< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله نوری

کتاب امر به معروف و نهی از منکر

95/02/29

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: شرائط وجوب/الامر بالمعروف والنهی عن المنکر

میلاد پر برکت حضرت علی اکبر علیه الصلاة والسلام را تبریک عرض می کنیم.

بحث در این بود که فقهاء بزرگ ما شرائطی برای وجوب امر به معروف و نهی از منکر ذکر کرده اند، یکی از شرائط این است که مفسده ای در بین نباشد و مفسده به بروز ضرر برای خودش و مال و جانش و یا یکی از مسلمانان تفسیر شده است و این عبارت در شرایع و تحریر و قواعد و تذکره و منتهی و وسیله ذکر شده است و همگی عدم مفسده را شرط وجوب امر به معروف و نهی از منکر دانسته اند، صاحب جواهر نیز در جلد 21 جواهر طبع 43 جلدی همین قول مشهور(شرط عدم وجود مفسده)را اختیار کرده و بعد چند دلیل برای این موضوع آورده؛ اول اینکه این مطلب بلاخلاف است، دوم ایشان به قاعده لاضرر تمسک کرده و فرموده اگر امر و نهی مواجه با ضرر باشد لاضرر وجوب امر و نهی را بر می دارد، سوم قاعده لاحرج، چهارم ایشان تمسک کرده به سهولة الاسلام و سماحتها یعنی دین اسلام با سماحت و سهولت توام است و اگر بنا باشد امر و نهی کنیم و به زحمت بیافتیم با سهولت اسلام نمی سازد إنَّ الله تعالی یرید الیسر و لا یرید العسر، پنجم خبری در عیون اخبار الرضا علیه السلام داریم "الامر بالمعروف و النهی عن المنکر واجبان علی من أمکنه ذلک و لم یخف علی نفسه" یعنی از ضرری که ممکن است بوجود بیاید نترسد "کقول الصادق علیه السلام لم یخف علی نفسه و علی أصحابه"، ششم خبر مسعده که قبلا خواندیم و در آن گفته شده بود اگر قدرت و قوت ندارد نباید امر به معروف و نهی از منکر کند، هفتم خبر یحیی الطویل که در آن گفته شده بود امر و نهی به کسی که صاحب تازیانه و قدرت است واجب نیست، هشتم خبری که در آن گفته شده کسی که متعرض سلطان جائری بشود و بلیه ای به او برسد أجر و مزدی ندارد.

خب حالا ما این فرمایشات فقهاء را در نظر می گیریم و از طرفی شکی نداریم در اینکه با توجه به وسعت دائره معروف و منکر در بسیاری از جاها احتمال ضرر وجود دارد مثل جهاد فلذا این فرمایشات فقهاء و صاحب جواهر با روایات کثیره و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و آیات قران که تشویق و ترغیب و تاکید بر جهاد دارد و بعلاوه با تاریخی که ما از اخیار و احرار و قیام های مختلف داریم و شهادت ها و جان فشانی ها مثل قیام سیدالشهداء علیه السلام و یا قیام زید و امثال ذلک منافات دارد ضمنا به قدری ما در این مسئله دلیل داریم که تعجب می کنیم از کسی که به این کثرت أدله توجهی نکرده باشد.

بقیه بحث بماند برای روز شنبه إن شاء الله تعالی... .

برخی از آقایان فرمودند چونکه میلاد امام عصر علیه الصلاة و السلام نزدیک است مقداری درباره حضرت صحبت کنیم، بنده برای اینکه خودم از امام عصر علیه السلام اطلاعاتی داشته باشم چند سال قبل از جلد 52 بحار الانوار طبع جدید که مربوط به عصر علیه السلام است فهرستی نوشته ام.

در روایات ما اسمائی بنام سفیانی و مروانی و یمانی و دجال ذکر شده که در آخر الزمان و قبل از ظهور امام عصر علیه السلام ظهور می کنند و ما باید ببینیم اینها چه کسانی هستند و چه می خواهند بگویند، مثلا ذکر شده که سفیانی وارد بغداد می شود و بیش از سه هزار نفر را می کشد و به زنان تجاوز می کند و همچنین جریانات دیگری نیز از عراق و شام ذکر شده.

یک حدیثی از پیغمبر صلوات الله علیه و آله نقل شده که فرمودند:"إن الاسلام بدا غريبا وسيعود غريبا فطوبى للغرباء" علامه مجلسی و دیگران این حیث را اینطور معنی کرده اند که اول اسلام پیرو کمی داشته لذا غریب بوده و آخر نیز پیرو کمی پیدا خواهد کرد و غریب خواهد شد ولی امام رضوان الله علیه می فرماید غریب یعنی ناشناخته اسلام از اول درست شناخته نشد و درست پیاده نشد لذا غریب بود و باز غریب خواهد شد یعنی مردم درست اسلام را نخواهند شناخت.

در مورد دجال این احتمالات مطرح است که آیا یک شخص است یا یک صفتی می باشد؟ ظاهرا دجال یک شخص معینی نیست چون دجل یدجل یعنی کسی که فریبکار و حیله گر و تخلف کار و دروغگو است و امروز می توانیم بگوئیم مصداق بارز دجال آمریکا می باشد زیرا آمریکاست که همیشه نقشه های فریبکارانه می کشد و تقلب و تخلف و دروغ و تهمت می زند و با همین ها ایران هراسی و اسلام هراسی می کند خلاصه اینکه باید درباره دجال تحقیق شود.

وقتی که امام زمان ظهور می کند "طلع الشمس من مغربها" که اشاره به خود حضرت دارد که از مکه ظهور می کند و مکه نسبت به کشورهای دیگر در مغرب واقع شده است.

علائم فراوانی برای قبل از ظهور امام عصر علیه السلام ذکر شده من جمله اینکه سفیانی خروج می کند و وارد دمشق می شود و می خواهد حمص و فلسطین و اردن را تحت سیطره خودش بگیرد.

"خیر الجهاد" جهاد در آخر الزمان است و اینطور نیست که امام زمان بیاید جهاد نباشد از امام صادق علیه السلام همین مطلب را پرسیدند و حضرت فرمودند بله اگر بدون جهاد کاری پیشرفت می کرد جهاد بر پیغمبر واجب نمی شد و در دعای عهد نیز اول می گوئیم من بیعتم را امروز تجدید می کنم ولی پیمان می بندم وقتی امام زمان علیه السلام آمد من جزء "مستشهدین بین یدیه" باشم و بعد می خوانیم که "اَللّهُمَّ إِنْ حالَ بَیْنى وَ بَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذى جَعَلْتَهُ عَلى عِبادِکَ حَتْماً مَقْضِیّاً، فَأَخْرِجْنى مِنْ قَبْرى مُؤْتَزِراً کَفَنى، شاهِراً سَیْفى، مُجَرِّداً قَناتى، مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدّاعى فِى الْحاضِرِ وَالْبادى" بنابراین خیرالجهاد جهادی است که در آخر الزمان انجام می شود.

اصحاب حضرت مهدی علیه السلام به تعداد اصحاب بدر یعنی 313 نفرند که نخبگانی هستند از کل دنیا و 50 نفر آنها زن می باشند که خداوند متعال همه را در یک شب در مکه حاضر می کند و بعد به تعداد اینها افزوده می شود وبیشتر می شوند و قبلا عرض کردیم که در اعیان الشیعة تعداد این 313 نفر از شهرها و بلاد مختلف ذکر شده است.

سفیانی خروج می کند و می خواهد جلوی پیشرفت امام عصر علیه السلام را بگیرد، علامه مجلسی می فرماید اینکه گفته شده در آخر الزمان دولتی پدید خواهد آمد و بعد از آن امام زمان علیه السلام ظهور خواهد کرد همان صفویه می باشد و بعد می فرماید قائم به خراسان هلاکو و چنگیز است و قائم به ایران و گیلان سلطان اسماعیل است، زمان در طرز فکر انسان خیلی موثر است لذا امام رضوان الله علیه فرمودند اگر انسان اعلم علماء باشد ولی به اوضاع زمان آشنا نباشد نمی توان گفت فقیه است، سپس ایشان می فرماید مراد از قوچ که ذکر شده در میان آنها است همان شاه عباس می باشد ایشان خیلی از صفویه تعریف می کند و حال آنکه صفویه یک دولتی بود که مهم ترین کارش این بود که تشیع را در ایران رسمی کرد چون قبل از صفویه ایران تحت سیطره اهل تسنن بود و تمام سلاطین سنی بودند و اما کار مهم دیگری نداشته و حتی امام رضوان الله علیه می فرمودند شاه عباس جنت مکان نبود بلکه دوزخ مکان بود و ما یک سلطان در طول تاریخ نداریم که درست کار بوده باشد و در مورد شاه عباس نیز ذکر شده دو پسر خود را کور کرد تا بعد از او به سلطنت نرسند.

امام عصر علیه السلام که ظهور می کند تمام ودایع انبیاء مثل خاتم سلیمان و عصای موسی و پیراهن حضرت ابراهیم و عمامه پیغمبر و ذوالفقار امیرالمومنین را همراه خودش دارد و تا تمام شهرها را فتنه فرا نگیرد امام عصر علیه السلام ظهور نخواهد کرد.

قیام حضرت مهدی علیه السلام در روز عاشورا صورت خواهد گرفت و جبرئیل نیز بین رکن و مقام با آن حضرت بیعت خواهد کرد.

از آذرباییجان و قم و دیلم که همان رشت است در روایات خیلی تمجید شده اهل قم با امام زمان علیه السلام همراه می شوند و حضرت را کمک می کنند و در راه حضرت استقامت به خرج می دهند و اصحاب حضرت شیران روز و عبادت کنندگان شب هستند حضرت از آسمان می آید و جبرئیل از یمین و میکائیل از یسار حضرت را همراهی می کنند و پرچم پیغمبر بر بالای سرشان و ذوالفقار حضرت امیر علیه السلام بر کمرشان است و از مکه به نجف می آیند و یک مطلب عجیبی که وجود دارد این است که حتی یک نفر عرب در میان اصحاب حضرت وجود ندارند و همگی عجم هستند و همگی جوان هستند و در میان آنها پیرمرد بسیار کم است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo