موضوع: تعیین زمان در متعه

 شرایع:

 «و أما الأجل فهو شرط في عقد المتعة و لو لم يذكره انعقد دائما و تقدير الأجل إليهما طال أو قصر كالسنة و الشهر و اليوم»

 می فرمایند: اجل و مدت در صحت عقد متعه شرط است و اگر مدت ذکر نشود عقد تبدیل به عقد دائم می شود و تعیین مدت به خود زن و مرد واگذار شده است کم باشد یا زیاد باشد.

 بحث در اجل در دو مقام است:

 1- موقعیت اجل در عقد انقطاعی (تاثیر اجل در عقد موقت)

 2- حد اجل قلة و کثرة و تعیین مقدار زمان بدست خود زن و مرد است یا به دست شارع است.

 مقام اول: موقعیت اجل

 جواهر، ج 30، ص 172 و جامع المقاصد، ج 13، ص 25 می فرمایند: قوام عقد انقطاعی به ذکر اجل و مدت است.

 عبارت جامع المقاصد نیز مانند کلام صاحب شرایع می باشد«الرابع اجل و ذکره شرط فیه...»

 جواهر، ج 30، ص 172 تا ص 175 چهار قول بیان می کنند برای جایی که زمان ذکر نشود.

 قول اول: عقد، عقد دائم می شود (قول شرایع و مشهور بین علما)

 عبارت جواهر ذیل قول اول: ‹‹ انعقد دائما في المشهور نقلا و تحصيلا، بل لعله مجمع عليه مما عرفته سابقا من صلاحية اللفظ حتى لفظ المتعة لهما، و إنما يتمحض المتعة بذكر الأجل، فإذا أهمل في اللفظ و النفس تعين للدوام، و لأصالة الصحة في العقد، و لقول الصادق عليه السلام في موثق ابن بكير(وسائل، ج 21، باب 20 از ابواب متعه، ح1):«إن سمى الأجل فهو متعة، و إن لم يسم الأجل فهو نكاح ثابت» و لأن أبان بن تغلب قال له عليه السلام لما علمه كيفية عقد المتعة: «إني أستحيي أن أذكر شرط الأيام فقال: هو أضر عليك، قلت: و كيف؟ قال: إنك إن لم تشترط كان تزويج مقام، و لزمتك النفقة و العدة، و كانت وارثا و لم تقدر على أن تطلقها إلا طلاق‌ السنة(همان، باب20،ح2)».

 می فرمایند این قول، قول مشهور می باشد بلکه اجماعی است بخاطر اینکه حتی لفظ متعت را می توان در عقد دائم بکار برد حال که این لفط در هر دو بکار می رود اگر خواسته باشیم عقد انقطاعی باشد باید اجل را ذکر کنیم و اگر اجل نه در لفظ بیان شود و نه آن را قصد کند عقد دائم می شود و بخاطر اینکه اصل در هر عقدی صحت است نه اینکه بگوییم بخاطر عدم ذکر اجل عقد باطل می شود و بخاطر روایت امام صادق علیه السلام که حضرت فرمودند اگر اجل ذکر شود عقد انقطاعی است و اگر اجل ذکر نشود عقد دائم است و بخاطر روایت ابان که به حضرت عرض کرد من حیا می کنم در عقد مدت را ذکر کنم حضرت فرمودند عدم ذکر اجل بیشتر به تو ضرر می رساند عرض کردم چگونه؟ حضرت فرمودند اگر اجل را ذکر نکنی این عقد بر تو مستقر می شود(و نیاز به گذشت اجل نیست) و در عده باید نفقه او را بدهی و اگر مردی از تو ارث می برد و اگر بخواهی او را رها کنی فقط می توانی او را طلاق دهی(ولی اگر عقد موقت باشد با بخشیدن زمان جدایی صورت می گیرد).

 در ادامه صاحب جواهر می فرمایند:

 جواهر، ج30، ص 173: «لاضعف فیهما للانجبار بالشهرة و کان الاول من قسم الموثق...»

 بعضی به این دو حدیث اشکال کرده اند که سندشان ضعیف می باشد ایشان می فرمایند که ضعف سند این دو حدیث به عمل مشهور منجبر می شود ضمن اینکه حدیث اول موثق می باشد.

 سپس می فرمایند:

 جواهر، ج 3، ص 173: « نعم لو قلنا: المعتبر في الدائم قصد الدوام اتجه حينئذ الفساد، ضرورة عدم قصد ذلك في الفرض، لكنه واضح المنع»

 می فرمایند اگر قائل باشیم که در عقد دائم، قصد دوام شرط است و قصد نکاح تنها کافی نیست می توان گفت این عقد باطل است زیرا در این فرض این فرد قصد دوام نکرده است زیرا قصدش عقد متعه بوده است ولی اینکه شرط دوام در عقد دائم شرط باشد واضح المنع می باشد.