< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/07/18

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: تعیین اجل با تعداد مقاربت
 اگر در عقد متعه زمان را صریحا مشخص نکردند بلکه کنایة و التزاما بیان کنند مثل اینکه فقط عدد مقاربت را بیان کنند آیا عقد صحیح است یا نه؟
 شرایع:
 ‹‹ و لو قال مرة أو مرتين و لم يجعل ذلك مقيدا بزمان لم يصح و صار دائما و فيه رواية دالة على الجواز و أنه‌ لا ينظر إليها بعد إيقاع ما شرطه و هي مطرحة لضعفها و لو عقد على هذا الوجه انعقد دائما و لو قرن ذلك بمدة صح متعة››.
 می فرمایند اگر اسمی از زمان برده نشده باشد و عدد مقاربت در آن ذکر شود این عقد دائم است نه انقطاعی بعد می فرمایند روایتی وجود دارد که می گوید این عقد متعه صحیح است ولی این روایت ضعیف می باشد.
 صاحب جامع المقاصد در ج13 ص30 نیز می فرمایند:‹‹ و لو قال: مرة او مرتين قيّد بالزمان و لا تجوز الزيادة و الابطل››.
 می فرمایند اگر مقید به مرة و مرتین کرد و زمان هم مشخص کرد عقد متعه صحیح است و بیشتر این تعداد هم جایز نیست و الا اگر زمان مشخص نشود باطل است.
 مستفاده از کلام علما دو قول است:
 1- عقد به این صورت عقد دائم می شود. این قول مختار محقق حلی، صاحب جواهر و سید ابوالحسن اصفهانی در وسیلة النجاة، ج 2، ص 290، مسئله2 می باشد.
 2- بطلان العقد راسا. مختار جامع المقاصد متنا و شرحا است.
 و هم چنین آیة الله سیستانی در منهاج الصالحین، ج 3، ص 78 همین نظر را دارند.
 صاحب الجواهر، ج 30، ص 182 هم بطلان را به جماعتی نسبت داده اند.
 دلیل قول اول:
 قائلین این قول به ادله انقلاب عقد موقت در صورت ترک اجل به عقد دائم استدلال کرده اند زیرا مرة و مرتین مثل این است که زمانی بیان نشده است.
 صاحب جواهر این دلیل را با یک روایت تایید کرده اند:
 وسائل، ج 21، ص 48، باب 20، ح3: «هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَتَزَوَّجُ الْمَرْأَةَ مُتْعَةً مَرَّةً مُبْهَمَةً قَالَ فَقَالَ ذَاكَ أَشَدُّ عَلَيْكَ تَرِثُهَا وَ تَرِثُك»
 راوی می گوید به حضرت عرض کردم زنی را متعه کردم و زمان مشخص نکردم فقط گفتم مرة حضرت فرمودند که کار بر تو مشکل شد زیرا ارث بین شما برقرار شد یعنی این عقد دائم است.
 البته این خبر صریح در این نیست که به جای زمان مرّة تعیین شده است شاید مراد این است که یک بار متعه کردم و در آن زمان را ذکر نکردم لذا این روایت را موید گرفته اند نه دلیل.
 دلیل قول دوم (قول به بطلان)
 در جامع المقاصد برای این قول استدلال شده به جهالت اجل در حالیکه ذکر اجل از ارکان می باشد.
 حاصل دلیل اینکه: ذکر اجل فی الجمله عقد را از صلاحیت دوام بیرون آورده و چون زمان معین نیست پس شرط منقطع بودن هم نیست لذا نه دائم است و نه متعه پس باطل است.
 به عبارت دیگر وقتی عقد دائم است که اصلا زمان ذکر نشود و در این مساله کلمه مرة فی الجمله دال بر زمان است و از طرف دیگر چون این زمان معین نیست عقد انقطاعی هم نیست.
 صاحب جواهر، ج 30، ص 182 می فرمایند:
 «نعم أبطله جماعة هنا دائما و متعة على حسب ما عرفته سابقا في ترك الأجل بل ظاهر بعضهم و صريح آخر أولوية ما هنا من البطلان هناك»
 می فرمایند آنهایی که در صورت عدم ذکر اجل قائل به بطلان شده اند در این فرض هم قائل به بطلان شده اند بلکه بطلان در این فرع اولی از عدم ذکر اجل راسا می باشد شاید وجه اولویت همان بیان جامع المقاصد باشد که در این مساله چون فی الجمله زمان بیان شده است لذا ممکن نیست که عقد دائم باشد و انقلاب صوت بگیرد.
 مختار ما این است که احتیاط لازم این است که زن را طلاق دهد و دو مرتبه عقد کند با تعیین زمان نه با مرّة یا مرتین بدون ذکر زمان.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo