< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله نوری

96/12/08

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: التولد من الزنا/موانع ارث

بحثمان در تولد از راه زنا به عنوان یکی از موانع ارث بود، چند فرع از امام رضوان الله علیه می خوانیم تا مطلب روشن شود، اولین مطلبی که ایشان مطرح می کند این است که: «مسألة 1: إن كان الزنا من الأبوين، لا يكون التوارث بين الطفل وبينهما ولا بينه وبين المنتسبين إليهما(أبوین)، وإن كان من أحدهما دون الآخر، كما كان الفعل من أحدهما شبهة، لا يكون التوارث بين الطفل والزاني ولا بينه وبين المنتسبين إليه.»[1] .

فرع دوم: «مسألة 3 : المتولد من الشبهة كالمتولد من الحلال يكون التوارث بينه وبين أقاربه أبا كان أو أما أو غيرهما من الطبقات والدرجات.»[2] .

فرع سوم: «مسألة 4 : لا يمنع من التوارث التولد من الوطء الحرام غير الزنا كالوطء حال الحيض وفي شهر رمضان ونحوهما.»[3] .

فرع چهارم: «مسألة 5 : نكاح سائر المذاهب والملل لا يمنع من التوارث لو كان موافقا لمذهبهم وإن كان مخالفا لشرع الاسلام حتى لو كان التولد من نكاح بعض المحارم لو فرض جوازه في بعض النحل[4] .

ما یک قاعده ای داریم که می گوید :"ألزموهم علی معتقدهم" یعنی اگر عامه طبق قواعد و احکام و فقه خودشان کاری را انجام دادند ما آن را صحیح و موثر می دانیم البته در نکاح و طلاق و ارث اختلاف نظرهای زیادی داریم.یک بحث مهمی که در اینجا وجود دارد این است که در آیات ارث که در سوره نساء می باشند ارث را مترتب بر نسب کرده حالا باید ببینیم آیا زنا به طور کلی نسب را قطع می کند یا اینکه نسب سر جایش هست ولی ارث بردن متولد از زنا و زانی و زانیه از همدیگر حرام است؟ صاحب جواهر بحث را به نسب برده و فرموده اگر قرار باشد زنا نسب را از بین ببرد خب تنها ارث نیست نکاح هم هست یعنی اگر زنا نسب را از بین ببرد پس آن مردی که با زنی زنا کرده و دختری بوجود آمده باید بتواند با آن دختر ازدواج کند.

آیاتی در سوره نساء هستند که می فرمایند:﴿حُرِّمَتْ عَلَيْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ وَ بَناتُکُمْ وَ أَخَواتُکُمْ وَ عَمَّاتُکُمْ وَ خالاتُکُمْ وَ بَناتُ الْأَخِ وَ بَناتُ الْأُخْتِ وَ أُمَّهاتُکُمُ اللاَّتي‌ أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَواتُکُمْ مِنَ الرَّضاعَةِ وَ أُمَّهاتُ نِسائِکُمْ وَ رَبائِبُکُمُ اللاَّتي‌ في‌ حُجُورِکُمْ مِنْ نِسائِکُمُ اللاَّتي‌ دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلا جُناحَ عَلَيْکُمْ وَ حَلائِلُ أَبْنائِکُمُ الَّذينَ مِنْ أَصْلابِکُمْ وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلاَّ ما قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللَّهَ کانَ غَفُوراً رَحيماً[5] همگی مربوط به محرمات از نظر نسب می باشند، حالا اگر زنا صورت گرفت و فرزندی بوجود آمد کلا نسب وجود ندارد و مشمول این آیات نیست یا اینکه فقط ارث بین آنها نیست؟ اگر کلاً در زنا نسب نباشد خروج زنا از آیات می شود تخصص زیرا در آیات توارث در مورد نسب بیان شده ولی اگر بگوئیم نسب هست ولی شارع به عنوان حکومت می خواهد بگوید نسب نیست در این صورت باید ببینیم در چه موردی گفته است مثلا در ربا گفته "لا ربا بین الوالد و ولده"، خلاصه باید ببینیم این تخصیص است یا تخصص یا حکومت یا ورود.

صاحب جواهر در جلد 29 جواهر 43 جلدی در کتاب النکاح این بحث تاریخی، قرانی، فقهی، روائی را مفصلاً مطرح کرده و به فرزندان آدم و گسترش نسل آنها رسانده چراکه تزویج خود آدم و حواء مشخص است ولی تزویج فرزندان آنها که با هم خواهر و برادر بوده اند مشخص نیست، اگر بگوئیم باهم ازدواج کردند که می شود تزویج خواهر وبرادر، خلاصه صاحب جواهر به شدت می گوید چنین تزویجی درست نیست و قبح شدید ذاتی دارد، ما دو جور قبح داریم؛ یک قبح ذاتی داریم و یک قبح بالوجوه والإعتبار، ظلم ذاتاً قبیح است یعنی علت تامه است برای قبح و نمی شود که ظلم باشد ولی قبیح نباشد یا عدل ذاتاً حسن است و نمی شود عدل باشد ولی حسن نباشد، ولی صدق و کذب اینطور نیستند یعنی صدق حسن است ولی گاهی نباید راست گفت یا دروغ قبیح است ولی گاهی واجب است انسان دروغ بگوید، بنابراین حسن و قبح نسبت به بعضی چیزها علت تامه هستند و تغیر پذیر نیستند مثل ظلم و عدل، اما همین حسن و قبح نسبت به بعضی چیزها بالوجوه والإعتبار هستند و تغییر پذیرند مثل صدق و کذب، حالا صاحب جواهر در مانحن فیه می فرماید اینکه مرد با همان دختری که از زنا بوجود آورده ازدواج کند یا زن با پسری که از راه زنا از خودش بوجود آمده ازدواج کند قبح ذاتی دارد و نمی توانند ازدواج کنند و اخباری نیز در این رابطه نقل می کند که دال بر حرمت هستند.

آیت الله طباطبائی اعلی الله مقامه در تفسیر المیزان در اول سوره نساء که گفته شده: ﴿وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً[6] می فرماید اینها همه از آدم بوجود آمده اند و این همان ازدواج خواهر و برادر می باشد و اشکالی هم ندارد و اگر قبحی هم داشته باشد بالوجوه والإعتبار است نه ذاتی.

برخی دیگر نیز قائلند همان طور که خداوند برای حضرت آدم حواء را خلق کرد برای دختران و پسران آنها نیز حوری و غلمان خلق کرد و با آنها ازدواج کردند و از این طریق نسل ها بوجود آمد و آقای خوئی نیز در شرح نهج البلاغه همین را اختیار کرده.در کتب تاریخی مثل "مروج الذهب" و "روضة الصفاء" گفته شده که به همان صورت که خواهر برادر با هم ازدواج کردند نسل ادامه پیدا کرده.صاحب می فرماید به اندازه ای ازدواج خواهر و برادر قبیح است که حیوانات هم این کار را فطرتاً نمی کنند و حتی ایشان مثال می زند که یک گوسفند نر در حالی که نمی دانست با مادرش نزدیکی کرد و بعد که متوجه شد آلت ذکوریت خودش را با دندانش کند و بعد مرد.اکثر مفسرین عامه این بحث را به داستان کشته شدن هابیل توسط قابیل کشانده اند به این بیان که حواء در هر شکم فرزندان دوقولو یک پسر و یک دختر به دنیا می آورده و همزاد هابیل یک دختر بسیار زیبا ولی همزاد قابیل خیلی زشت بوده، همزاد هابیل را به قابیل و همزاد قابیل را به هابیل تزویج می کنند و این مسئله باعث ایجاد اختلاف بین هابیل و قابیل شد و باعث شد تا قابیل هابیل را بکشد، بخلاف مفسرین ما که این مطلب را قبول نمی کنند خلاصه ما الان در برابر یک بحث مفصل تاریخی، قرانی، روائی و فقهی هستیم که از کلام صاحب جواهر شروع می کنیم.

صاحب جواهر در کتاب نکاح این بحث را مطرح کرده و اینطور فرموده: «ولكن هل يحرم على الزاني لو كان بنتا؟ والزانية لو كان ولدا؟ الوجه أنه يحرم ، لأنه مخلوق من مائه ومائها فلا ينكح الإنسان بعضه بعضا ، كما ورد في بعض النصوص النافية لخلق حواء من آدم... إلی قوله الشریف: بل يظهر من النصوص أن التحريم ذاتي لا مدخلية للنسب الشرعي فيه ، قال زرارة في المروي عنه في محكي العلل : "سئل أبو عبد الله عليه‌السلام عن بدو النسل من ذرية آدم عليه‌السلام فان عندنا أناسا يزعمون أن الله أمر آدم عليه‌السلام أن يزوج بناته من بنيه وأن أصل هذا الخلق من الإخوة والأخوات ، قال أبو عبد الله عليه‌السلام : سبحان الله وتعالى عن ذلك علوا كبيرا عما يقولون ، من يقول هذا؟ إن الله عز وجل جعل أصل صفوة خلقه وأحبائه وأنبيائه ورسله والمؤمنين والمؤمنات من حرام ، ولم يكن له من القدرة ما يخلقهم من الحلال؟ وقد أخذ ميثاقهم على الحلال والطهر الطاهر الطيب ، والله لقد نبئت أن بعض البهائم تنكرت له أخته ، فلما نزا عليها ونزل كشف له عنها وعلم أنها أخته أخرج غرموله(آلت ذکوریت)ثم قبض عليه بأسنانه ثم قلعه ثم خر ميتا".»[7] .

بقیه بحث بماند برای فردا إن شاء الله تعالی... .

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo