن قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إَمَامًا وَرَحْمَةً أُوْلَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَن يَكْفُرْ بِهِ مِنَ الأَحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ فَلاَ تَكُ فِي مِرْيَةٍ مِّنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يُؤْمِنُونَ». از آیات ولایی طبق تفسیر قمی و تفسیر عیاشی این آیه است.

 

ترجمه آیه

ترجمه ای بکنیم بعد ببینیم نکته ها و پنجره ها کجا باز می شود. آیا پیغمبر که از جانب خدا دلیل روشنی مثل قرآن دارد و شاهدی هم در آن جهت دارد قابل تصدیق نیست؟ و قبل از آن هم کتاب موسی که امام و رحمت دارد. که آنان ایمان داشته اند به آن پیامبر بر حق و کسی که به او کفر بورزد انکار کند. شکی در این رابطه نداشته باشید آن حق است از سوی خدا ولکن خیلی از مردم ایمان نمی آورند. این ترجمه اجمالی بود.

 

نکات آیه

نکته هایی که در این آیه جلب توجه می کند اولا کلمه بینه ای که مربوط می شود به رسالت پیامبر. پیامبر اعظم بینه از پروردگار خودش دارد معجزاتی قرآن و غیره. و پشت سر آن شاهدی هم هست که گویا تایید می کند نبوت پیامبر را. این شاهد چه باشد کی باشد ترجمه نشان نمی دهد باید به تفسیر مراجعه کنیم. و بعد می فرماید: قبل از آن هم کتاب موسی امام و رحمت بوده و این امام و رحمت در کتاب حضرت موسی چیه؟. و بعد هم در آخر می فرماید: نسبت به آن شک نکنید که او حق است از سوی خدا ولکن بیشتر مردم ایمان ندارند. این ترجمه بود و چند مورد مورد سوال می آمد که شاهد کیست و امام و رحمت چیه و انه الحق مصداقش چیه باید به تفسیر مراجعه کنیم.

 

مراجعه به تفاسیر

تفسیر قمی در تفسیر که مراجعه کنیم روایت از ابی بصیر و فضیل عن ابی جعفر علیه السلام «انما انزلت افمن کان علی بینه من ربه یعنی رسول الله و یتلوه شاهد منه اماما و رحمه و من قبله کتاب موسی اولئک یومنون به» این «یتلوه شاهد» در حقیقت شاهد بر آن نبوت و وجود مقدس حضرت رسول امام و رحمت است «و من قبله کتاب موسی» قبل از این کتاب حضرت موسی بوده که دو تا نکته دارد: 1. شاهد بر سلسله نبوتی داشته و بعد رسیده تا نبوت حضرت رسول، 2. آن کتاب حضرت موسی شاهد است بر اینکه حضرت رسول حق است. این آیه را با یک تقدیم و تاخیر ترجمه می کند و توضیح می دهد بعد می فرماید: اشهادی که اینجا آمده است «الاشهاد یعنی بالاشهاد الائمه علیهم السلام» و بعد در آخر می فرماید: «أَلاَ لَعْنَةُ اللّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ» منظور از آن «الا لعنه الله علی الظالمین لآل محمد علیهم الصلاه و السلام حقهم».[1] تا اینجا دیدیم تفسیر قمی بود. اما تفسیر شیخ عیاشی درباره همین آیه که آمده است «افمن کان علی بینه من ربه رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم و یتلوه شاهد منه» اینجا این تفسیر این را واضح کرد که «امیرالمومنین و من قبله کتاب موسی اماما و رحمه قال کان ولایه علی فی کتاب موسی اولیئک یومنون به و من یکفر به من الاحازب فالنار موعده فلا تک فی مریه منه ای فی ولایه علی انه الحق من ربک الی قوله و یتلوه شاهد هم الائمه علیهم السلام» و روایت شماره بعد از برید بن معاویه العجلی «عن امام باقر علیه السلام قال الذی علی بینه من ربه رسول الله و الذی تلاه من بعده الشاهد منه امیرالمومنین ثم اوصیاءه واحد بعد واحد».[2] روایت سومی هم در این صفحه از جابر بن عبدالله بن یحیی سمعت علیا علیه السلام در این روایت سوال شده است از مولی علی از آیه ای که درباره ات نازل شده «فما نزل فیک یا امیرالمومنین فقال اما تقرء آلایه التی فی الهود افمن کان علی بینه من ربه و یتلوه شاهد منه محمد صلی الله علیه و آله و سلم علی بینه من ربه و انا الشاهد» و یتلوه شاهد امیرالمومنین سلام الله تعالی علیه است. با این تفسیر معنای این ایه درست می شود و سوال ذهنی آدم جواب می گیرد و مطالب کامل می شود. الان درباره شناخت ائمه که اشهاد شهدای علی الناس ائمه هستند. یک نکته هم از اینجا استفاده می کنیم که شاهد اعمال ما هم آقا بقیه الله الاعظم است لذا ما روزهای جمعه باید اعمال خودمان را پیش آقا عرضه بداریم که گفته می شود روزهای جمعه محضر آقا عرضه می شود. ببینیم واقعا از مصداق آن علمایی خدا کند هستیم که امناء الله به حساب بیاییم.

 

روایت از امام حسین علیه السلام

ایام محرم است یک روایت از امام حسین علیه السلام بخوانم روایت معروفی است. الامام الحسین علیه السلام «مجاری الامور و الاحکام علی ایدی العلماء بالله الامناء علی حلاله و حرامه»[3] مجاری امور و احکام به دست علماء است. مردم یا مسائل زندگی شان را از علماء می پرسند علما می گویند شما این جور عمل کنید این کار را بکنید این مجاری امور است. «و الاحکام» احکام مردم به دست علماء است کدام علماء؟ علماء بالله. علماء بالله یعنی آن علمائی که فقط وابسته به خداست. گفته می شود این باء الصاقیه است فقط وابسته به خداست فقط خدا می بیند. امور مردم و احکام به دست علماء بالله است. نکته اصلی این است که اگر یک عالم دینی که عالم دینی عالم علوم آل بیت فقه و اصول و اینهاست اگر واقعا بالله باشد طبیعتاً آن حرفهایی که شنیده اید در احادیث سلطان قلوب هنر نمی خواهد من یکی از مصداق بارز یکی از این علماء را دیده بودم از نجف آمده بود می شناختم آدم درستی بود از شاگردان نزدیک ترین شاگردان سیدنا الشهید صدر بود. که خود ایشان به من گفت روزی که من از در خانه شهید صدر پا بیرون آوردم دیگر کسی نرفت. خیلی نزدیک بود. موقعی که از نجف آمد قم، ما آشنا بودیم آن زمان قدیم قبل از انقلاب بود این که وارد شد قم، معرف نداشت تبلیغ نداشت کسی که از او تمجید بکند و وساطت بکند نبود این با مسئولین بلند پایه حوزه که وارد صحبت شد مسئولین دیگر خاضع شدند یک مرتبه تحت تاثیر روحی او قرار گرفتند به شهود دیدم خاضع شدند طوری که اصلا یکی از آنها گفت من تحت تاثیر روحی ایشان قرار گرفتم. نیاز نبود که کسی کار بکند برای اینکه امور و مقدراتش بود خود مسئولین خضوع کردند با یک دیدن. اینکه شنیده اید که علماء سلاطین القلوب یا العالم سلطان القلوب واقعا سلطان القلوب است به شرط اینکه جزء علماء بالله باشد. پارتی نمی خواهد معرفی نمی خواهد تبلیغات نمی خواهد نماینده مجلس نمی خواهد ریاست جمهوری نمی خورد وارد بشود بین مردم، مردم طرفش نگاه می کنند به طرفش می روند. یک فردی بود زمان قدیم اوائل جوانی ها گفت که من مقلد آقای بروجردی شدم گفتم چرا، گفت دیدم خوشم آمد جذب شدم. سلطان القلوب می شود. شرطش هم علماء بالله بودن است. بالله بودن آن این است که غیر از امّید به خدا به هیچ کسی دل نبندد. اگر انبیاء و ائمه را در نظر بگیرید به خاطر اینکه خدا خودش تعیین کرده به عنوان اولیاء خودش به کسی دیگر اگر از باب ارشاد و راهنمایی و استاد و تعلیم می گویید اشکال ندارد ولی امید ببندید. یک وقتی آمد در حرم گفت که آیت اللهی که یکی از این آیت الله که اسم عرفانی بالایی داشت با حرص و ولعی از من سوال کرد که منزل آیت الله کجاست که علم عرفان و سلوک باشد. گفتم که حرمید برو پیش حضرت معصومه آن از حضرت معصومه گرفته از اهل بیت بگیریم معدن العلم و مهبط الوحی. از علماء و فقهاء و عرفاء عادی ارشادات درسی تعلیمی خوب است ارشادات اما اینکه بروم پیش فلانی برو پیش حضرت معصومه راه اصلی را چرا گم می کنی؟ کریمه آل البیت. باور کنید که این کریمه آل البیت کرمش در حدی است که یک بار یک خضوع اصلی اگر جواب نداد واقعا من مسئولیتش را به عهده می گیرم ضمانت می کنم. هر کاری که مخصوصا در جهت معنوی و علمی و حفظ آبرو، یک وقتی پیش حضرت معصومه می روی من با فلانی اختلاف دارم حضرت معصومه یک بلایی سر او بیاور. از حضرت معصومه می گویی من می خواهم از نظر علمی بروم بالا امور مادی تنظیم نیست گرفتارم ببین چه جوری جواب می دهد. قطعی است. علماء بالله الامناء، ما راه اصلی را گم نکنیم این اهل بیت که این ایام محرم و صفر است که محور سید الشهداء است این سید الشهداء چه که نمی کنند به اجازه و اذن خدای متعال کار خدایی می کنند. یکی از علمای معروف زمان رضا شاه بنام آقای بافقی هست که با رضاشاه مخالفتی داشت و درگیری داشت و مبارزه بود و عالم بزرگی بود. توسلاتش به حضرت سید الشهداء بود مریض و بیمار بود توسل کرده به حضرت سید الشهداء که شفا بگیرد روضه سید الشهداء شفا بدهد که می دهد که قطعاً. گفت روضه را که می خواند روضه خوان خیلی اشک ریخت و جلسه که تمام شد آقای بافقی گفت که مرحوم علی بن مهزیار بیست بار مکه پیاده رفت به قصد شرفیابی بیست بار رفت بار بیستم موفق شد که خدمت آقا شرفیاب بشود. آقای بافقی گفت که آقای علی بن مهزیار خوب است کار خوبی کرد بیست بار مکه پیاده نمی رفت یک بار زیارت امام حسین پیاده می رفت یک بار اربعین کربلا پیاده می رفت آقا امام عصر را زیارت می کرد. خدا این جوری قرار داده است این وسیله ای است که خدا در اختیار بندگان خودش قرار داده. یک بار کربلا پیاده بروید آقا را زیارت می کنید تا بیست بار رفتید سند هم درست مرحوم بافقی. در هر صورت ببینیم سید الشهداء از روایاتش هم استفاده کنیم که برای ما چه دستورات می دهد. می فرماید: «العلماء بالله الامناء علی حلاله و حرامه» امناء الهی هستند بر حلال و حرام خدا. دو تا معنی دارد: 1. اولا حلال و حرام را در قدم اول خود عالم رعایت کند. سعی کند یک لقمه حلال گیر بیاورد. سعی کند یک لقمه حرام مرتکب نشود. سخت است حلال و حرام خودش رعایت کند. امین بر حلال و حرام باشد. از نظر اکل و شرب و از نظر رفتار حلال و حرام خودش رعایت کند. به مردم می گوید غیبت نکنید خودش گاهی غیبت می کند به مردم می گوید دروغ نگویید یک ذره دروغ خودش می گوید به مردم می گوید نماز را اول وقت بخوانید خودش نماز را اول وقت نمی خواند و همچنین امناء امانت دار یعنی حلال و حرام به طور امانت حفظ کند. امانت الهی است. اول از خود که از خود شروع نکند به جایی نمی رسد. گفتیم که عالمی که سلطان القلوب است باید خودش درست باشد. بعد از که از خود شروع کرد حلال و حرام را دقیق رعایت کرد مثلا اهل علم سوال کنید که شما حساب سال خمسی دارید؟ اول حلال و حرام را دقیق رعایت کند. خانه که می رود بچه اش و اهل خانه اش خودش ان شاء الله غیبت و فحش ندارد می بیند بچه اش یا اهل خانه اش فحش از زبانش خارج می شود حداقل یک تذکر نرمی بدهد که وظیفه اش را انجام بدهد. تذکر من که لازم است که خانم یا بچه این جوری نگو قبول نکرد دیگر کاری نداشته باش دعوا دیگر نیست فقط یک گفتن لازم است انجام وظیفه در حد یک گفتن است. مرحوم آقای لنکرانی استاد من آیت الله شیخ مجتبی لنکرانی عدل شیخ صدرا بود در نجف. گفت دو نفر از کوفه سوار شدند ماشین تاکسی امدند نجف، موسیقی روشن بود گفت که یکی گفت موسیقی ات را خاموش کن حرام است، دیگری گفت چه کاری داری عیسی به دین خودش و موسی به دین خودش. پیاده که شدیم راننده ماشین از آن کسی که با او درگیر شده بود پول نگرفت از آن کسی که طرفدارش شده بود پول گرفت، گفت چطور شد من طرفدارت شدم از این پول نگرفتی از من گرفتی. گفت نه، این به وظیفه اش عمل کرد. عمل کردن به وظیفه خودش جا دارد. منتها جایی که بداند یک امر معروف هایی است که الان در بعضی جاها اگر امر به معروف کند طرف قتل و تلف دارد آنجا عقلا جایز نیست. آنجا که خطر قتل و تلف نداشته باشد احتمال موفقیت داشته باشد باید تذکر بدهد از خانه شروع کند از خود شروع کند. دقیق تا آدم در امور امین خدا در حلال و حرام نباشد کارش به جایی نمی رسد. یک نکته بگویم روایت دیگر از امام حسین علیه السلام این روایت را داشته باشید خیلی خوب است. می فرماید: «اوصیکم بتقوی الله فان الله قد ضمن لمن اتقاه ان یحوله عما یکره الی ما یحب و یرزقه من حیث لا یحتسب» چقدر نکته جالبی است ما بی راهه می رویم اگر یک طلبه یک روحانی یک مشکلی در زندگی می بیند بارها گفتم ما نمی خواهیم تفحص کنیم ولی واقع آن این است که یا با حلال و حرام پایبند نیست و یا درس نمی خواند. طلبه ای که درس بخواند و به حلال و حرام پایبند باشد بیمه است. «وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا»[4] بیمه است دیگر. ترجمه آن آیه را حضرت سید الشهداء گفت. مشکلی که داریم از ضعف در تقواست هیچ مشکلی دیگر وجود ندارد اگر مشکلاتی در دنیا هست در مملکت است در هر کجا هست از بی تقوایی است تقوا که باشد اصلا مشکل وجود ندارد از خود فرد تقوا چیزهایی که در زندگی مکاره است مکاره را دفع می کند تقوا. «الی ما یحب» به چیزهای دوست داشتنی و خواستنی به زندگی انسان می رساند. من یکی از بستگان نزدیک من همین پارسال پیاده کربلا رفت پاهایش جراحی شده بود زانویش هم مشکل داشت نماز را نشسته می خواند خودش هم استاد دانشگاه است و با جمعی از استاد دانشگاه با هم رفتند. گفت سهله که رسیدیم پا خراب جراحی شده زانو مشکل دار و وزن هم سنگین. گفت یک نفر هم ورزشکار بود آن هم استاد بود گفت آقا سید نمی توانی بروی، دو سه کیلومتر بروی می افتی. این وضع این پای خراب. گفت سهله بودم یک مرتبه به سید الشهداء گفتم یا امام حسین پای من را درست کن می خواهم پیاده بیایم از ذهنم دیگر حذف شد. راه که افتادیم رفتیم یک کیلو دو سه کیلو چهار پنج ده بیست یک مرتبه می بینیم من جلو افتادم از باب اتفاق آن کسی که ورزشکار گفت پایش پیچ خورد و افتاد و آخر با ماشین رفت آخر رفتیم و رفتیم و رفتیم آخر سر بعد انتهای کل مسائل یک مرتبه دیدم که زانو بند نبستم دیگر تا الان یک ذره دردی در پایم احساس نمی کنم و خودش هم آدم با ذوقی است گفت یا امام حسین بازو و کت او درد می کرد درد شدید که یک جور درد کت و بازو که آدم را می کشد گفت یا امام حسین این درد بازو عیب ندارد اما پایم، گفت اتفاقا از درد بازو وکتف مردم ولی پایم سالم و سالم و سالم این نقد است و من بدون واسطه با شما صحبت می کنم. الان احساس نمی کنم که پایم دردی داشته. خدایا تا زنده باشیم ما را با امام حسین بدار.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo