< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/07/06

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: عدم ذکر اجل در عقد متعه
 صاحب جواهر در ادامه بحث می فرمایند
 جواهر، ج 30، ص 174: «فتلخص من ذلك أن الانقطاع الحاصل في المؤجل الذي شرعه الشارع من حيث اشتراط الأجل فيه...فهو حینئذ دالّان و المدلولان»
 یعنی اگر مدت و اجل ذکر شد، می شود عقد انقطاعی و الا می شود مثل عقد فاقد شرط نه اینکه لفظ انکحت و متعت در عقد موقت استعمال شده باشد بلکه آنها در اصل نکاح استعمال می شوند.
 در عقد موقت دو دال و دو مدلول داریم. یک دال نفس انکحت و یک دال خود مدت -مدلول دال اول- نکاح است و مدلول دال دوم موقت بودن است لذا جمع آن دو می شود عقد موقت.
 خلاصه عقد موقت بدون ذکر مدت می شود نکاح دائم چون یک دال و یک مدلول هنوز هست.
 در ادامه می فرمایند:
 «و حينئذ فكلام المشهور و الروايات مبنية على ذلك، و لا ينافيها شي‌ء مما ذكروه من تبعية العقود للقصود و لا غيره»
 می فرمایند مبنای کلام مشهور و روایات همان چیزی است که بیان کردیم که دو دال و دو مدلول است و اگر کسی اشکال کند که ما وقع لم یقصد و ماقصد لم یقع لذا عقد باطل است چون قصدش عقد موقت بود و عقد تابع قصد است و آن چه که واقع شده عقد دائم است در نتیجه نه عقد دائم محقق می شود و نه عقد منقطع، در جواب گفته می شود که چون دو دال و دو مدلول است لذا شخص از اول قصد اصل نکاح را داشته است.
 جواهر ج 30، ص 175: «نعم لا يبعد البطلان مع فرض قصد العاقد الانقطاع من نفس الصيغة و أن الأجل إنما يذكره كاشفا لما أراده ضرورة عدم قصد المطلق من النكاح حينئذ فلا مقتضى لصيرورته دائما، كما لا وجه لصيرورته منقطعا، لعدم ذكر الأجل فيه و قد عرفت أنه شرط في صحته»
 می فرمایند بله در یک صورت می توان قائل به بطلان شد که عاقد با لفظ انکحت و متعت واقعا قصد عقد موقت کرده باشد و ذکر اجل کاشف از قصد عاقد باشد نه اینکه خود دال دیگری باشد، اگر این گونه باشد عقد باطل است و دیگر عقد دائم نمی شود چون ذکر مدت نشده است.
 (خلاصه می توان گفت اختلاف مبنایی است که مراد عاقد چه بوده است.)
 «و يمكن حمل مضمر سماعة السابق على ذلك، و الله العالم‌››.
 ایشان می فرمایند ممکن است مضمره سماعه را نیز حمل بر همین معنا کرد.
 وسائل الشيعة، ج‌21، ص74 باب 39 من ابواب المتعة ح1:‹‹ زُرْعَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَدْخَلَ جَارِيَةً يَتَمَتَّعُ بِهَا ثُمَّ أُنْسِيَ أَنْ يَشْتَرِطَ حَتَّى وَاقَعَهَا يَجِبُ عَلَيْهِ حَدُّ الزَّانِي قَالَ لَا وَ لَكِنْ يَتَمَتَّعُ بِهَا بَعْدُ وَ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِمَّا أَتَى‌››.
 از این روایت بعضی استفاده کرده اند که اگر اجل ذکر نشود عقد باطل است صاحب جواهر می فرمایند ممکن است روایت را حمل بر این کنیم که این شخص از نفس عقد، عقد موقت را اراده کرده بوده است نه اینکه از باب تعدد دال و مدلول باشد تا بتوان قائل به صحت عقد دائم شد.
 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo