درس خارج فقه آیت‌الله نوری

موضوع: مناسخات/ارث.

با توفیق پروردگار متعال بحث ارث را تمام کردیم، یک مطلبی در آخر کتاب ارث ذکر شده تحت عنوان "مناسخات" ، قبلا خواندیم که در قران کریم فروض ششگانه ای برای ارث ذکر شده(نصف، ثلث، ربع، ثلثان، سدس، ثمن) که این فروض در تقسیم ترکه برای پانزده نفر ذکر شده اند، در تقسیم و محاسبه این فروض همیشه باید مخرج ها را در نظر بگیریم و ببینیم چه رابطه ای بین آنها وجود دارد، آیا متباینین هستند یا متماثلین یا متداخلین یا متوافقین؟ و در هر یک از این چهار صورت قانون خاصی برای حساب وجود دارد که قبلا خدمتتان عرض کردیم، و اما مناسخات این است که فرض کرده اند شخصی فوت کرده و چند وارث دارد مثلا شخصی فوت کرده و پنج پسر دارد منتهی قبل از اینکه سهم خودشان را استیفاء کنند یکی یا دو تا یا چند نفر از آنها فوت کرده، ملاک این است که در موقع مرگ مورث ورثه زنده باشند و در اینجا نیز موقع مرگ پدر پنج پسرش زنده بوده اند و اگر کسی از آنها فوت نمی کرد ترکه به پنج قسمت تقسیم می شد و به هر کدام از آنها یک پنجم داده می شد منتهی قبل از تقسیم ترکه یکی یا چند نفر از آنها فوت کرده، که به این مناسخات گفته می شود بنابراین مناسخات یعنی اینکه بعد از تعیین وراث و مقدار سهمشان و قبل از تقسیم ترکه یک نفر یا چند نفر از آنها فوت کند، خب واما در این صورت فرض کنید یک نفر از پنج پسری که مثال زدیم قبل از تقسیم ارث فوت کرده درحالی خودش یک پسر و یک دختر دارد، این پسر و دختر از نظر سهام "للذکر مثل حظ الاُنثیین" هستند یعنی دو سهم پسر و یک سهم دختر می برد، پس مجموع سهامشان می شود 3 و حالا 3 را در 5 که اصل فریضه بود ضرب می کنیم و حاصلش می شود 15 و از این مقدار به هر کدام از چهار برادری که زنده اند یک پنجم یعنی سه سهم می دهیم و بعد یک پنجم یعنی 3 سهم نیز به این دختر و پسر یعنی فرزندان برادر پنجم که فوت کرده می دهیم که پسر دو سهم و دختر یک سهم می برد، به این مناسخات گفته می شود البته مناسخات اقسام زیادی دارد که اگر کسی حساب را خوب خوانده و فهمیده باشد به راحتی می تواند مناسخات را نیز بفهمد و محاسبه کند.

با توفیق پروردگار متعال بحث ارث تمام شد و إن شاء الله از جلسه بعد بحث جدید را شروع خواهیم کرد.

پایان بحث ارث.